Thị trường carbon

Châu Âu là khu vực đi đầu trong xây dựng và vận hành thị trường giao dịch quyền phát thải carbon và các khí nhà kính khác với mục tiêu kiểm soát và giảm phát thải với chi phí thấp nhất. Với sự tham gia của tất cả 27 nước thành viên EU và 3 quốc gia châu Âu khác, EU đang sở hữu Hệ thống giao dịch hạn ngạch phát thải lớn nhất thế giới.

Chính thức ra đời năm 2021, sau đúng 10 năm thí điểm, thị trường giao dịch quyền phát thải carbon (gọi tắt là “thị trường carbon”) của Trung Quốc đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, được đánh giá là công cụ hữu hiệu để nước này hiện thực hóa “2 mục tiêu carbon” hướng tới phát triển xanh, bền vững.

Theo đại biểu Quốc hội, phát triển thị trường carbon không chỉ là vấn đề thể chế, mà còn là vấn đề nhận thức xã hội. Khi người dân hiểu, doanh nghiệp hiểu, chính quyền các cấp hiểu, thì thị trường carbon mới thực sự vận hành hiệu quả.

Theo lộ trình Chính phủ đề ra, giai đoạn đến hết năm 2028, Chính phủ sẽ xây dựng, tổ chức vận hành thí điểm Sàn giao dịch carbon trong nước; triển khai cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong nước; từ năm 2029, xây dựng và thực hiện cơ chế đấu giá hạn ngạch phát thải khí nhà kính.

Cam kết đưa phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050 đòi hỏi Việt Nam huy động nguồn lực đầu tư khổng lồ, trong đó trái phiếu xanh giữ vai trò then chốt. 

Nước sạch đóng vai trò thiết yếu đối với mỗi người và quá trình phát triển của một quốc gia. Nhưng thực tế, người dân nhiều nơi thường xuyên gặp cảnh mất nước hoặc chất lượng nước không đảm bảo, cơn khát nước sạch càng nóng trong những tháng cao điểm mùa hè, có khi còn là cảnh thiếu nước ngay giữa mùa mưa, thậm chí là sống cạnh công trình cấp nước những vẫn không có nước sạch để sử dụng.

Theo Liên hợp quốc, tăng trưởng xanh là chiến lược phát triển bền vững nhằm đạt được tăng trưởng kinh tế, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Trọng tâm của mô hình phát triển này chính là hài hòa giữa phát triển kinh tế và gìn giữ môi trường, tạo sự cân bằng giữa kinh tế và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Ngày 5/4, lãnh đạo Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) cho biết, Công ty cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR - đơn vị quản lý và vận hành Nhà máy Lọc dầu Dung Quất) vừa được cấp chứng nhận ISCC CORSIA và ISCC EU - hai chứng nhận quốc tế quan trọng về năng lượng tái tạo và giảm phát thải carbon.

Việt Nam đã có những bước đi mạnh mẽ trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050 đã được cụ thể hóa bằng chương trình hành động và nhiều chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, đề án. Tuy nhiên, so với nhu cầu, diễn biến thực tế, chúng ta cần những hành động quyết liệt hơn.

Chính phủ Singapore sẽ cung cấp các khoản hỗ trợ tài chính cho chủ sở hữu xe tải hạng nặng và xe buýt không phát thải, đồng thời mở rộng mạng lưới sạc cho các phương tiện này nhằm thúc đẩy quá trình điện khí hóa giao thông và tiến tới giảm phát thải carbon.

Ngày 24/1/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 232/QĐ-TTg phê duyệt "Đề án thành lập và phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam", với mục tiêu góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam ở trong nước và trên thị trường thế giới, phát triển nền kinh tế các-bon thấp và chủ động ứng phó biến đổi khí hậu, hướng tới đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam đặt mục tiêu đến trước tháng 6/2025 từng bước xây dựng và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho việc trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ carbon và cơ chế trao đổi tín chỉ carbon.

Năm 2023, Việt Nam lần đầu bán được 10,3 triệu tín chỉ carbon rừng, tương đương 10,3 triệu tấn CO2, thu về khoảng 51,5 triệu USD (gần 1.250 tỷ đồng). Thị trường carbon góp phần thúc đẩy phát triển nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và mang lại nguồn lợi tài chính lớn. Đồng bằng sông Cửu Long là khu vực được ghi nhận có nhiều tiềm năng về lĩnh vực này.

Việt Nam đang tích cực thực hiện các cam kết tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26), hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050 thông qua Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh.

Thành phố Hồ Chí Minh đang tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi giao thông sang năng lượng xanh. Mục tiêu không chỉ giảm ô nhiễm và nâng cao chất lượng sống, mà còn khai thác tiềm năng tín chỉ carbon.

Với lợi thế về diện tích rừng tự nhiên hiện có, Vườn quốc gia Tà Đùng được đánh giá là kho lưu trữ carbon lớn ở khu vực Tây Nguyên, nếu được khai thác hợp lý sẽ trở thành mô hình kinh tế xanh bền vững, giảm phát thải khí nhà kính, góp phần cải thiện đời sống cho lực lượng giữ rừng nơi đây.

Các nhà khoa học cho biết, một số điều kiện địa chất đặc biệt như mỏ đá sa thạch có thể là giải pháp hiệu quả cho việc lưu trữ khí thải carbon.

Các nước tham gia Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 29 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) tại Baku (Azerbaijan) đã đạt được thỏa thuận về các quy tắc cho một thị trường tín chỉ carbon toàn cầu.

Gần 200 quốc gia tham gia Hội nghị lần thứ 29 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) đã thông qua tiêu chuẩn mới về tín dụng carbon, đóng vai trò quan trọng trong việc khởi động thị trường carbon toàn cầu do Liên hợp quốc hậu thuẫn.

"Dấu chân carbon" (carbon footprint) trong du lịch là tổng lượng khí nhà kính, chủ yếu là CO₂ được thải ra trong quá trình thực hiện một chuyến đi. Việc này bao gồm mọi hoạt động: Di chuyển tới điểm đến, ăn uống, lưu trú giải trí... Vì thế, du lịch tuy được gọi là ngành công nghiệp xanh, công nghiệp không khói nhưng vẫn chiếm một tỷ lệ phát thải khá lớn. Thậm chí, ngành công nghiệp không khói còn được dự báo có thể sinh ra 6,5 tỷ tấn khí thải carbon vào năm 2025 và chiếm khoảng 13% lượng khí thải nhà kính; trong đó, hàng không chính là nguồn phát thải lớn nhất với 25% tổng lượng khí thải CO2 của ngành du lịch.

Việc các tập đoàn và quốc gia bù đắp lượng khí thải nhà kính thông qua các dự án chống biến đổi khí hậu ở nước ngoài sẽ thúc đẩy dòng vốn vào các nước nghèo, giúp tăng cường phát triển bền vững.

Dự án "Trồng rừng tái tạo và phát triển tín chỉ carbon tại Mahaxay" nhằm giải quyết tình trạng suy thoái rừng và biến đổi khí hậu tác động đến cộng đồng nông nghiệp tại Mahaxay, Lào.

Tín chỉ carbon được tạo ra với ý tưởng tạo động lực tài chính để giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy phát triển bền vững. Các cá nhân, công ty và chính phủ có thể mua tín chỉ carbon để bù đắp lượng khí thải nhà kính hoặc bán để thu lợi ích tài chính.

Ngày 26/10, tại Hà Nội, Ban Kinh tế Trung ương phối hợp Viện Đào tạo, Tư vấn và Phát triển kinh tế (IDE), Tạp chí điện tử Kinh tế và Phát triển tổ chức Hội thảo “Thị trường tín chỉ carbon: Những biện pháp căn cơ cho phát triển bền vững”.

Tín chỉ carbon - Cơ hội và thách thức cho nông nghiệp

Ngày 7/10, tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chủ trì cuộc họp với các bộ, ngành, nghe báo cáo và thống nhất một số nội dung để hoàn thiện đề án thành lập phát triển thị trường carbon tại Việt Nam.

Ngày 3/10, Cục Lâm nghiệp phối hợp Hội Khoa học Kinh tế Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức Hội thảo “Carbon rừng - Tiềm năng tạo nguồn tài chính mới cho bảo vệ và phát triển rừng”. Hội thảo được tổ chức theo hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Thời gian qua, thị trường tín chỉ carbon được cho là một trong những công cụ quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu của thế giới. Song, sự phát triển của thị trường tín chỉ carbon cũng đang đặt ra yêu cầu cần phải có những quy định chặt chẽ hơn cũng như sự giám sát kỹ lưỡng hơn nhằm tránh gian lận.

Nhiều doanh nghiệp, các tập đoàn lớn và các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam đã chú trọng phát triển các chiến lược xanh, tạo nên một xu thế chuyển đổi xanh trong cộng đồng, khởi động cho thị trường tín chỉ carbon mạnh trong khu vực và trên thế giới. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức khi tham gia thị trường carbon.

Ngành nông nghiệp các địa phương vùng Tây Nam Bộ đã khởi động mô hình canh tác lúa thông minh hưởng ứng đề án phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030; giúp người dân được hưởng lợi từ việc gia tăng giá trị sản phẩm và bán được tín chỉ carbon.