Việt Nam nỗ lực thực thi Công ước CERD
Là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, trong những năm qua, Việt Nam đã và đang nghiêm túc thực hiện Công ước quốc tế về Xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc (CERD) của Liên hợp quốc kể từ khi gia nhập công ước này vào năm 1982.
Những nỗ lực triển khai và thực thi Công ước CERD đã góp phần giúp tăng cường sự thụ hưởng các quyền về mọi mặt của người dân tộc thiểu số ở Việt Nam, hướng tới xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc và bảo đảm quyền cho đồng bào dân tộc thiểu số.
Việt Nam cũng đã tích cực triển khai những khuyến nghị của Ủy ban Công ước CERD thông qua nhiều biện pháp cụ thể nhằm thúc đẩy quyền lợi của các cộng đồng dân tộc thiểu số, trong đó tập trung vào cải thiện khung pháp lý, thực hiện các chính sách hỗ trợ đặc biệt và đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức cộng đồng.
Việt Nam nỗ lực thực thi Công ước CERD, bảo đảm quyền cho người dân tộc thiểu số
Một trong những nỗ lực quan trọng của Việt Nam là thực hiện nghĩa vụ báo cáo định kỳ theo quy định của Công ước CERD và khuyến nghị của Ủy ban Công ước CERD.
Trong đó, Ủy ban Dân tộc xác định đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, là cơ hội để Việt Nam tuyên truyền về những thành tựu bảo vệ nhân quyền của ta nói chung, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ta đối với người dân tộc thiểu số, góp phần bác bỏ các luận điệu vu cáo, xuyên tạc của các thế lực thù địch, cũng như tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa Việt Nam và cộng đồng quốc tế.
Theo bà Trần Chi Mai, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Ủy ban Dân tộc, Báo cáo định kỳ tổng hợp từ XV đến XVII về tình hình thực thi Công ước CERD - Báo cáo CERD lần thứ 5 của Việt Nam giai đoạn 2013-2019 được thông qua tại 2 kỳ họp 3035-3036 ngày 29-30/11/2023 tại Ủy ban Công ước CERD Geneva, Thụy Sĩ.
Ngày 27/12/2023, Ủy ban Công ước CERD đã công bố Bản Kết luận quan sát sau khi xem xét Báo cáo CERD 5 của Việt Nam. Bản Kết luận quan sát 2023 gồm 4 phần, chia thành 52 đoạn, tăng 23 đoạn so với Kết luận quan sát năm 2012.
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thực hiện công tác vận động, tuyên truyền cho đồng bào dân tộc thiểu số
Bà Mai cho biết, thực hiện nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao, Ủy ban Dân tộc là cơ quan chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng trình Thủ tướng Chính phủ kế hoạch tăng cường thực thi Công ước CERD và triển khai các khuyến nghị của Ủy ban Công ước CERD 2023, dự kiến sẽ ban hành vào cuối năm nay.
Mục đích của kế hoạch là xác định rõ nội dung công việc và lộ trình thực hiện phù hợp trong việc tăng cường hiệu quả triển khai Công ước CERD và khuyến nghị của Ủy ban Công ước CERD 2023, từ đó tăng cường sự thụ hưởng các quyền về mọi mặt của người dân tộc thiểu số, phù hợp với Hiến pháp, pháp luật và điều kiện kinh tế-xã hội của Việt Nam nói chung và của vùng dân tộc thiểu số và miền núi nói riêng, bảo đảm thực hiện nghiêm túc, tích cực, có trách nhiệm nghĩa vụ là quốc gia thành viên Công ước CERD.
Thúc đẩy các quyền của người dân tộc thiểu số thông qua tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng
 |
Tham gia Công ước CERD, Việt Nam cam kết đạt được mục tiêu thúc đẩy và khuyến khích sự tôn trọng, tuân thủ các quyền và tự do cơ bản của con người, trong đó có người dân tộc thiểu số. (Ảnh minh họa: THÀNH ĐẠT) |
Các nội dung chính của kế hoạch hướng đến các nhóm nhiệm vụ nhằm tăng cường thực thi Công ước CERD và triển khai các khuyến nghị của Ủy ban Công ước CERD 2023.
Theo đó, trong Bản Kết luận quan sát và nội dung đối thoại tại 2 phiên bảo vệ Báo cáo CERD 5, nâng cao nhận thức và đào tạo về chống phân biệt đối xử về chủng tộc đều được các bên quan tâm.
Theo bà Trần Chi Mai, trên thực tế, tuyên truyền là một trong những biện pháp hữu hiệu nhất để nâng cao nhận thức người dân về chống phân biệt đối xử, bình đẳng về quyền con người được sử dụng trong các hoạt động trợ giúp pháp lý, phổ biến giáo dục pháp luật, tuyên truyền chính sách, thông tin truyền thông.
Tuyên truyền là hoạt động được nhiều bộ ngành thực hiện thường xuyên, tuy nhiên hiện nay chưa có nội dung tuyên truyền riêng về chống phân biệt chủng tộc, về bình đẳng quyền đặc biệt cho đối tượng người dân tộc thiểu số và người dân sống ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
Do đó, nhiệm vụ dự kiến triển khai nhóm khuyến nghị này sẽ tập trung vào thực hiện tuyên truyền, phổ biến Công ước CERD, thành tựu pháp luật và kết quả bảo đảm quyền của người dân tộc thiểu số.
Đẩy mạnh phổ biến, giáo dục pháp luật và tuyên truyền, vận động đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi
Cùng với đó, tổ chức chương trình đào tạo giáo viên và chương trình dạy học thúc đẩy giáo dục nhân quyền-chống phân biệt chủng tộc; phản ánh lịch sử, văn hóa và đóng góp của các nhóm dân tộc thiểu số vào việc xây dựng đất nước; đào tạo, tập huấn cho các cán bộ thực thi pháp luật, cán bộ công tác ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi về nhân quyền-chống phân biệt chủng tộc, Công ước CERD; tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, phát huy vai trò người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số, trợ giúp pháp lý cho người dân dân tộc thiểu số và người dân sống ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
Tuyên truyền và nâng cao nhận thức cộng đồng về quyền lợi của các dân tộc thiểu số là một yếu tố quan trọng trong việc thực hiện các khuyến nghị của CERD. Chính phủ và các tổ chức xã hội đã tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền, giáo dục nhằm tăng cường hiểu biết về quyền lợi của các nhóm dân tộc thiểu số và khuyến khích sự tôn trọng giữa các nhóm dân tộc khác nhau.
Các chiến dịch truyền thông, hội thảo, diễn đàn cộng đồng và các hoạt động văn hóa đã được tổ chức để tạo cơ hội giao lưu, chia sẻ và học hỏi lẫn nhau giữa các nhóm dân tộc. Đồng thời, việc giáo dục cộng đồng về sự đa dạng văn hóa và quyền con người cũng góp phần quan trọng trong việc xóa bỏ định kiến và phân biệt chủng tộc.
Bảo đảm quyền của người dân tộc thiểu số theo khuyến nghị của Ủy ban Công ước CERD
 |
Phụ nữ người Lô Lô đen trong sinh hoạt thường nhật. (Ảnh minh họa: THÀNH ĐẠT) |
Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu, việc thực hiện các khuyến nghị của CERD vẫn gặp phải một số thách thức, bao gồm sự chênh lệch trong thực hiện chính sách ở cấp cơ sở, định kiến và phân biệt chủng tộc, và khả năng tiếp cận các dịch vụ công còn hạn chế.
Để tiếp tục thúc đẩy quyền lợi của người dân tộc thiểu số, Việt Nam sẽ phải tiếp tục triển khai các chiến lược quan trọng, trong đó tập trung tăng cường sự tham gia của các cộng đồng dân tộc thiểu số vào quá trình xây dựng và thực hiện chính sách. Các chính sách và chương trình cần được thiết kế theo hướng dựa trên sự tham gia và đóng góp của các cộng đồng dân tộc thiểu số để bảo đảm rằng nhu cầu và quyền lợi của họ được phản ánh đầy đủ.
Ngoài ra, các chương trình hỗ trợ cần được thiết kế và triển khai một cách hiệu quả để bảo đảm rằng các dân tộc thiểu số có thể tiếp cận và hưởng lợi từ các dịch vụ và cơ hội phát triển.
Bên cạnh đó, cần tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền và giáo dục để nâng cao nhận thức cộng đồng về quyền lợi của các dân tộc thiểu số. Các chiến dịch truyền thông cần được thiết kế sao cho phù hợp với đặc thù văn hóa và địa phương, nhằm đạt được hiệu quả cao nhất.
Hợp tác với các tổ chức quốc tế và các quốc gia khác trong việc thực hiện các khuyến nghị của CERD cũng sẽ giúp Việt Nam học hỏi từ các kinh nghiệm thành công và nhận được sự hỗ trợ cần thiết để triển khai các chính sách và chương trình hiệu quả hơn.
Do đó, theo bà Trần Chi Mai, Việt Nam đặt mục tiêu thực hiện nghĩa vụ báo cáo định kỳ theo quy định của Công ước CERD và khuyến nghị của Ủy ban Công ước CERD 2023, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế để triển khai hiệu quả Công ước CERD.
>>> Xem thêm: Quyền con người ở Việt Nam
Tại các cơ chế, diễn đàn song phương, đa phương và quốc tế về quyền con người, Việt Nam cũng triển khai các hoạt động tuyên truyền đối ngoại về quyền con người nói chung và quyền của người dân tộc thiểu số nói riêng để các nước, các tổ chức quốc tế nhìn nhận được đúng nỗ lực của Việt Nam nhằm bảo đảm quyền bình đẳng của người dân tộc thiểu số.
Thêm vào đó, Việt Nam sẽ tiếp tục nội luật hóa và hoàn thiện khuôn khổ pháp luật thực thi Công ước CERD thông qua rà soát, đánh giá tính tương thích giữa quy định của Công ước CERD trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, đồng thời tập trung nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện khuôn khổ pháp luật nhằm bảo đảm tính tương thích với các quy định của Công ước CERD…
Triển khai nhóm khuyến nghị về tiếp tục nâng cao hiệu quả thực thi các quy định pháp luật về quyền của người dân tộc thiểu số, bà Trần Chi Mai cho biết, Việt Nam sẽ tập trung nâng cao hiệu quả tiếp nhận khiếu nại tố cáo theo hướng thuận tiện, an toàn và tăng tỷ lệ giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến các vi phạm về phân biệt chủng tộc; cập nhật hệ thống cơ sở dữ liệu thống kê về thành phần dân số được phân tổ theo dân tộc thiểu số và các chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội và đánh giá tác động của các biện pháp chính sách khác nhau.
Bên cạnh đó, tiếp tục nâng cao hiệu quả thực hành các quyền của người dân tộc thiểu số trong hoạt động tố tụng; tăng cường thực thi các chính sách bảo đảm quyền của người dân tộc thiểu số đặc biệt là quyền tiếp cận giáo dục, phát triển kinh tế xã hội, tạo sinh kế bền vững, bảo tồn phát triển văn hóa dân tộc thiểu số; tăng cường hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát, thống kê tình hình thực hành các quyền của người dân tộc thiểu số.
Tuyên truyền, phổ biến pháp luật ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số
Bà Mai cũng cho biết thêm, trong thời gian kể từ sau khi bảo vệ Báo cáo CERD 5, Ủy ban Dân tộc đã phối hợp với các bộ, ngành liên quan triển khai thực hiện các nội dung công việc nhằm bảo đảm quyền cho người dân tộc thiểu số và người dân sống ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
Ủy ban Dân tộc cũng tham gia chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương tổ chức Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số cấp tỉnh và cấp huyện năm 2024 (tính đến ngày 31/7/2024, có 247/363 huyện đã tổ chức đại hội với 46.566 đại biểu chính thức và 15.744 đại biểu mời; dự kiến từ nay đến cuối năm 2024, 49 tỉnh/thành phố tổ chức đại hội cấp tỉnh).
Ngoài ra, Ủy ban Dân tộc đã triển khai triển khai điều tra tình hình phát triển kinh tế-xã hội 53 dân tộc thiểu số lần thứ 3 (chu kỳ 5 năm 2014-2019). Các chương trình, chính sách dân tộc đã được khẩn trương triển khai và đạt kết quả tốt,…
Như vậy, có thể nói việc tiếp tục triển khai các khuyến nghị của Ủy ban Công ước CERD tái khẳng định cam kết của Việt Nam trong bảo đảm thực hiện nghiêm túc, tích cực, có trách nhiệm nghĩa vụ là quốc gia thành viên Công ước CERD, hướng tới xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc và bảo đảm sự thụ hưởng các quyền về mọi mặt của đồng bào dân tộc thiểu số. Trong đó, việc tiếp tục thúc đẩy quyền của người dân tộc thiểu số thông qua các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục và đào tạo là một nhiệm vụ quan trọng và cần thiết trong việc xây dựng một xã hội công bằng và hòa nhập.
Những nỗ lực của Việt Nam trong việc triển khai các khuyến nghị của CERD là bước đi đúng đắn, song để đạt được mục tiêu đề ra, rất cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, các tổ chức xã hội và cộng đồng dân tộc thiểu số. Việc bảo đảm quyền lợi cho các dân tộc thiểu số không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là cam kết xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người.
