Nhà má Sảnh “tựa lưng” vào dòng kênh xáng Chắc Băng, mặt tiền hướng ra tuyến Quốc lộ 63, thuộc Ấp 10, xã Trí Phải, huyện Thới Bình. Những ngày này, căn nhà gỗ, mái ngói kiểu truyền thống của má Sảnh đông đúc con, cháu từ các nơi về thăm, mừng nhà mới vừa được tu sửa khang trang. Mọi người vui hơn khi bên kia lộ, “Bia kỷ niệm Bác Hồ với cây vú sữa miền nam” nằm trong khuôn viên mộ phần của má Sảnh vừa hoàn thành việc trùng tu, nâng cấp và được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh tại Cà Mau.
Ông Lê Thanh Hùng (54 tuổi), là cháu nội hiện thờ cúng má Lê Thị Sảnh, cho hay: “Bà mất năm 1986, thọ 83 tuổi. Trong số con cháu của bà tề tựu về thăm có cô Bảy Cư (Ðỗ Thị Cư), một trong bảy người con của nội và cũng là người đã bứng cây vú sữa về để nội gửi tặng Bác Hồ”. Cô Bảy Cư năm nay đã 85 tuổi, cô kể lại: Hồi trước, cả vùng Trí Phải và Ranh Hạt năng, sậy mọc hoang, ngoài cá và lúa, vào mùa mưa thì nước ngập lênh láng. Duy chỉ có nhà ông Năm Đương là có cây vú sữa quý hiếm. Thời đó, nửa chục (sáu) vú sữa khi chín giá ngang một giạ lúa.
“Dân địa phương thường mua vú sữa cúng ông bà và bồi dưỡng cho người bệnh. Vì đây là cây quý cho nên má Sảnh kêu tôi ghé nhà ông Năm Đương xin giống cây vú sữa con về cho má. Cây sau đó được má để trong cái bình tích da xanh dùng để uống trà nhưng đã bị gãy vòi. Chăm sóc một thời gian, cây bén rễ tươi tốt…”. Ngừng một lát, cô Bảy Cư kể tiếp: “Hôm đó tôi đi mần, má ở nhà đi dự mít-tinh tiễn Tiểu đoàn 307 đi tập kết và đem cây vú sữa theo gửi mấy chú bộ đội mang ra miền bắc. Làm lễ xong, má đi tiễn bộ đội luôn, bốn ngày sau má mới về tới nhà. Mãi sau này tôi mới biết, cây vú sữa má gởi đã đến tận tay Bác Hồ…”.
Theo sử sách ghi lại, 70 năm trước, sau khi Hiệp định Geneva được ký kết, Cà Mau là một trong ba khu vực ở Nam Bộ được chọn để đưa hàng chục nghìn cán bộ, chiến sĩ cách mạng tập kết ra bắc, từ ngày 21/7/1954 đến 10/2/1955. Trong đó, điểm tập kết trung tâm tại Cà Mau nằm dọc kênh xáng Chắc Băng, thuộc địa bàn xã Trí Phải và Trí Lực của huyện Thới Bình.
Trong những ngày chuyển quân tập kết, có nhiều sự kiện xúc động, trong đó có sự kiện má Lê Thị Sảnh nhờ Đại đội trưởng Kiên (thương binh cụt một tay của Tiểu đoàn 307) mang cây vú sữa lên tàu tập kết ra bắc gửi tặng Bác Hồ với lời nguyện ước: “Đồng bào miền nam, nhân dân xã Trí Phải luôn giữ vẹn lòng chung thủy son sắt với sự nghiệp cách mạng do Bác lãnh đạo và nguyện vượt mọi khó khăn để bảo vệ và xây dựng đất nước”.
Ngày 26/1/1955, Trưởng ban Thống nhất Trung ương Lê Đức Thọ cùng Bí thư Khu ủy Sài Gòn-Chợ Lớn Nguyễn Văn Kỉnh (người phụ trách đoàn) đã mang cây vú sữa, thay mặt đồng bào miền nam kính tặng Bác Hồ. Bác vô cùng xúc động khi biết đây là cây vú sữa của đồng bào vùng đất tận cùng Tổ quốc gửi tặng. Cây vú sữa này đã được tận tay Bác trồng, chăm sóc ngay cạnh ngôi nhà 54, nơi Bác ở bốn năm đầu trong Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch (Hà Nội). Cuối năm 1958, khi chuyển sang sống và làm việc tại ngôi nhà sàn, Bác Hồ đã đề nghị chuyển cây vú sữa về trồng ở phía sau nhà sàn để Bác tiện chăm sóc như hình ảnh miền nam luôn trong trái tim Người.
Theo thời gian, cây vú sữa nhỏ do má Sảnh gửi tặng Bác Hồ cho ra nhiều cây con và nhiều cây trong số ấy đã được gửi vào miền nam sau ngày đất nước thống nhất... Trong số đó, có một cây được chiết cành từ cây vú sữa do má Lê Thị Sảnh gửi tặng năm xưa, chuyển về trồng bên Phủ thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh (do nhân dân xã Trí Phải lập khi Bác Hồ từ trần) vào năm 1990, nhân kỷ niệm 100 năm Ngày sinh của Bác.
Thể hiện tấm lòng của quân, dân tỉnh Cà Mau đối với Bác Hồ, năm 2007, tại khuôn viên đất gia đình má Lê Thị Sảnh, chính quyền huyện Thới Bình cho xây dựng “Bia kỷ niệm Bác Hồ với cây vú sữa miền Nam”. Nhân kỷ niệm 70 năm tập kết ra bắc, trong lần về thăm xã Trí Phải, Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau đã chỉ đạo trùng tu, nâng cấp khu Bia nêu trên và đã hoàn thành vào ngày 12/11/2024.
Sự kiện tập kết ra bắc cũng như hình ảnh nhân dân Cà Mau gửi tặng Bác Hồ cây vú sữa đã minh chứng cho niềm tin vào cách mạng, tin tưởng sự lãnh đạo của Đảng, của Bác Hồ, thể hiện lòng yêu nước nồng nàn của nhân dân Cà Mau nói riêng và nhân dân Nam Bộ nói chung trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, đất nước thống nhất, bắc-nam sum họp một nhà…
