Xử lý nguồn gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội

Chỉ rõ nguyên nhân ô nhiễm không khí

Các năm 2019, 2023, 2024 mức độ ô nhiễm trên địa bàn Hà Nội liên tục đạt đỉnh, tạo cảm giác ngột ngạt, khó thở vì hàng chục vi chất, hợp chất độc hại như CO, CO₂, SO₂, NOx, hợp chất hữu cơ (VOCs), bụi mịn… Những chất độc hại nêu trên làm ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sống của con người, từ hệ hô hấp đến các chức năng tuần hoàn, gây ra những tổn thương não bộ nghiêm trọng nếu hít vào một lượng đủ lớn. Một số thành phần khí độc còn có thể gây nên tình trạng mưa axit, đe dọa phá vỡ mô hình khí hậu toàn cầu do làm thay đổi lượng hấp thụ bức xạ của bầu khí quyển.

Cảnh báo ô nhiễm từ các trạm quan trắc của Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) khiến gần đây thành phố phải khuyến cáo các trường linh hoạt phương án cho học sinh nghỉ học nếu chỉ số AQI từ mức trên 301 (mức rất nguy hại) trở lên.

Cấp bách kiểm soát ô nhiễm môi trường

01/11/2025 20:40

Nghiên cứu của nhiều tổ chức, chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước cũng đã chỉ rõ nguyên nhân ô nhiễm không khí của Hà Nội. Cụ thể, đó là hoạt động của các phương tiện giao thông (chiếm khoảng 60%), sản xuất công nghiệp, xây dựng (hơn 20%), đốt phụ phẩm nông nghiệp, rác thải (15%), còn lại đến từ các hoạt động y tế, dân sinh khác.

Theo bà Lê Thanh Thủy, Phó Trưởng phòng Quản lý môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội), ngoài những nguyên nhân nêu trên cũng có một tỷ lệ không nhỏ nguồn gây ô nhiễm cho không khí Hà Nội đến từ các cơ sở sản xuất, tái chế thuộc các địa phương lân cận như: Bắc Ninh, Hưng Yên, Phú Thọ, Ninh Bình kết hợp với ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc và nhiều loại hình thời tiết khác dẫn đến ô nhiễm lan rộng.

Những năm qua, Hà Nội đã di dời nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp ra khỏi nội đô; áp dụng những quy định về bảo vệ môi trường đối với các cơ sở sản xuất gần khu dân cư; hạn chế công trình xây dựng lớn trong vùng đông dân cư; áp dụng các mô hình tiết kiệm năng lượng, sử dụng năng lượng tái tạo; xây dựng các cơ sở xử lý rác tập trung; tổ chức nhiều mô hình, đơn vị, hình thức thu gom rác; bố trí kinh phí thường xuyên làm sạch đường phố; hạn chế, cấm phương tiện lưu thông trong khu vực lõi và trong khung giờ cao điểm đối với từng loại phương tiện… Mới đây, Hội đồng nhân dân Thành phố Hà Nội đã thông qua nghị quyết “cấm” xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu) lưu thông trong Vành đai 1 từ ngày 1/7/2026, tiến tới cấm hoàn toàn sử dụng xe máy xăng trong Vành đai 3.

… Nhưng chưa có “thuốc” chữa

Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam cho rằng, để giải quyết ô nhiễm không khí tại Hà Nội cần tiến hành từng bước, xây dựng quy trình, giao việc cụ thể cho từng bộ phận, đơn vị. “Ngành môi trường cần tổ chức quan trắc, đo đạc, dự báo ô nhiễm như dự báo thời tiết. Cơ quan chức năng căn cứ vào những số liệu thực tế, cụ thể, liên tục từ các trạm quan trắc để kịp thời đưa ra các giải pháp đối với bất kỳ thay đổi nào của không khí, đồng thời nghiên cứu nguồn ô nhiễm để có hướng giải quyết…”.

Để giải quyết ô nhiễm không khí tại Hà Nội cần tiến hành từng bước, xây dựng quy trình, giao việc cụ thể cho từng bộ phận, đơn vị. “Ngành môi trường cần tổ chức quan trắc, đo đạc, dự báo ô nhiễm như dự báo thời tiết. Cơ quan chức năng căn cứ vào những số liệu thực tế, cụ thể, liên tục từ các trạm quan trắc để kịp thời đưa ra các giải pháp đối với bất kỳ thay đổi nào của không khí, đồng thời nghiên cứu nguồn ô nhiễm để có hướng giải quyết…

Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lý Bích Thủy (Trường Hóa và Khoa học sự sống, Đại học Bách khoa Hà Nội) cho rằng, Hà Nội cần có nghiên cứu tổng thể, sau đó mới đề ra phương án giải quyết từng vấn đề. Điều này cần giải pháp đồng bộ từ các cấp chính quyền cũng như sự đồng thuận từ phía người dân. Thậm chí, cần cả sự đồng thuận và quyết liệt từ chính quyền địa phương lân cận nếu như một phần nguồn gây ô nhiễm không khí Hà Nội đến từ các địa phương này.

Vấn đề ô nhiễm không khí ở Hà Nội đã không còn là vấn đề của riêng Hà Nội nữa mà có sự quan tâm rất lớn của cả nước, thậm chí của nhiều quốc gia, tổ chức quốc tế. Về luật pháp, chế tài giải quyết ô nhiễm đã có Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Chính phủ có nhiều quyết định, thông tư, chỉ thị, quy chuẩn, tiêu chuẩn… Ngay Luật Thủ đô cũng có nhiều tiêu chí về bảo vệ môi trường, về xử lý các cơ sở gây ô nhiễm. Tuy nhiên, việc không được cung cấp số liệu quan trắc môi trường liên tục, thiếu đồng bộ trong xử lý thông tin, dẫn đến khó thu thập đủ dữ liệu để đánh giá và đề ra các phương án tối ưu.

Phó Cục trưởng Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Lê Hoài Nam khẳng định, bên cạnh các trạm quan trắc cố định, Cục đã tổ chức nhiều điểm, sử dụng nhiều loại phương tiện di động để quan trắc, đo đạc, phân tích được những thông số chính xác nhất. Từ thông tin đo được, Cục đã cung cấp cho một số kênh thông tin dự báo 2 lần/ngày.

Một số chuyên gia môi trường cho rằng, những giải pháp mà thành phố Hà Nội và các ban, ngành liên quan đã và sắp thực thi đang là các giải pháp tình thế, chưa xử lý dứt điểm vấn đề. Hơn hết, thành phố cần tiến hành những biện pháp tổng thể, đồng bộ, quyết liệt, phối hợp với các địa phương lân cận cũng như tạo sự đồng thuận của người dân trong việc giải quyết dứt điểm nguồn gây ô nhiễm trên địa bàn.