Theo Bộ Xây dựng, việc đánh giá trình độ phát triển cơ sở hạ tầng đô thị làm cơ sở xem xét, đánh giá thành lập mới các quận, phường là một nội dung của quy định về phân loại đô thị được Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định cụ thể tại Nghị quyết số 1210/2016/UBTVQH13 ngày 25/5/2016 về Phân loại đô thị và được sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị quyết số 26/2022/UBTVQH15 ngày 21/9/2022. Phạm vi đánh giá trình độ phát triển cơ sở hạ tầng đô thị phải trùng với phạm vi dự kiến thành lập đơn vị hành chính đô thị. Do vậy, việc đánh giá trình độ phát triển cơ sở hạ tầng khu vực dự kiến thành lập mới quận, phường của thành phố Hà Nội không thể tách rời công tác lập và tổ chức thực hiện quy hoạch đô thị.
Đến nay, huyện Đông Anh và huyện Gia Lâm đã hoàn thành 30/31 tiêu chí, đủ điều kiện theo tiêu chuẩn tối thiểu quy định tại Nghị quyết số 1210/2016/UBTVQH13 và Nghị quyết số 26/2022/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Hiện hai huyện này đang phối hợp Sở Xây dựng và Sở Quy hoạch-Kiến trúc hoàn thiện hồ sơ trình Bộ Xây dựng xem xét, công nhận các tiêu chuẩn trình độ phát triển cơ sở hạ tầng khu vực dự kiến thành lập quận, phường, làm cơ sở hoàn thiện Đề án trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê duyệt đề án thành lập quận.
Đối với ba huyện Thanh Trì, Hoài Đức và Đan Phượng, về nhóm tiêu chuẩn “Diện tích tự nhiên” và “Quy mô dân số”, cả ba huyện đều đạt tiêu chí thành lập quận. Tuy nhiên, tiêu chí thành lập phường của cả ba huyện đều chưa đạt. Về nhóm tiêu chuẩn “Cơ cấu và trình độ phát triển kinh tế-xã hội” và “Hệ thống cơ sở hạ tầng đô thị”, cả ba huyện cũng chưa đạt 100% tiêu chí thành lập phường, thành lập quận.
Riêng với huyện Đan Phượng, đến nay mới đạt 21/31 tiêu chí cấp huyện, số lượng tiêu chí chưa hoàn thành còn nhiều, phần lớn các xã chưa đạt tiêu chuẩn phường về quy mô dân số, diện tích tự nhiên. Quy hoạch xây dựng vùng huyện Đan Phượng chưa được phê duyệt; định hướng giao thông trong Quy hoạch chung xây dựng huyện chưa phù hợp với đề án xây dựng huyện Đan Phượng thành quận; phần lớn tuyến đường trên địa bàn huyện là đường có mặt cắt nhỏ, đường nông thôn qua các khu dân cư, không có khả năng mở rộng đáp ứng tiêu chí đường giao thông đô thị (mặt đường xe chạy lớn hơn hoặc bằng 6m). Bên cạnh đó, các khu đô thị trên địa bàn huyện chiếm diện tích lớn, nhưng một số dự án phát triển đô thị vẫn chưa triển khai đầu tư xây dựng, ảnh hưởng lớn đến chỉ tiêu mật độ đường giao thông đô thị; tiêu chí đất cây xanh công cộng. Các vườn hoa, sân chơi theo quy hoạch trên địa bàn huyện phần lớn có diện tích nhỏ, nằm trong khu dân cư. Các dự án công viên cây xanh chiếm diện tích lớn, chưa có nhà đầu tư…
Theo quy định, phạm vi đánh giá trình độ phát triển cơ sở hạ tầng đô thị đã được công nhận phải trùng với phạm vi dự kiến thành lập đơn vị hành chính đô thị. Hiện tại, thành phố Hà Nội chưa phê duyệt Chương trình phát triển đô thị. Theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 tầm nhìn đến 2050, bốn huyện Đông Anh, Gia Lâm, Hoài Đức, Đan Phượng vẫn còn diện tích đất nằm ngoài khu vực phát triển đô thị. Trong đó, huyện Đan Phượng là đơn vị khó đáp ứng được yêu cầu quy hoạch đô thị toàn bộ ranh giới huyện.
Trước những khó khăn, vướng mắc, đề xuất của các địa phương về các tiêu chí cụ thể, các thành viên trong Ban Chỉ đạo năm huyện thành quận của thành phố đã đưa ra các giải pháp để hoàn thành các tiêu chí, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến quy hoạch, cân đối thu-chi ngân sách...
Về hồ sơ Đề án thành lập quận, phường của huyện Đông Anh và huyện Gia Lâm, theo ý kiến của Bộ Xây dựng, trong hồ sơ Báo cáo đánh giá trình độ phát triển cơ sở hạ tầng của các khu vực dự kiến thành lập quận, phường, còn thiếu Báo cáo rà soát tiêu chí phân loại đô thị thành phố Hà Nội với phạm vi nội thành là phạm vi nội thành mở rộng để thành lập quận (gồm 12 quận và năm huyện thành lập quận). Vì vậy, hiện nay, Sở Xây dựng đang phối hợp Sở Quy hoạch-Kiến trúc và huyện Gia Lâm, huyện Đông Anh hoàn thiện lại hồ sơ đã trình Bộ Xây dựng. Về rà soát tiêu chí phân loại đô thị thành phố Hà Nội, theo ý kiến của Bộ Xây dựng, thành phố Hà Nội phải rà soát, trình công nhận phân loại đô thị. Bộ Xây dựng đánh giá tiêu chí vị trí, chức năng, vai trò, cơ cấu và trình độ phát triển kinh tế-xã hội của thành phố Hà Nội chưa đạt mức điểm tối thiểu theo quy định. Thành phố phấn đấu đến cuối năm 2024, huyện Đông Anh và huyện Gia Lâm được công nhận thành quận; năm 2025, thành phố tập trung đưa huyện Thanh Trì và huyện Hoài Đức lên quận ■
