Bạc Liêu có 56 km bờ biển, từ xã Vĩnh Trạch Ðông (thành phố Bạc Liêu) đến thị trấn Gành Hào (huyện Ðông Hải). Thực tế, nhiều năm qua năm nào cũng xảy ra các vụ sạt lở đê biển nghiêm trọng, như tại khu vực phường Nhà Mát (thành phố Bạc Liêu); khu vực Cống Cái Cùng (huyện Hòa Bình); cửa biển Gành Hào (huyện Ðông Hải).
Từ tháng 2 đến đầu tháng 8/2023, theo số liệu khảo sát của các ngành chức năng Bạc Liêu, tại khu vực ven biển của tỉnh có khoảng 15 km thường bị sạt lở nghiêm trọng, nhất là mùa mưa bão; điển hình là đoạn từ xã Vĩnh Trạch Ðông (thành phố Bạc Liêu giáp ranh tỉnh Sóc Trăng) đến gần kênh 30/4 với chiều dài khoảng 11 km, thuộc khu vực thành phố Bạc Liêu, gồm xã Vĩnh Trạch Ðông, Hiệp Thành và phường Nhà Mát.
Ngoài ra, đoạn cuối từ kênh số 3 đến cửa biển Gành Hào có chiều dài khoảng 4 km thuộc khu vực thị trấn Gành Hào (huyện Ðông Hải), tốc độ xói lở bình quân hằng năm ở khu vực này lên đến 20-30 mét theo chiều ngang và từ 0,5-1 mét theo phương thẳng đứng.
Theo một số chuyên gia về thủy lợi và nhiều hộ dân ở vùng ven biển, nguyên nhân được xác định là do sự thay đổi của dòng chảy ven bờ biển, tác động của thủy triều. Ðồng thời, biến đổi khí hậu, hiện tượng triều cường dâng cao bất thường trong những năm gần đây cũng là nguyên nhân góp phần gây sạt lở bờ biển. Ngoài các nguyên nhân do thiên tai còn do con người gây ra.
Cụ thể như mấy năm qua, việc phát triển kinh tế khá “nóng”, nhất là nuôi tôm công nghệ cao và các dự án điện gió mọc lên nhiều, nhanh đã làm không ít diện tích rừng phòng hộ ven biển bị “teo” lại. Một số công ty điện gió vùng ven biển chỉ vì lợi ích trước mắt, lén lút chặt phá cây rừng làm đường dẫn các công trình điện gió ra ngoài khơi. Thậm chí, có đơn vị còn ngang nhiên xây dựng nhà, các công trình, quán nước bất hợp pháp ngay trên đất rừng phòng hộ ven biển tại khu vực xã Vĩnh Hậu A (huyện Hòa Bình), nhưng không được chính quyền và các ngành chức năng địa phương ngăn chặn, xử lý nghiêm minh gây bức xúc, bất bình trong dư luận.
Ông Nguyễn Xuân Chiến, 54 tuổi, ở xã Vĩnh Hậu (huyện Hòa Bình) cho biết: “Tôi làm nghề nuôi tôm ở vùng ven biển huyện Hòa Bình này đã hơn 30 năm nay, chứng kiến nhiều vụ sạt lở rất nghiêm trọng tại vùng ven biển. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tai họa này là do không ít diện tích rừng phòng hộ như cây mắm, cây đước ngày một giảm. Có khu vực cây bỗng nhiên bị chết trắng, mà theo chúng tôi, nguyên nhân chính là do một số hộ dân đã tùy tiện đào kênh, mương lấy nước nuôi tôm, cất nhà ở trong khu rừng phòng hộ”.
Trước thực trạng xâm thực bờ biển đang diễn ra ngày càng gay gắt, đe dọa trực tiếp đến tuyến đê ven biển Ðông, những năm qua, tỉnh Bạc Liêu đã tập trung triển khai nhiều dự án, công trình phòng chống. Cụ thể như công trình kè chống sạt lở cửa biển và tuyến đê ven biển ở khu vực phường Nhà Mát (thành phố Bạc Liêu); khu vực cửa biển Cống Cái Cùng (huyện Hòa Bình); cửa biển thị trấn Gành Hào (huyện Ðông Hải), với tổng chiều dài hàng nghìn mét, có kết cấu bê-tông cốt thép, mái kè nghiêng, tổng kinh phí lên đến hàng nghìn tỷ đồng do Trung ương đầu tư.
Để chủ động xử lý, khắc phục tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển nhằm bảo đảm an toàn tính mạng, ổn định đời sống và sản xuất của người dân, từ nay đến năm 2025, tỉnh cần đẩy nhanh đầu tư và sớm hoàn thiện các dự án, công trình phòng chống. Toàn tỉnh hiện có 9 dự án, công trình chống sạt lở ven biển; một dự án di dân tái định cư; một dự án cải tạo, nâng cấp, sửa chữa hư hỏng hệ thống công trình giao thông. Theo đó, đến năm 2030, toàn tỉnh Bạc Liêu cần thực hiện khoảng hơn 10 dự án kè ven biển, tổng kinh phí lên đến hàng nghìn tỷ đồng.
Lưu Hoàng Ly, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bạc Liêu
Tuy nhiên, việc đầu tư nguồn kinh phí rất lớn nhưng vẫn chưa thật sự phát huy hiệu quả bền vững. Theo các nhà khoa học và nhiều hộ dân vùng ven biển, những giải pháp đầu tư lớn xây dựng các bờ kè bằng bê-tông cốt thép chỉ là tình thế trước mắt. Thực tế chứng minh, muốn chống xói lở, bồi tụ bờ biển nơi đây đòi hỏi phải tiến hành đồng bộ và toàn diện các giải pháp. Cần thực hiện giải pháp mềm như đặt các đê phá sóng ngoài khơi (không phải xây dựng bằng bê-tông, cốt thép); đồng thời đẩy mạnh trồng rừng ngập mặn, nhất là cây mắm và cây đước ven biển, tạo vành đai chắn sóng, bảo vệ đê ven biển vững chắc, phù hợp.
