Đất nước - Con người

Nằm cách thành phố Bắc Giang gần 30 km, Bổ Ðà Sơn Môn tọa lạc ở chân núi Thượng Lát (xã Tiên Sơn, Việt Yên, Bắc Giang). Nơi đây có ngôi chùa Bổ Ðà (còn gọi là chùa Bổ), chùa có tên chữ là Tứ Ân tự, hay Quán Âm tự, là một trong những trung tâm Phật giáo thuộc thiền phái Lâm Tế truyền vào nước ta từ thế kỷ 17.

"Kén rể" là một lễ hội độc đáo hiếm có ở làng Ðường Yên (xã Xuân Nộn, Ðông Anh, Hà Nội) nhằm tưởng nhớ và suy tôn bà Lê Hoa, danh tướng của Hai Bà Trưng. Hằng năm, cứ ngày mồng 2-2 âm lịch, dân làng tổ chức lễ hội tại đình làng để mọi người cùng vui hội cộng đồng.

Người dân đất Việt luôn tâm niệm rằng, miếng cơm hôm nay bắt nguồn từ cây lúa ngày xưa mẹ Âu Cơ dạy cày cấy, áo quần mặc cũng từ cây dâu con tằm mẹ dạy trồng. Ðến đền mẫu Âu Cơ (Hạ Hòa, Phú Thọ), một di tích lịch sử văn hóa lâu đời gắn liền với truyền thuyết Âu Cơ - Lạc Long Quân, để nhớ về cội nguồn dân tộc, tiếp thêm sức mạnh cho công cuộc dựng nước và giữ nước hôm nay.

Kẻ Giầu từ xa xưa đã sở hữu một cái đầm rộng, vốn là khúc eo của sông Tiêu Tương cẠn dòng "để lộc" cho dân Phù Lưu. Chợ Giầu họp trong làng lớn nhất vùng Kinh Bắc cùng đình, đền, chùa cổ kính và đầm sen tạo nên bản sắc văn hóa làng Phù Lưu (Từ Sơn, Bắc Ninh)- một quần thể phức hợp lồng vào nhau không thể tách rời.

"Bình Thuận: Biển xanh - Cát trắng - Nắng vàng", câu nói phản ánh vẻ đẹp thiên nhiên nổi bật của vùng đất ven biển xinh đẹp thơ mộng đã được chọn làm khẩu hiệu (slogan) của Lễ hội khinh khí cầu (KKC) quốc tế Việt Nam lần thứ I - Bình Thuận 2012 vừa được tổ chức với sự tham gia của hơn 60 phi công, chuyên gia KKC đẳng cấp quốc tế đến từ 12 quốc gia trên thế giới.

Nếu đi từ Hà Nội theo đường 6, vượt qua đèo dốc rồi lẫn trong gió núi mây ngàn thoắt ẩn thoắt hiện hơn 180 km là đến cao nguyên Mộc Châu (Sơn La). Như một điểm nhấn, một nét phác họa lãng mạn giữa đại ngàn nước non Tây Bắc, thác Dải Yếm (còn gọi thác Bản Vặt) được đồng bào dân tộc xã Mường Sang coi như báu vật của trời ban tặng.

Những ngày tháng tám lịch sử, về xã An Lộc, huyện Lộc Hà (Hà Tĩnh), chúng tôi được nghe câu chuyện về tấm gương kiên trung của hai anh em ruột Trần Hoặc, Trần Xu. Cả hai đồng chí đều là Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh trong những năm đầu của thời kỳ thành lập Ðảng.

Qua bến đò Rạch Sâu, tôi về thăm cù lao Giêng (hay diên, riêng, den, ven..., hay Koh-Teng theo cách gọi của người Khmer), trải dài trên ba xã Tấn Mỹ, Mỹ Hiệp, Bình Phước Xuân, huyện Chợ Mới (An Giang) một chiều mùa hạ. Giữa bốn bề sông nước, không gian rợp bóng mát của những vườn cây trái trĩu cành và di tích độc đáo, gọi mời. Vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời xứ này thanh bình như muôn đời vẫn thế.

Ðền Sái tọa lạc trên núi Sái, ngọn núi lớn nhất trong bảy ngọn núi thiêng Thất Diệu Sơn, dân gian truyền rằng phong thủy của núi Sái được gọi là "Quy Xà hợp hình". Nơi đây vẫn đang lưu giữ được bản gốc tượng Ðức Huyền Thiên Trấn Vũ, cũng là nơi có lễ hội rước vua quy mô, độc đáo.

Nằm ở phía tây nam vàm sông Cần Thơ, nơi có nhiều con rạch lớn nhỏ, nước ngọt phù sa mầu mỡ tươi mát quanh năm, vùng đất Bình Thủy - Long Tuyền (nay thuộc quận Bình Thủy - TP Cần Thơ) có nhiều công trình kiến trúc nổi tiếng. Trong đó, tiêu biểu là nhà thờ họ Dương (nhà cổ Bình Thủy), đã được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Ðến xã vùng cao Trung Chải, Sa Pa (Lào Cai), hỏi ai là người mở ruộng bậc thang giỏi nhất, người dân ở đây đều nói tới ông Mã A Cháng, nhà ở thôn Móng Sến 2, trên đỉnh núi cao mù sương. Bà con gọi ông với biệt danh đầy khâm phục: "vua" ruộng bậc thang.

Cả đời nghệ nhân Danh Thiên, 81 tuổi ở sóc Bà Mai, ấp 8, xã Vị Thủy, huyện Vị Thủy (Hậu Giang) gắn bó với nhạc cụ dân tộc. Ông có thể chơi tất cả các loại nhạc cụ của người Khmer, đặc biệt là khả năng biểu diễn dàn nhạc ngũ âm.

Ðây là chiếc hộp vàng quý hiếm vừa được phát hiện tại Ðông Triều, Quảng Ninh vào chiều 21-6-2012. Người phát hiện chiếc hộp là Ðại đức Thích Quảng Hiển, trụ trì chùa Trung Tiết. Quả đồi, nơi phát hiện chiếc hộp vàng hình hoa sen thuộc khu vực suối 1, xã An Sinh, huyện Ðông Triều, nơi đang thi công công trình mở rộng con đường "hành hương tâm linh" từ Trại Lốc lên chùa Ngọa Vân trên dãy núi Yên Tử, nơi Vua Trần Nhân Tông hóa Phật.

"Ma nhai kỷ công bi văn" là  một trong những văn bia độc đáo bậc nhất nước ta. Dù đã bảy thế kỷ trôi qua nhưng bài văn khắc trên núi đá năm nào như vẫn còn tươi nét bút.

Ðền Du Yến ở Chí Tiên (Thanh Ba, Phú Thọ) thờ Ngọc Loan công chúa, nữ tướng tài ba giúp Hai Bà Trưng đánh thắng quân xâm lược. Ngôi đền không nguy nga tráng lệ mà giản dị như cổ tích...

Bất cứ ai đến vãn cảnh chùa Thiên Mụ (Huế) cũng đều cho rằng, người chọn vị trí xây chùa đã rất am hiểu về Phật giáo và kiến trúc đình chùa, phong thủy... Giữa khung cảnh thiên nhiên thơ mộng, ngôi chùa trầm mặc, uy nghiêm tách biệt thế giới trần tục bên ngoài, tạo cho du khách cảm giác thật ung dung thư thái.

Danh thắng quốc gia Bãi Môn - Mũi Ðiện hôm nay thật khác lạ. Con đường Phước Tân - Bãi Ngà chạy sát biển, ôm gọn dãy núi Ðá Bia hùng vĩ; một bên là núi đá cheo leo, bên kia là mênh mông biển cả - phong cảnh thiên nhiên hoang sơ hiện ra trước mắt đầy sức gọi mời...

Khi nói đến thành phố Cảng, thành phố Hoa phượng đỏ, ai cũng đều hiểu rằng đang nhắc đến Hải Phòng, mảnh đất "Hải tần phòng thủ" mặn mòi nắng và gió biển được hình thành từ thời Nữ tướng Lê Chân đánh giặc.

Công ước Ramsar là một công ước quốc tế về bảo tồn và sử dụng một cách hợp lý và thích đáng các vùng đất ngập nước, với mục đích ngăn chặn quá trình xâm lấn ngày càng gia tăng vào các vùng đất ngập nước cũng như sự mất đi của chúng ở thời điểm hiện nay cũng như trong tương lai; công nhận các chức năng sinh thái học nền tảng của các vùng đất ngập nước và các giá trị giải trí, khoa học, văn hóa và kinh tế của chúng. Vườn Quốc gia (VQG) Tràm Chim có diện tích hơn 7.300 ha, nằm trên địa bàn sáu xã của huyện Tam Nông (Ðồng Tháp) vừa vinh dự trở thành khu Ramsar thứ 2.000 của thế giới và thứ tư của Việt Nam. Từ đầu năm đến nay, năm nghìn lượt khách trong nước và quốc tế đã tới đây thưởng ngoạn.

Giữa mây ngàn và gió núi, giữa thăm thẳm thinh không, đây đó thoảng tiếng chuông chùa vang vọng khắp đất trời mời gọi du khách bốn phương tìm về miền đất Phật Tây Thiên (Vĩnh Phúc).

"Con hát tuổi hạn hai mươi/Nếu qua độ ấy thì thôi hát hò/ Bao giờ đến hội hát Dô/Thì còn phải kiếm gái tơ chưa chồng...". Ðó không chỉ là lời ca đơn thuần mà là lời "hèm" (điều cấm kỵ) đã mấy trăm năm người dân Liệp Tuyết (Quốc Oai - Hà Nội) không ai dám vi phạm. Lời hèm ấy gắn với một điệu hát mà cứ 36 năm mới được cất lời một lần tại một nơi duy nhất là đền Khánh Xuân. Lần diễn ra hội hát Dô theo nghi thức truyền thống gần đây nhất đã từ năm 1926...

Ðến Sa Pa (Lào Cai) dịp đầu xuân mới, bạn khó bỏ hội Roóng Poọc (hội xuống đồng) của người Giáy xã Tả Van, bởi nét tâm linh và bản sắc văn hóa độc đáo của người dân tộc thiểu số sinh sống dưới chân đại ngàn Hoàng Liên hùng vĩ.

Bình Định, miền "đất võ trời văn" nổi tiếng từ xưa, nơi "địa linh nhân kiệt", nơi phát tích phong trào khởi nghĩa Tây Sơn phát triển nhanh như vũ bão, đủ sức mạnh đánh đuổi năm vạn giặc Xiêm ở miền nam và tiêu diệt 29 vạn quân xâm lược Mãn Thanh ở phía bắc, thống nhất đất nước vào mùa xuân năm Kỷ Dậu 1789.

Rất nhiều giá trị văn hóa vô cùng đặc sắc đã được nhiều thế hệ người Việt chung tay gìn giữ, và được sống dậy, lan tỏa sức sống mạnh mẽ trong những ngày Xuân mới. Trong đó có một phong tục đẹp, mang ý nghĩa nhân văn và giáo dục sâu sắc. Ðó là tục khai bút đầu Xuân.

Từ trung tâm thành phố Hải Phòng qua cầu Bính hơn chục cây số là tới làng Ðông Môn, xã Hòa Bình, huyện Thủy Nguyên. Vùng đất địa linh, nhân kiệt thanh bình với cây đa, bến nước sân đình, cùng âm điệu bổng trầm của hát miễu, bắc phản... như quyện trong nhịp phách, trống chầu.

Cửa đình, cửa miếu chính là không gian diễn xướng của nghệ thuật hát Xoan. Một trong những ngôi miếu tối cổ trên Ðất Tổ vua Hùng là miếu Lãi Lèn ở làng Phù Ðức, xã Kim Ðức, thành phố Việt Trì, được coi là nơi phát tích của hát Xoan.

Làng Hồng Ðô, xã Hoằng Ngọc, Hoằng Hóa (Thanh Hóa) nổi tiếng là vùng đất địa linh nhân kiệt với thế võ bí truyền, điệu hò tìm bạn tình tứ. Ngày hội, dân làng đổ về quần thể Văn hóa và Di tích Lịch sử Tướng công Ðại vương Lê Trung Giang tế lễ, vui hội, ghi nhớ công ơn bậc tiền bối.

Từ thành phố Hà Giang, vượt hơn 160 km đường đèo dốc quanh co uốn lượn, du khách tới Ðồng Văn, mảnh đất địa đầu Tổ quốc với cột cờ Lũng Cú, với cao nguyên đá đã được công nhận là Công viên địa chất toàn cầu. Ðến "cổng trời" Quản Bạ, nơi bắt đầu "con đường hạnh phúc", được ngắm núi Cô Tiên (còn gọi núi Ðôi), khiến ai cũng phải ngỡ ngàng. Và ấn tượng nhất là khung cảnh ngút mắt chỉ thấy đá và đá.

Ðộng Nhị Thanh (phường Tam Thanh, TP Lạng Sơn) được nhiều người biết đến như một "bảo tàng" đặc biệt về Ngô Thì Sỹ. Ở đó, có rất nhiều di vật gắn với cuộc đời và sự nghiệp của ông thời kỳ làm quan đốc trấn tỉnh Lạng Sơn.

Xã Vân Hà (Việt Yên, Bắc Giang) nổi tiếng với làng gốm và quần thể kiến trúc cổ thuần Việt mang đậm dấu ấn cư dân đồng bằng Bắc Bộ, với rượu Làng Vân "lừng biển Bắc" và chiến thắng Như Nguyệt "rạng trời Nam".