Trước đây, mỗi khi có đám cưới, đám hỏi, người dân địa phương thường sử dụng các nguyên liệu có ngay trong vườn nhà như lá dừa, lá cau, lá đủng đỉnh… để làm cổng cưới, trông rất đẹp mắt. Khi kinh tế ngày càng phát triển, những chiếc cổng cưới bằng sắt, hoa giả được lắp ghép tiện lợi ra đời đã dần thay thế cổng cưới bằng lá dừa truyền thống.
Thế nhưng nhiều năm trước, anh Nguyễn Văn Tám Em, sinh năm 1986, ngụ ấp Cái Chốt, xã Mỹ Thạnh, huyện Giồng Trôm quyết tâm khởi nghiệp bằng nghề làm cổng cưới lá dừa của cha ông xưa. Anh kể: “Năm 2013, tôi làm Bí thư Chi đoàn ấp Cái Chốt, có tham gia dựng trại nhân kỷ niệm Ngày thành lập Đoàn. Trại của ấp được làm bằng cổng lá dừa, thắt các con vật đẹp cho nên được nhiều người khen. Từ đó tôi nảy ra ý tưởng cùng 15 bạn trẻ trong ấp thành lập Tổ hợp tác cổng rạp cưới “Alo Tui” hoạt động cho tới nay đã hơn 10 năm”.
Để làm cổng cưới đẹp, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nhiều gia đình, nhóm bạn trẻ tự học nghề và học các nghệ nhân cao tuổi để làm ra hình rồng, phụng, hoa và trang trí sao cho đẹp mắt. Trung bình một cổng cưới có giá từ 5 đến 7 triệu đồng, những gia đình khá giả đặt nhiều chi tiết cầu kỳ thì giá lên đến 180 triệu đồng. Tiếng lành đồn xa, nhiều gia đình giàu có ở tận Hà Nội, Nghệ An, Bắc Giang… cũng thuê nhóm ra tận nơi để làm những chiếc cổng cưới đẹp mắt, mang đậm chất miền Tây sông nước.
Tuy vậy, nghề làm cổng cưới bằng lá dừa chủ yếu làm vào thứ bảy, chủ nhật và những tháng cuối năm khi các gia đình tổ chức đám cưới, đám hỏi. Còn lại, hầu hết thành viên trong tổ hợp tác đều phải làm vườn hay ai thuê gì làm nấy để trang trải chi phí, lo cho gia đình. Bạn Đặng Trường Duy, sinh năm 2002, ngụ xã Mỹ Thạnh, huyện Giồng Trôm tham gia làm cổng cưới lá dừa gần 5 năm.
Trước đây, Duy vừa học nghề điện lạnh vừa tham gia làm cổng cưới lá dừa. Khi học xong, Duy quyết định không theo nghề điện lạnh đã được đào tạo bài bản mà chọn gắn bó với làm cổng cưới lá dừa vì đam mê. Duy cho biết: “Học thắt lá dừa thành hình hoa, con vật rất khó vì cần bàn tay khéo léo và sự nhẫn nại.
Ngoài học hỏi từ các nghệ nhân, mình còn sáng tạo để làm ra chim, cá, rồng, phụng, chuồn chuồn, cào cào… sao cho đẹp mắt. Trung bình mỗi tuần, tổ hợp tác nhận được từ 3 đến 4 tiệc đám cưới. Thời gian còn lại, hầu hết anh em đều làm vườn hay làm các nghề phụ để lo cuộc sống”.
Hiện tại, trên địa bàn tỉnh Bến Tre có hơn 10 nhóm chuyên làm cổng cưới, thắt các sản phẩm lưu niệm bằng lá dừa phục vụ khách tham quan du lịch, các lễ hội. Năm 2016, chị Đinh Kim Ngân, cán bộ Sở Xây dựng tỉnh Bến Tre thành lập Cơ sở thắt lá dừa Nét Việt. Cơ sở có 10 nhân công, hầu hết là cán bộ, giáo viên, thợ uốn tóc, thợ sắt… cùng đam mê tạo hình lá dừa.
Điều đặc biệt, cơ sở không chỉ làm cổng cưới, trang trí bàn thờ gia tiên mà còn nhận thắt các con vật, hàng lưu niệm từ chiếc lá dừa bán khắp cả nước. Nói về cơ duyên đến với nghề này, chị Ngân cho biết: “Năm 2015, tỉnh Bến Tre tổ chức Lễ hội Dừa.
Cơ quan giao nhiệm vụ cho tôi tìm nhóm người thắt lá dừa thành những con vật, nón, hoa, giỏ xách… để phục vụ khách tham quan. Tôi tập hợp các bạn sinh viên, viên chức yêu thích thắt lá dừa tự học trên mạng và những người lớn tuổi để tạo hình lá dừa. Sau lễ hội, nhóm này duy trì hoạt động và mở cơ sở để làm theo nhu cầu của khách hàng”.
Hầu hết thành viên trong nhóm đều có nghề nghiệp ổn định cho nên làm công việc thắt lá dừa vì đam mê và kiếm thêm thu nhập lúc nhàn rỗi. Ban đầu các thành viên trong nhóm chủ yếu thắt lá dừa với vài hình cơ bản, nhưng nay có thể thắt bất cứ hình nào theo nhu cầu của khách hàng. Mỗi năm, có rất nhiều sự kiện, lễ hội được tổ chức trên cả nước và cần gian hàng sản phẩm từ lá dừa cho khách tham quan cho nên nhu cầu còn rất lớn.
Để tăng thu nhập cho các thành viên, chị Ngân bán các mặt hàng từ lá dừa qua sàn thương mại điện tử, mạng xã hội. Đồng thời, ngoài các sản phẩm lá dừa tươi, cơ sở chuyển qua làm các sản phẩm từ lá buông, lá dừa khô để kéo dài thời gian sử dụng. Hiện tại, cơ sở có thể thắt khoảng một nghìn loại sản phẩm từ lá dừa với nhiều hình dạng, kích cỡ, trong đó nhiều nhất là các hình con chim, cào cào, nón, máy bay, túi xách, hoa, bọ ngựa, châu chấu…
