Hộp vàng hình hoa sen dấu ấn đặc trưng văn hóa thời Trần

NDO - Ðây là chiếc hộp vàng quý hiếm vừa được phát hiện tại Ðông Triều, Quảng Ninh vào chiều 21-6-2012. Người phát hiện chiếc hộp là Ðại đức Thích Quảng Hiển, trụ trì chùa Trung Tiết. Quả đồi, nơi phát hiện chiếc hộp vàng hình hoa sen thuộc khu vực suối 1, xã An Sinh, huyện Ðông Triều, nơi đang thi công công trình mở rộng con đường "hành hương tâm linh" từ Trại Lốc lên chùa Ngọa Vân trên dãy núi Yên Tử, nơi Vua Trần Nhân Tông hóa Phật.
Hộp vàng hình hoa sen dấu ấn đặc trưng văn hóa thời Trần

Các chuyên gia khoa học của Trung tâm nghiên cứu Kinh thành đã đến Ðông Triều nghiên cứu, xác định và lập hồ sơ khoa học. Về hình dáng và hoa văn trang trí, hộp vàng có dáng hình cầu, thân tạo nổi múi hình cánh sen, tất cả có 11 cánh được tạo tác rất công phu. Do hộp có hình dáng giống một bông sen đang độ khai mãn và toàn thân được trang trí hoa văn cánh sen nên các chuyên gia gọi là Hộp hình hoa sen. Hộp gồm hai phần. Thân hộp có chân đế cao và cũng tạo múi nổi hình cánh sen từ dưới lên trên, miệng thân có khớp để đậy nắp hộp khít với thân. Nắp hộp hình bán cầu, trên thân cũng tạo nổi 11 cánh sen khớp với cánh sen phía dưới thân. Công phu nhất là đài sen ở giữa nắp, với bốn lớp cánh xếp thành vòng tròn đồng tâm, trong đó diềm cánh sen ngoài cùng lớn nhất có 11 cánh.

Nét độc đáo và đặc sắc của Hộp vàng là bên trong tất cả cánh sen đều được chạm khắc chìm hoa văn hoa chanh bốn cánh. Cánh sen trên thân nắp hộp trang trí một bông hoa chanh, cánh sen bên dưới thân trang trí hai bông hoa chanh. Chung quanh hoa chanh được điểm xuyết những cành lá mềm  và các vòng tròn nhỏ để tạo kiểu nền gấm.

Theo các chuyên gia, tất cả hoa văn trang trí trên thân và nắp hộp đều mang đậm dấu ấn đặc trưng của văn hóa thời Trần, một triều đại nổi tiếng với những chiến công hiển hách trong lịch sử Ðại Việt. Trước đó, tại Khu di tích Hoàng thành Thăng Long đã phát hiện được nhiều nền móng kiến trúc của các cung điện, lầu gác được trang trí xếp gạch, ngói tạo hình hoa chanh.

Dựa vào đặc điểm hoa văn, các chuyên gia xác định niên đại của chiếc hộp này vào thời Trần, khoảng nửa đầu thế kỷ 14. Phong cách và nghệ thuật trang trí hoa văn thể hiện chiếc hộp được chế tạo tại miền bắc. Nhiều khả năng chiếc hộp này được chế tác bởi các thợ kim hoàn tài hoa tại Kinh thành Thăng Long.

Hộp hình hoa sen là di vật vô cùng quý giá, không chỉ bởi được làm bằng vàng, mà hình dáng, hoa văn được tạo tác rất hoàn hảo, mang tính nghệ thuật rất cao, thể hiện rõ tính đẳng cấp của loại hình đồ vật quý dùng trong cung đình. Bởi vậy, Hộp hình hoa sen phát hiện tại Ðông Triều xứng đáng được xếp hạng vào Bảo vật quốc gia của Việt Nam, nói cách khác, đây là Quốc bảo Việt Nam thời Trần.