Đồng bằng sông Cửu Long là vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm của cả nước, nổi bật với các mặt hàng lúa gạo, thủy sản và trái cây. Tuy nhiên, vùng đất này đang phải đối mặt với nhiều thách thức từ biến đổi khí hậu như xâm nhập mặn, hạn hán và lũ lụt.

Văn phòng Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội vừa ban hành Công văn số 6250/VP-NNMT về việc kiểm tra, đánh giá hiện trạng công trình thủy lợi trên địa bàn thành phố Hà Nội trước mùa mưa lũ năm 2025.

Với chiến lược dài hạn và phương thức chủ động, thành phố Cần Thơ đang phát huy hiệu quả các công trình thủy lợi, góp phần phòng, chống thiên tai, phát triển nông nghiệp bền vững, nâng cao chất lượng sống đô thị và thích ứng linh hoạt với biến đổi khí hậu

Theo Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), trong tuần vừa qua (từ ngày 5 đến 11/4), xâm nhập mặn trên các cửa sông khu vực Đồng bằng sông Cửu Long có xu thế giảm, riêng vùng hai sông Vàm Cỏ có xu thế tăng nhẹ với ranh mặn 4g/l từ 50 đến 55km.

Nắng nóng kéo dài, nguồn nước tại các hồ chứa thủy lợi giảm nhanh khiến hạn hán xảy ra cục bộ, gây thiệt hại cho nhiều diện tích lúa ở một số địa phương khu vực Tây Nguyên. Theo dự báo, từ nay đến đầu tháng 4 là đỉnh điểm của hạn hán, thiếu nước tại khu vực này, nguy cơ sẽ có hàng nghìn héc-ta cây trồng bị ảnh hưởng.

Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) vừa có văn bản đề nghị các địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long tăng cường vận hành công trình thủy lợi lấy nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, dân sinh.

Theo dự báo từ nay đến giữa tháng 4 do ảnh hưởng của các kỳ triều cường cho nên khu vực Ðồng bằng sông Cửu Long sẽ xuất hiện nhiều đợt cao điểm xâm nhập mặn. Ở vùng cửa sông Cửu Long và các sông Vàm Cỏ, Cái Lớn, nước mặn xâm nhập sâu vào nội đồng nếu không chủ động ứng phó sẽ có nguy cơ ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp.

Theo Cục Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), sau 4 ngày lấy nước đợt 2 phục vụ gieo cấy lúa đông xuân 2024-2025 ở khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ, đến 15 giờ ngày 11/2 đã có 459.096ha đất sản xuất có nước, đạt 94%.

Những ngày sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, bà con nông dân các địa phương phía bắc đã xuống đồng sản xuất đầu năm. Trên những cánh đồng, tranh thủ thời tiết nắng ấm, người dân bắt đầu chăm sóc mạ, lấy nước, làm đất, gieo cấy lúa đông xuân.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vừa có Thông báo số 9193/TB-BNN-TL về lịch lấy nước phục vụ gieo cấy lúa vụ đông xuân 2024-2025 khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ.

Công trình thủy lợi Dầu Tiếng-Phước Hòa là hệ thống công trình thủy nông lớn nhất Việt Nam. Ngoài nhiệm vụ cấp nước tưới cho sản xuất nông nghiệp 104.828 ha, công trình góp phần giải hạn mùa nắng nóng cho Ðông Nam Bộ; phòng và giảm lũ cho vùng hạ du sông Sài Gòn, sông Vàm Cỏ. Do đó, công tác bảo đảm an toàn đập, hồ chứa nước và vùng hạ du là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong công tác quản lý, khai thác, vận hành.

Theo dự báo, bão số 4 khả năng gây mưa to đến rất to ở khu vực từ Hà Tĩnh đến Quảng Ngãi với lượng mưa phổ biến từ 100 đến 300mm, cục bộ có nơi hơn 500mm; khu vực Tây Nguyên có mưa vừa, mưa to, cục bộ có nơi mưa rất to với lượng mưa phổ biến từ 30 đến 60mm, có nơi hơn 100mm.

Theo Cục Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), từ đầu mùa mưa đến nay, mưa lớn đã xảy ra ở nhiều vùng trên cả nước, làm tăng nguy cơ mất an toàn công trình thủy lợi và gây ngập lụt, úng ở nhiều địa phương khu vực Đồng bằng sông Hồng, trung du và miền núi phía bắc.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vừa ra Công điện số 5264/CĐ-BNN-ĐĐ lệnh Giám đốc Công ty thủy điện Hòa Bình mở tiếp cửa xả đáy thứ 3 vào hồi 22 giờ ngày 23/7/2024.

Hồ chứa nước thủy lợi xây dựng với mục đích cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, sinh hoạt kết hợp điều tiết nước phòng chống lũ trong mùa mưa, bão bảo đảm an toàn cho vùng hạ du. Tuy nhiên, sau nhiều năm vận hành, do tác động của biến đổi khí hậu cho nên hiện nay có hàng nghìn hồ chứa nước thủy lợi đang bị hư hỏng, xuống cấp, nguy cơ mất an toàn, nhất là trong mùa mưa, bão, lũ năm 2024.

Xác định hệ thống thủy lợi là hạ tầng hết sức quan trọng trong việc phát triển kinh tế-xã hội khu vực nông nghiệp, nông thôn, góp phần thúc đẩy kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, những năm qua, tỉnh Phú Yên đã đầu tư xây dựng hàng trăm công trình thủy lợi phục vụ nước tưới cho các loại cây trồng.

Liên quan vụ cá chết nổi trắng hồ Sông Mây mà Báo Nhân Dân đã thông tin, ngày 30/4, các cơ quan chức năng tỉnh Đồng Nai, huyện Trảng Bom tiếp tục khẩn trương vớt, xử lý hàng trăm tấn cá để hạn chế ô nhiễm môi trường ra khu dân cư. Với tiến độ hiện nay, phải mất vài ngày nữa mới có thể vớt hết số cá chết ở hồ. 

Trong những ngày qua, ở một vài địa phương trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đã có mưa cục bộ, nhưng lượng mưa không đáng kể và không làm giảm được cái nắng nóng gay gắt 38-39 độ C, thậm chí ở các huyện, xã biên giới nhiệt độ lên tới trên 40 độ C. Nắng nóng gay gắt kéo dài khiến nhiều hồ đập, công trình thủy lợi cạn kiệt nguồn nước. Nhiều diện tích cây trồng thiếu nước tưới làm ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây và năng suất, chất lượng trong vụ mùa tới. Đồng thời, người dân ở nhiều địa phương trên địa bàn cũng đã thiếu nước sinh hoạt…

Việt Nam là một trong những quốc gia chịu nhiều ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu. Những năm gần đây, hạn hán, xâm nhập mặn đến sớm và kéo dài hơn ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp ở Đồng bằng sông Cửu Long; bão, lũ lụt ở miền trung gây ra nhiều thảm họa hơn… Để giải quyết những thách thức này, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 847/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch phòng, chống thiên tai và thủy lợi thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, đây là quy hoạch quan trọng, có ý nghĩa rất lớn đối với công tác thủy lợi và phòng chống thiên tai trong thời gian tới.

Thời gian qua, tỉnh Trà Vinh được Trung ương đầu tư hoàn thiện hạ tầng thủy lợi, ngăn mặn, trữ ngọt cho hàng trăm nghìn héc-ta đất nông nghiệp, đáp ứng nhu cầu nước sinh hoạt của người dân. Trà Vinh đang tham gia triển khai thí điểm mô hình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp nhằm thích ứng với điều kiện thời tiết diễn biến phức tạp, hạn, mặn ngày càng gay gắt…

Từ đầu năm nay, nhiều người dân trên địa bàn tỉnh Bình Thuận không có nước sản xuất, thậm chí nhiều vùng không có nước sinh hoạt. Thực trạng đó đang cần những giải pháp quyết liệt từ chính quyền và các đơn vị chức năng để giúp người dân ổn định cuộc sống.

Toàn tỉnh Sơn La hiện có 107 hồ, đập thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp và chống úng ngập, thoát lũ. Bên cạnh nhiều hồ đập cũ, xuống cấp, còn nhiều công trình mới được xây dựng nhưng theo phản ánh của người dân, hiện có nhiều hồ xuống cấp hoặc không phát huy hiệu quả, ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất và lãng phí ngân sách đầu tư.

Những năm qua, trên địa bàn cả nước, các cơ quan chức năng đã phát hiện hàng chục nghìn vụ vi phạm trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi với nhiều hình thức khác nhau. Những hành vi vi phạm đang không chỉ làm cản trở dòng chảy, ảnh hưởng đến khả năng tưới, tiêu cho sản xuất nông nghiệp mà còn trực tiếp đe dọa an toàn công trình thủy lợi.

Việc chuyển đổi từ cơ chế thủy lợi phí sang cơ chế giá phù hợp với tình hình ngày càng phát triển của xã hội, song đây vẫn là nội dung mới trong lĩnh vực thủy lợi, đòi hỏi phải có thời gian tiếp cận với cơ chế giá để triển khai thực hiện, đồng thời cần sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành để phù hợp với thực tiễn và bảo đảm khả thi, hiệu quả khi áp dụng.

Mặc dù giữ vai trò quan trọng trong phục vụ sản xuất nông nghiệp, phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai, bảo đảm an ninh nguồn nước... nhưng thời gian gần đây, các công ty khai thác công trình thủy lợi đang gặp vô vàn khó khăn do những quy định liên quan còn bất cập, chưa phù hợp với thực tiễn. Vì vậy, các công ty đang loay hoay với bài toán kinh phí đã ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người lao động. Ở nhiều đơn vị, người lao động có mức thu nhập thấp, phải nghỉ việc hoặc đi làm thêm để bảo đảm cuộc sống.

Ngày 21/12, Cục Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) tổ chức hội nghị tổng kết công tác năm 2023 và phương hướng triển khai nhiệm vụ năm 2024.

Các công ty khai thác công trình thủy lợi giữ vai trò quan trọng trong phục vụ sản xuất nông nghiệp, phòng chống và giảm nhẹ thiên tai, bảo đảm an ninh nguồn nước... Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất trong khai thác công trình thủy lợi hiện nay là những quy định liên quan còn bất cập, chưa phù hợp với thực tiễn, khiến những đơn vị thủy lợi này loay hoay với bài toán kinh phí.

Theo dự báo của cơ quan khí tượng thủy văn, thời gian ảnh hưởng của El Nino vẫn tiếp tục kéo dài và duy trì trong 3 tháng đầu năm 2024 với xác suất trên 95%. Riêng khu vực Trung Bộ và Tây Nguyên, tổng lượng mưa những tháng cuối năm ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm từ 5-15%; những tháng đầu năm 2024 thấp hơn từ 10-30%.

Dự báo năm 2024, tình trạng hạn, thiếu nước ngọt, xâm nhập mặn sẽ diễn ra phức tạp do tác động của hiện tượng El Nino. Để chủ động ứng phó, ngành chức năng tỉnh Tiền Giang đang tập trung nạo vét các tuyến kênh nhằm khơi thông dòng chảy, tích trữ nước ngọt và xây dựng nhiều cống ngăn mặn, trữ ngọt.

Biến đổi khí hậu, khai thác nước thượng nguồn và phát triển kinh tế nội tại đang khiến các vấn đề thiên tai, ô nhiễm môi trường tại Việt Nam ngày càng gia tăng, khó lường hơn. Những thách thức này đòi hỏi lĩnh vực thủy lợi, phòng chống thiên tai cần đẩy nhanh áp dụng khoa học-công nghệ nhằm giảm đến mức thấp nhất những tác động tiêu cực đó đối với dân sinh và sản xuất nông nghiệp.