Theo truyền thống, lễ thường diễn ra vào mùa khô, từ tháng 1 đến tháng 3 dương lịch, khi thu hoạch mùa màng xong. Thời điểm này thích hợp để huy động và tập trung vật chất, con người; cộng đồng có dịp nghỉ ngơi, ăn uống, vui chơi, giải trí. Ðây là lễ lớn với sự tham gia của nhiều bon làng nên thường từ 3 đến 5 năm mới tổ chức một lần. Trước khi lễ diễn ra, già làng sẽ tiến hành họp bon để thống nhất chọn ngày đẹp, địa điểm, quy mô của buổi lễ. Sau khi thống nhất địa điểm và thời gian, thanh niên trai tráng trong bon chủ sẽ vào rừng chọn cây lồ ô thật đẹp để làm nêu, nấu cơm lam.
Trước ngày lễ một tuần, một cây nêu lớn được dựng lên, để thông tin và mời gọi các thần linh biết để về dự lễ với bon làng. Phần ngọn trên cây nêu trang trí nhiều hoa, hình chim, nai kết bằng tre nứa, được tô vẽ khéo léo, tinh xảo. Thân cây nêu trang trí hoa văn với mầu chủ đạo là đen, đỏ và trắng. Ở giữa thân cây nêu là một mâm tre hình vuông bày biện các lễ vật cúng thần linh.
Riêng các bon làng tham dự sẽ mang theo các sản vật tự làm ra được như: heo, gà, lúa, rượu cần để đãi khách... Lễ vật cúng gồm: một con gà, một ché rượu cần và một đĩa xôi, tất cả đều đặt trên một chiếc nia bằng tre, đặt dưới chân cây nêu...
Mở đầu buổi lễ, các dàn chiêng thi nhau diễn tấu lên những bài chiêng truyền thống để chào đón khách. Thanh niên nam nữ cùng nhau nắm tay nới rộng vòng xoang, nhảy múa chung quanh cây nêu. Khi tiếng chiêng kết thúc, quan khách đã tề tựu đông đủ cũng là lúc già làng bắt đầu thực hiện nghi thức cúng để cầu mong cho dân làng bình an, làm ăn phát đạt, đoàn kết gắn bó, cùng nhau phát triển.
Lời bài cúng của già làng: “Ơi thần đất tốt, dân làng ở các bon. Ơi thần núi đất cao. Ơi thần đất có rừng cây đa khổng lồ. Ơi thần nước có thác cao tầng. Ơi các vị thần tốt bụng phù hộ cho đời người hãy về đây chứng giám. Hôm nay, người Bu Noong của các bon cùng tổ chức lễ hội bằng một con gà, một ché rượu cần, có nhiều bộ cồng chiêng, múa hát dân ca, nhạc cụ để chào mừng. Chúng con ở các bon mời các vị thần cùng vui họp mặt với tinh thần đoàn kết bền vững. Xin thần phù hộ cho chúng con làm ăn ngày một giàu có. Xin thần phù hộ cho con chúng con học giỏi, thành người văn minh. Xin phù hộ cho bon không còn ốm đau, tai nạn, rủi ro và có nhiều phước lành. Ơi Giàng!”.
Sau khi nghi lễ kết thúc, bà con các bon tham gia Lễ sum họp cộng đồng vừa thưởng thức món ăn, rượu cần, vừa giao lưu sinh hoạt, hát dân ca, dân vũ, hát đối đáp, các nghệ nhân hát Ót N’drong quanh đống lửa bập bùng kéo dài tận đêm khuya. Ngày hôm sau, mọi người tiếp tục chơi các trò chơi dân gian như bắn nỏ, bịt mắt đánh chiêng...
Trong cuộc sống hiện đại ngày nay mặc dù đã có nhiều thay đổi, nhưng Lễ sum họp cộng đồng vẫn tiếp tục được bảo tồn và phát huy giá trị tại các bon của người M’Nông. Lễ sum họp cộng đồng không còn bó hẹp trong không gian văn hóa của người M’Nông bản địa mà đã vượt ra khỏi không gian, cộng đồng của bon làng, tạo không khí vui tươi, đoàn kết, gắn bó mật thiết cộng đồng của các tộc người cùng sinh sống bên nhau.
Khi có điều kiện, người M’Nông lại tổ chức lễ với sự tham gia của nhiều bon làng, tộc người cùng sinh sống trên địa bàn và tùy theo điều kiện kinh tế của từng vùng mà tổ chức lớn hay nhỏ. Ngoài người M’Nông bản địa, các bon của người M’Nông thì các dân tộc khác trên địa bàn, người dân và du khách đều có thể cùng tham gia Lễ sum họp cộng đồng. Trong không khí rộn ràng của lễ hội, ai cũng mong muốn những điều tốt đẹp nhất đến với bon làng mình, cộng đồng mình.
