Thôn Xuân Bách có 513 hộ dân với 2.433 nhân khẩu, trong đó có 92 hộ dân (với 412 phòng) cho 1.113 công nhân đang làm việc ở Khu công nghiệp Nội Bài thuê trọ. Với số lượng công nhân lao động đến đây thuê trọ, sinh sống ngày càng tăng, đã nảy sinh nhiều vấn đề về an ninh trật tự, phòng, chống tệ nạn xã hội cũng như đời sống văn hóa của dân cư trên địa bàn. Ngày 1-7-2011, Liên đoàn Lao động thành phố Hà Nội phối hợp với Đảng ủy, UBND xã Quang Tiến, công an và ngành chức năng của địa phương thành lập 10 tổ công nhân tự quản khu nhà trọ đầu tiên, thí điểm ở thôn Xuân Bách, tiêu biểu là gia đình các bác Nguyễn Văn Thông, Tạ Thị Hán, Nguyễn Văn Chính, Tạ Xuân Tứ...
Tổ tự quản là hình thức tổ chức xã hội tự nguyện, được lập ra trong công nhân lao động tại các khu nhà trọ. Mỗi tổ công nhân tự quản có thể gồm một hoặc hai, ba hộ cho thuê phòng, có một tổ trưởng là chủ nhà trọ, hai tổ phó là công nhân tiêu biểu và các thành viên sẽ là công nhân lao động tại khu nhà trọ. Số lượng công nhân trong mỗi tổ từ 20 đến 30 người. Thông qua các tổ tự quản, Công đoàn cơ sở sẽ phối hợp với công an và ngành chức năng tổ chức các hoạt động tuyên truyền pháp luật, các chủ trương, chính sách và quy định của địa phương. Từ đó, góp phần giữ gìn an ninh trật tự, xây dựng khu dân cư văn hóa và phối hợp tổ chức các hoạt động chăm lo đời sống tinh thần, kịp thời giải quyết các vướng mắc trong công nhân... Nhờ vậy, chỉ sau ba tháng thực hiện mô hình này, chính quyền địa phương và công nhân đều ghi nhận những hiệu quả thiết thực và tích cực.
Bác Tạ Thị Hán, tổ trưởng tổ công nhân tự quản ở thôn Xuân Bách cho biết, từ khi mô hình công nhân tự quản khu nhà trọ đi vào hoạt động, an ninh trật tự, nền nếp đời sống dân cư được ổn định rõ rệt. Việc khai báo tạm trú, tạm vắng được quản lý chặt chẽ hơn, tình trạng trộm cắp, mất tài sản, người lạ trà trộn trong khu nhà trọ gây rối hầu như không còn. Tinh thần đoàn kết, sự gắn bó giữa các công nhân trong cùng xóm trọ, giữa xóm trọ này với các xóm trọ khác ngày càng thiết thực hơn. Không còn cảnh phòng nào biết phòng đó, những thành viên trong tổ khi ốm đau, bệnh tật được thăm hỏi, tặng quà, được các thành viên trong tổ giúp đỡ tận tình. Các tổ công nhân được địa phương dành riêng cho một khu văn hóa để thường xuyên tổ chức sinh hoạt, biểu diễn, giao lưu văn nghệ. Ai cũng phấn khởi khi tham gia vào các tổ công nhân tự quản khu nhà trọ.
Gần như tất cả những người đến đây thuê trọ đều là công nhân lao động trong khu công nghiệp Nội Bài, họ đến từ khắp các tỉnh thành lân cận như Nam Định, Thái Nguyên, Phú Thọ... Tham gia vào các tổ công nhân tự quản khu nhà trọ, họ được hưởng rất nhiều quyền lợi từ những chủ trương, chính sách của chính quyền địa phương và Liên đoàn thành phố Hà Nội. Anh Lê Đức Trung, quê Thái Nguyên, là công nhân Công ty UMV (thuộc khu công nghiệp Nội Bài) cho biết: "Từ khi tham gia vào khu tự quản nhà trọ công nhân, tôi được hiểu biết thêm nhiều thông tin về các chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, về luật lao động và các quyền lợi liên quan thiết thực đến công nhân như lương, hợp đồng lao động. Chúng tôi được thường xuyên đọc báo: Nhân Dân, Kinh tế Đô thị để cập nhật tin tức, nâng cao sự hiểu biết của mình".
Hằng tháng mỗi tổ công nhân tự quản sinh hoạt một lần, có sự tham gia của cán bộ Liên đoàn Lao động thành phố Hà Nội, chính quyền xã, huyện, công an khu vực, đại diện các công ty trong khu công nghiệp Nội Bài cùng các tổ trưởng, thành viên của các tổ tự quản. Tại buổi sinh hoạt này, các đơn vị có trách nhiệm cung cấp thông tin cho công nhân liên quan đến tình hình an ninh trật tự, đồng thời phổ biến những quy định cụ thể để phòng, chống tội phạm, phòng, chống cháy nổ, giải đáp những kiến nghị cụ thể của công nhân. Qua các buổi sinh hoạt được duy trì đều đặn như vậy, mô hình tổ tự quản khu nhà trọ công nhân giúp tổ chức công đoàn và chính quyền địa phương nắm chắc tình hình tư tưởng, tâm tư, nguyện vọng và những bức xúc nảy sinh của công nhân lao động để có biện pháp giải quyết hoặc tham gia giải quyết từ cơ sở.
Tuy nhiên, bên cạnh những hiệu quả tích cực, trong hoạt động của các khu tự quản nhà trọ của công nhân còn gặp một số khó khăn như, số lượng các tờ báo cung cấp cho công nhân lao động còn ít, 3-4 số báo/20 công nhân; phong trào thể dục thể thao chưa được đẩy mạnh và kinh phí hoạt động trong sinh hoạt của các tổ tự quản chưa có... Những khó khăn này đang được các ngành chức năng, chính quyền từng bước khắc phục.
Trong thời gian tới, Liên đoàn Lao động thành phố đặt mục tiêu từ việc thí điểm ở thôn Xuân Bách, xã Quang Tiến, huyện Sóc Sơn, sẽ thành lập các tổ nhà trọ công nhân tự quản ở tất cả những nơi có đông công nhân thuê trọ trên địa bàn thành phố và tổ chức nhiều hoạt động hữu ích hơn, phát huy tối đa sức mạnh tổng hợp từ mô hình thiết thực, nhiều ý nghĩa này.
