Năm 1954, Hiệp định Geneva tạm thời chia cắt nước ta thành hai miền nam - bắc qua Vĩ tuyến 17. Sông Bến Hải, cầu Hiền Lương trở thành “nhân chứng lịch sử”, mang trên mình nỗi đau chia cắt của dân tộc ròng rã hơn 20 năm. Nằm ở Vĩ tuyến 17, vùng đất Vĩnh Linh thuộc bờ bắc sông Bến Hải vào năm 1955 đã được Trung ương Đảng, Chính phủ và Bác Hồ quyết định thành lập thành một đơn vị hành chính đặc biệt (đặc khu) với tên gọi chính thức là Khu vực Vĩnh Linh. Hơn 20 năm đất nước bị chia cắt, vượt lên bom đạn của kẻ thù, của nỗi đau li tán là khát vọng hòa bình, thống nhất non sông luôn chảy trong huyết quản của mỗi người dân nơi Vĩ tuyến 17.
Bến Hải, tên gọi có từ 70 năm nay của dòng sông nổi tiếng nằm ở tỉnh Quảng Trị. Biết bao người đã anh dũng ngã xuống vì dòng sông này để giáo gươm dẹp lại, hòa bình được "nở hoa". Chia lìa, đau thương, thống nhất, phát triển, trang sử nào của dòng sông cũng chất chứa hùng tâm của người đi xây dựng đất nước.
Câu chuyện cảm động về 16 thanh niên xung phong quê ở tỉnh Thái Bình, nay là Hưng Yên, anh dũng hy sinh tại bến phà 2 Long Đại, tỉnh Quảng Trị khiến chúng ta càng thấm thía hơn giá trị của hòa bình.
Ngày 21/7 này đánh dấu 71 năm Ngày ký Hiệp định Geneve (1954-2025), mở đầu cho 21 năm đất nước tạm thời chia thành hai miền trước khi miền nam hoàn toàn giải phóng. Với PGS.TS Hoàng Chí Hiếu, hành trình tìm hiểu khu phi quân sự-Vĩ tuyến 17 trong 25 năm qua không chỉ là công việc học thuật, mà còn là cuộc tìm cha trong ký ức.
Dịp kỷ niệm 70 năm truyền thống Vĩnh Linh, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị phấn khởi đón tin vui khi sau 13 năm nỗ lực triển khai, địa phương đã về đích chương trình nông thôn mới, hiện thực hóa mục tiêu trở thành huyện nông thôn mới đề ra trong Nghị quyết số 02-NQ/HU ngày 28/7/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện.
Mặt nước xanh trong, bờ cát trắng mịn màng và không khí trong lành… là đánh giá chung của khách du lịch khi đặt chân đến Cửa Việt. Với đường bờ biển dài cùng nhiều bãi tắm đẹp, Cửa Việt là một trong những địa điểm có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch nghỉ dưỡng bậc nhất tỉnh Quảng Trị.
Món tép nhảy đặc biệt của xã Vĩnh Tú (huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị) phải thưởng thức trên đúng bàu Thủy Ứ - nơi đánh bắt tép tự nhiên. Theo chân chị Hoàng Dạ Hương, cán bộ văn hóa xã Vĩnh Tú, chúng tôi được thưởng thức món ăn trứ danh này.
Trên đảo Cồn Cỏ (Quảng Trị), du khách ngỡ ngàng khi phát hiện ra những tán bàng vuông có tuổi đời cả trăm năm mọc sum suê, nở hoa rực rỡ mỗi khi đêm về. Bên cạnh phong ba, cua đá, bàng vuông trở thành biểu tượng của vùng đất tiền tiêu Tổ quốc này.
Ngày 9/3/2002, 43 thanh niên xung phong (chủ yếu ở các xã Vĩnh Quang, Vĩnh Giang và Vĩnh Thạch, tỉnh Quảng Trị) lên tàu ra đảo xây dựng đảo Thanh niên Cồn Cỏ, đánh dấu bước khởi đầu của quá trình dân sự hóa đảo. Hòa chung vào dòng những người trẻ, với tình yêu biển đảo sâu nặng, chị Ái ghi dấu ấn trên từng công trình, ngôi nhà, con đường… trên đảo Cồn Cỏ. Cồn Cỏ trở thành ngôi nhà thứ hai của chị - như hàng chục thanh niên xung phong lần đầu tiên tình nguyện ra đảo hơn 20 năm trước.
Huyện Gio Linh (tỉnh Quảng Trị) nằm ở bờ nam sông Bến Hả i- vĩ tuyến 17, nơi từng được mệnh danh là vùng đất “vành đai trắng trên hàng rào điện tử Mc Namara”, đã được phủ bằng màu xanh bạt ngàn của những vườn hồ tiêu, cao su và những đồng ruộng phì nhiêu. Từ một vùng “đất chết”, sau hơn nửa thế kỷ khai phá và dựng xây, huyện Gio Linh đang bừng lên sức sống mới nhờ những quyết sách đúng đắn, hợp lòng dân của Đảng và nhà nước, cùng sự cần cù, sáng tạo và chịu thương, chịu khó của người dân nơi đây.
Trong ký ức của các ông Dương Ngọc Trai, Hồ Sỹ Tuần, bà Lê Thị Thiều…, những cán bộ tham gia chiến dịch K8 năm ấy, những năm tháng đưa học sinh K8 ra bắc là khoảng thời gian mà “cái chết ở trên đầu, cái chết ở dưới chân”, sự bình yên và an toàn cho thế hệ tương lai được đổi bằng máu, rất nhiều máu.
Người lính gác ngọn hải đăng Cửa Tùng Phan Văn Đồng năm xưa, nổi tiếng khi trở thành nguyên mẫu trong bài hát “Câu hò bên bến Hiền Lương” của nhạc sĩ Hoàng Hiệp, nhưng ít ai biết được câu chuyện về những người con của ông đã từng bơi vượt biển từ bờ nam ra bờ bắc tìm cha trong đêm, giữa làn mưa bom bão đạn của địch.
Trồng lúa hữu cơ chỉ cần vốn ít, sức ít, thu nhập lại cao hơn, hạt gạo dinh dưỡng hơn, bảo vệ được môi trường, bảo vệ sức khỏe… Nhìn niềm vui lúc nào cũng như "vừa cày xong thửa ruộng" của người nông dân Quảng Trị, chúng tôi tò mò, sự độc đáo trong kỹ thuật canh tác lúa của Sepon như thế nào để bà con hân hoan tới vậy?
Một hộ dân trên đảo Cồn Cỏ (Quảng Trị) đã mạnh dạn thử nghiệm mô hình nuôi cua đá thương phẩm, vừa đem lại lợi ích kinh tế, đồng thời gián tiếp góp phần bảo tồn loài giáp xác này trong tự nhiên.
Vĩnh Linh đã đi vào lịch sử dân tộc như một mốc son chói lọi thể hiện tinh thần đoàn kết, quyết thắng của nhân dân ta, là địa phương đầu tiên của miền bắc xã hội chủ nghĩa hai lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng, vinh dự được Bác Hồ 8 lần viết thư khen, động viên và tặng hai câu thơ bất hủ: "Đánh cho giặc Mỹ tan tành/Năm châu khen ngợi Vĩnh Linh Anh hùng". Truyền thống đó là cội nguồn sức mạnh để Vĩnh Linh tiến những bước dài trong lịch sử xây dựng và phát triển quê hương, viết tiếp bài ca anh hùng, biến "lũy thép" xưa thành "lũy hoa" trong thời kỳ đổi mới, hòa bình và phát triển. Xin trân trọng giới thiệu bài viết của đồng chí Nguyễn Đăng Quang - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Trị nhân 70 năm truyền thống Vĩnh Linh.
Nằm vắt ngang vĩ tuyến 17, đảo Cồn Cỏ (Quảng Trị) không chỉ là đảo tiền tiêu bảo vệ chủ quyền quốc gia mà còn là một trong những hòn đảo đẹp hiếm có của miền trung.
Những ngày này, Ðảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị chuẩn bị kỷ niệm 70 năm truyền thống Vĩnh Linh (25/8/1954-25/8/2024). Niềm vui như được nhân lên khi Thủ tướng Chính phủ vừa quyết định công nhận Vĩnh Linh đạt chuẩn huyện nông thôn mới năm 2024.
Trong số hàng chục nghìn mét địa đạo trải dài khắp Vĩnh Linh, Vịnh Mốc được coi là một huyền thoại bất tử, nơi đã chở che, nuôi nấng và ươm những hạt mầm hy vọng cho vùng lũy thép, lũy hoa. Vịnh Mốc cũng chính là công trình tiêu biểu nhất cho ý chí quật cường, không chịu lùi bước trước kẻ thù xâm lược của cha ông.
Ở Vịnh Mốc (Vĩnh Linh, Quảng Trị), chuyện của 3 cha con ông Hồ Văn Mò, Hồ Tỷ và Hồ Văn Triêm chắc chắn là một huyền thoại. Từ năm 1966, cả 3 cùng nối tiếp nhau ra biển, tiếp tế mở đường máu giữ đảo Cồn Cỏ tiền tiêu.
Năm 1965, giặc Mỹ leo thang đánh phá miền bắc, đảo Cồn Cỏ trở thành mục tiêu hủy diệt của chúng, bởi Cồn Cỏ chỉ cách quân cảng Cửa Việt 30km, án ngữ vùng biển phía đông của Quảng Trị, là cửa ngõ của Vịnh Bắc Bộ. Ngoài đánh phá bằng không quân, địch còn sử dụng tàu chiến bao vây đảo, tuần dương hạm, khu trục hạm uy hiếp và tập kích hỏa lực, dùng tàu biệt kích và tàu đổ bộ chở quân đột kích đánh phá đảo, quyết chia cắt đảo với đất liền.
Bước ra khỏi cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước, Vĩnh Linh chỉ có hai bàn tay trắng và mặt đất nham nhở hố bom. Vượt qua muôn vàn khó khăn thử thách, cán bộ và nhân dân Vĩnh Linh đã nhanh chóng phục hồi nền kinh tế của địa phương để bước vào thực hiện công cuộc đổi mới đất nước do Đảng ta lãnh đạo. Hiện nay, huyện đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành trung tâm kinh tế phía bắc của tỉnh Quảng Trị. Nhân kỷ niệm 70 năm truyền thống Vĩnh Linh, đồng chí Trần Nhật Quang - Bí thư Huyện ủy Vĩnh Linh chia sẻ những tình cảm, trăn trở và quyết tâm của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện trong việc phát huy truyền thống, định hướng chiến lược phát triển trong giai đoạn mới.
Không chỉ nổi tiếng với những di tích cách mạng, Quảng Trị còn sở hữu nhiều bãi biển đẹp, nước trong với các dịch vụ giá cả dễ chịu như Cửa Tùng, Cửa Việt.
Được mệnh danh là “nữ hoàng của những bãi tắm”, biển Cửa Tùng mang vẻ đẹp hoang sơ với bãi biển dài được dệt một lớp cát mịn mỏng, nằm thoai thoải trên vùng đất đỏ bazan, bên hông những vườn thông xanh ngút tầm mắt. Tiềm năng phát triển du lịch nơi đây còn rất lớn, cần chờ được khai thác, phát huy.
“Tui tưởng đã chết ở trong căn hầm đó rồi. Sinh xong, chỉ kịp nhìn con o oe tìm sữa là ngất lịm đi. Vậy mà cũng đã hơn 60 năm”, bà Hoan móm mém cười, mắt nheo nheo nhìn ra phía đảo Cồn Cỏ đang vào chiều gió lộng.
Những năm tháng đấu tranh giành từng tấc đất quê hương, bám vào lòng đất mà giữ đất, dùng lời ca tiếng hát để gửi tình yêu quê hương tới những người bên kia giới tuyến, cảm hóa đối phương…, tất cả được tái hiện đầy cảm xúc trong chương trình nghệ thuật chính luận “Khát vọng hòa bình”.
Chương trình nghệ thuật chính luận “Vĩ tuyến 17 - Khát vọng hòa bình” tại Kỳ đài bờ bắc sông Bến Hải-cầu Hiền Lương vừa khép lại với nhiều cảm xúc của đông đảo khán giả, đặc biệt là với người dân Quảng Trị ở đôi bờ giới tuyến 70 năm trước. Xin điểm lại những hình ảnh xúc động của chương trình.
Chương trình nghệ thuật chính luận đặc biệt "Vĩ tuyến 17 - Khát vọng hòa bình" đã đưa khán giả đến với những câu chuyện về những huyền thoại đôi bờ Hiền Lương, nơi vĩ tuyến 17 chỉ có thể chia cắt được về mặt địa lý, nhưng lại là sợi dây nối liền tình yêu nước, tình yêu quê hương của những con người vùng “đất thép”.
Tối 16/8, trong Chương trình nghệ thuật chính luận “Vĩ tuyến 17 - Khát vọng hòa bình” do Báo Nhân Dân và UBND tỉnh Quảng Trị phối hợp tổ chức, Ban Tổ chức đã trao hàng nghìn suất quà trị giá hơn 1 tỷ đồng tới các gia đình có công với cách mạng và có hoàn cảnh khó khăn tại Vĩnh Linh.
Cầu Hiền Lương bắc qua sông Bến Hải là nơi phân chia giới tuyến, chia cắt hai miền nam-bắc 70 năm trước. Cụm di tích chứa đựng trong mình những giá trị lịch sử, đồng thời cũng là biểu tượng cho khát vọng hòa bình.
Số liệu thống kê
Ngày 21/7/1954
Hiệp định Geneva được ký kết, vĩ tuyến 17 thuộc huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị làm giới tuyến quân sự tạm thời trong thời gian chờ tổng tuyển cử thống nhất đất nước (dự kiến tháng 7/1956)
Ngày 25/8/1954
Vĩnh Linh được giải phóng sau khi đại diện quân đội Pháp buộc phải ký vào biên bản bàn giao vùng phía bắc Vĩ tuyến 17 cho phái đoàn Việt Nam
Ngày 16/6/1955
Thủ tướng Chính phủ ra Nghị định số 551-NĐ/TTg thành lập Khu vực Vĩnh Linh
7 tấn bom đạn
Từ 1954-1975, bình quân mỗi người dân Vĩnh Linh phải gánh chịu 7 tấn bom đạn và 10 quả đạn pháo của Mỹ-ngụy
5.581 người thiệt mạng
Từ 1954-1975, bom đạn của Mỹ-ngụy đã vĩnh viễn cướp đi sinh mạng của 5.581 người dân, làm bị thương 8.351 người
2.760 trẻ mồ côi
Từ 1954-1975, bom đạn của Mỹ-ngụy đã khiến 2.760 em nhỏ tại Vĩnh Linh trở thành trẻ mồ côi