Tham dự hội nghị, có hơn 100 đại biểu là các chuyên gia về môi trường, đại diện doanh nghiệp, nhà sản xuất, xuất nhập khẩu các sản phẩm nhựa.
Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Vũ Minh Lý, Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) là việc các nhà sản xuất, nhập khẩu thực hiện trách nhiệm quản lý bao bì sản phẩm của mình khi chúng bị thải ra môi trường.
EPR là một công cụ kinh tế tuân theo nguyên tắc thị trường và là một cách tiếp cận chính sách mới nhằm tìm kiếm giải pháp tài chính để xử lý vấn đề chất thải, đồng thời thúc đẩy ngành công nghiệp tái chế, đem lại cơ hội kinh tế, việc làm cho xã hội và giúp Chính phủ các nước đạt được các mục tiêu về môi trường.
Hiện nay có khoảng hơn 400 hệ thống EPR khác nhau trên toàn cầu mà các quốc gia đang áp dụng. EPR và kinh tế tuần hoàn có mối quan hệ mật thiết với nhau, không thể có kinh tế tuần hoàn nếu không có EPR, và EPR là động lực để thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn.
Tại Việt Nam, mặc dù ý tưởng về EPR đã được thể chế hóa tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2005. Tuy nhiên, trong 18 năm qua, quy định EPR chưa được thực hiện có hiệu quả do nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu là do trước đây mô hình này là hoàn toàn tự nguyện.
Việc áp dụng tự nguyện mà không bắt buộc làm cho mô hình EPR trước đây không phát huy được tác dụng mong muốn, không tạo ra cơ chế tài chính bền vững cho việc thu hồi, xử lý sản phẩm, bao bì sau sử dụng; không có tác động đến quá trình sử dụng nguyên liệu, thiết kế sản phẩm dễ thu gom, tái chế, kéo dài vòng đời sản phẩm...
Việc bắt buộc áp dụng EPR là cần thiết để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững.
Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, nhà sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa phải có trách nhiệm tái chế đối với 6 nhóm sản phẩm, bao bì; thu gom, xử lý chất thải đối với 6 nhóm sản phẩm, bao bì chứa chất độc hại, khó có khả năng tái chế, gây khó khăn cho thu gom, xử lý chất thải.
 |
Rác thải nhựa luôn là vấn nạn toàn cầu. |
“Đây là chính sách rõ ràng và cụ thể nhất giúp giải quyết các vấn đề rác thải nhựa hiện nay và EPR cũng khởi đầu nền kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam, đặt nền móng ban đầu cho hình thành và phát triển ngành công nghiệp tái chế hiện đại, thân thiện với môi trường. Việc thay đổi cách tiếp cận này là phù hợp với thông lệ quốc tế và EPR được coi là một trong những công cụ chính sách thể chế hóa chủ trương của Đảng về phát triển kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam hiện nay”, ông Vũ Minh Lý nhấn mạnh.
Tại hội nghị, đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường và Văn phòng Hội đồng EPR đã trao đổi, chia sẻ, giải đáp các câu hỏi của hiệp hội và doanh nghiệp trong thực hiện quy định chi tiết về trách nhiệm mở rộng nhà sản xuất, nhập khẩu như: đối tượng, hình thức thực hiện, lộ trình, đăng ký, kê khai và báo cáo kết quả tái chế, chế tài xử lý vi phạm, tham vấn đề xuất định mức tái chế…
Từ đó, các doanh nghiệp nắm bắt rõ hơn về các quy định của pháp luật, thực hiện đúng và đầy đủ trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì cũng như trách nhiệm thu gom, xử lý chất thải trong suốt vòng đời của sản phẩm từ khâu thiết kế, sản xuất, tiêu dùng và thải bỏ; đồng thời phát huy vai trò và tích cực phối hợp Bộ Tài nguyên và Môi trường phổ biến và cung cấp thông tin, tuyên truyền sâu rộng về EPR trong quá trình sản xuất, nhập khẩu tại các cơ sở sản xuất, nhập khẩu.
EPR đã được quy định tại Điều 54 Luật Bảo vệ môi trường và được quy định chi tiết tại Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/1/2022 của Chính phủ. Theo lộ trình, các nhà sản xuất, nhập khẩu phải thực hiện trách nhiệm tái chế săm lốp, pin ắc-quy, dầu nhớt, các sản phẩm có bao bì bắt đầu từ ngày 1/1/2024.
Chung tay xử lý rác thải và chống rác thải nhựa
Nhà sản xuất nhập khẩu sản phẩm điện, điện tử phải thực hiện trách nhiệm tái chế từ ngày 1/1/2025 và nhà sản xuất nhập khẩu phương tiện giao thông (ô-tô và xe máy) phải thực hiện trách nhiệm tái chế từ ngày 1/1/2027.
Ngoài ra, nhà sản xuất, nhập khẩu 6 nhóm sản phẩm, bao bì chứa chất độc hại, khó có khả năng tái chế, gây khó khăn cho thu gom, xử lý chất thải… cũng phải có trách nhiệm đóng góp tài chính hỗ trợ thu gom, xử lý chất thải từ ngày 1/1/2022.
Từ năm 2021 đến nay, sau khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 được ban hành và có hiệu lực, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức nhiều Hội thảo, tập huấn để phổ biến các nội dung về EPR để các doanh nghiệp, nhà sản xuất, nhập khẩu tiếp cận, nắm bắt và thực hiện những quy định này.
Tuy nhiên, trong thực tế, nhu cầu tìm hiểu và tiếp cận về EPR và kinh tế tuần hoàn hiện nay vẫn là rất lớn; một số hiệp hội và doanh nghiệp chưa biết và chưa được tiếp cận với vấn đề này.
Bà Nguyễn Thị Quý, Giám đốc Truyền thông Công ty Môi trường Á Châu, chia sẻ, để quản lý chất thải bền vững trong nền kinh tế tuần hoàn, công ty xem “chất thải là tài nguyên” và để ứng dụng thành công các phương pháp xử lý chất thải tiếp theo, nhằm biến sản phẩm bị loại bỏ trở thành nguyên, nhiên liệu tạo ra các sản phẩm mới.
 |
Thu gom rác thải nhựa để tái chế là yêu cầu bắt buộc để giảm ô nhiễm môi trường. |
Dịp này, Trung tâm Truyền thông Tài nguyên và Môi trường tổ chức phát động cuộc thi “Giải pháp xanh hướng tới nền kinh tế tuần hoàn, phát triển bền vững”.
Cuộc thi được phát động quy mô trên toàn quốc nhằm lan tỏa và tôn vinh những kinh nghiệm, ý tưởng, mô hình, sáng kiến hữu ích trong giảm thiểu và xử lý chất thải, đặc biệt là chất thải nhựa; đồng thời nâng cao ý thức và trách nhiệm, phát huy khả năng sáng tạo của cộng đồng trong sinh hoạt và sản xuất nhằm giảm thiểu, quản lý và xử lý hiệu quả chất thải nhựa, góp phần thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn, phát triển bền vững.
