Những năm qua, các cấp, ngành chức năng tỉnh Điện Biên đã có nhiều cách làm hay, sáng tạo trong công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho đồng bào vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Qua đó, nâng cao nhận thức pháp luật, xây dựng khối đại đoàn kết các dân tộc, giữ vững quốc phòng-an ninh vùng biên giới.
Huyện vùng cao Tủa Chùa có 12 xã, thị trấn với 120 thôn, bản, tổ dân phố; hơn 95% số dân toàn huyện là đồng bào dân tộc thiểu số. Trình độ nhận thức hạn chế, điều kiện kinh tế khó khăn, thiếu hiểu biết pháp luật, tập quán lạc hậu… là những nguyên nhân khiến tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết còn tồn tại khá phổ biến tại Tủa Chùa.
Thực tế này đã và đang để lại nhiều hệ lụy, khiến người dân khó thoát vòng luẩn quẩn “lấy vợ, lấy chồng sớm - sinh nhiều con - đói nghèo”. Ông Thào A Lử, Trưởng phòng Dân tộc huyện Tủa Chùa, cho biết: Từ năm 2021 đến 30/8/2023, toàn huyện có 1.400 cặp vợ chồng kết hôn và 815 vụ tảo hôn. Trong tổng số vụ tảo hôn có 417 vụ tảo hôn vợ hoặc chồng; 398 vụ tảo hôn cả vợ và chồng; 4 vụ kết hôn cận huyết thống. Tình trạng tảo hôn tập trung chủ yếu ở đồng bào dân tộc H’Mông; độ tuổi tảo hôn thường với nữ dao động từ 13 đến 16; đối với nam từ 16 đến 19 tuổi.
Với huyện biên giới Nậm Pồ thì thực trạng kém hiểu biết pháp luật hoặc nhận thức không đầy đủ các quy định pháp luật cũng tồn tại chủ yếu trong nhóm đồng bào dân tộc thiểu số, như: H’Mông, Thái, Cống…
Ông Nguyễn Hữu Đại, Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Nậm Pồ, cho biết: Khá nhiều vụ việc vi phạm quy định quản lý bảo vệ rừng, xâm canh khu vực biên giới và vi phạm liên quan đến ma túy xảy ra do người dân không hiểu hoặc hiểu không đúng quy định pháp luật.
 |
Cán bộ Phòng Dân tộc huyện Tủa Chùa tuyên truyền Luật Hôn nhân và Gia đình đến học sinh Trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở Tả Phìn, huyện Tủa Chùa. |
Nhằm giúp người dân nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật, từng bước thay đổi tập quán lạc hậu trong hôn nhân, thời gian qua, Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật tỉnh Điện Biên đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành văn bản chỉ đạo thực hiện các chương trình, đề án phổ biến, giáo dục pháp luật hoặc lồng ghép thực hiện như: Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy và phòng, chống tội phạm; đề án “Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về phòng, chống tham nhũng; đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015-2025”; đề án “Tăng cường công tác phổ biến giáo dục pháp luật nhằm nâng cao ý thức pháp luật cho thanh, thiếu niên”.
Đặc biệt từ khi thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, các huyện, thị xã, thành phố trong toàn tỉnh đã thường xuyên tổ chức tuyên truyền, nâng cao nhận thức pháp luật cho phụ nữ, trẻ em vùng đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng; cộng đồng các dân tộc thiểu số nói chung bằng nhiều hình thức phong phú, phù hợp tập quán, nhận thức của người dân.
Tại huyện Tủa Chùa nhờ nguồn kinh phí hơn 2,4 tỷ đồng được phân bổ từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, Hội Liên hiệp phụ nữ huyện đã chủ động hướng dẫn, duy trì hoạt động 30 tổ truyền thông cộng đồng; tổ chức 15 cuộc đối thoại chính sách tại cấp xã, cụm thôn bản đặc biệt khó khăn.
Cũng từ nguồn kinh phí được giao, từ đầu năm đến giữa tháng 10/2023, Phòng Dân tộc huyện Tủa Chùa đã tổ chức 5 lớp tập huấn kỹ năng truyền thông, tư vấn pháp luật về hôn nhân, gia đình và phòng chống tảo hôn - hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số tại 5 xã: Trung Thu, Lao Xả Phình, Tả Phìn, Tả Sìn Thàng, Sín Chải với 296 người tham gia. Qua đó, giúp học sinh nâng cao nhận thức về giới, bình đẳng giới, không kết hôn sớm.
Phòng Dân tộc huyện Tủa Chùa chủ động phối hợp cùng 5 trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở ở 5 xã: Trung Thu, Lao Xả Phình, Tả Phìn, Tả Sìn Thàng, Sín Chải tổ chức tọa đàm, tư vấn, nói chuyện chuyên đề giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.
Mới đây, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên phối hợp với Huyện ủy, Ủy ban nhân dân huyện Nậm Pồ tổ chức tuyên truyền pháp luật và phát động “Phong trào toàn dân tham gia đấu tranh phòng, chống tội phạm; phòng, chống xuất, nhập cảnh trái phép” tại bản Púng Pa Kha, xã Nà Bủng, huyện Nậm Pồ thu hút sự tham gia của gần nghìn người dân xã Nà Bủng và các xã lân cận.
Thượng tá Chu Ngọc Lệ, Phó trưởng phòng Phòng chống Ma túy và Tội phạm (Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên), cho biết: Tại buổi tuyên truyền, Bộ đội Biên phòng đã trình chiếu video, cấp phát tờ gấp tuyên truyền về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước và các nội dung đấu tranh phòng, chống tội phạm; phòng, chống xuất, nhập cảnh trái phép. Đồng thời cung cấp thông tin để người dân nhận diện được âm mưu, phương thức, thủ đoạn hoạt động của các loại tội phạm, nhất là những rủi ro về pháp lý liên quan đến hoạt động xuất, nhập cảnh trái phép.
 |
Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên hướng dẫn nhân dân xã Nà Bủng, huyện Nậm Pồ tìm hiểu quy định pháp luật bảo vệ đường biên giới. |
Từ năm 2022 đến nay, Bộ đội biên phòng tỉnh phối hợp với cấp ủy, chính quyền các địa phương tổ chức 1.886 buổi tuyên truyền Luật Biên giới quốc gia; Luật Biên phòng Việt Nam; Luật Tín ngưỡng, tôn giáo; Luật Bảo vệ và phát triển rừng... kết hợp vận động nhân dân nâng cao cảnh giác, tích cực tham gia đấu tranh tố giác tội phạm, không tiếp tay cho tội phạm đến 88.000 lượt người; vận động 1.950 hộ, gần 6.200 nhân khẩu cam kết không di cư tự do, không xuất nhập cảnh trái phép.
Đánh giá cao nỗ lực của các huyện, ngành trong tuyên truyền phổ biến pháp luật đến đồng bào dân tộc thiểu số, đồng chí Lò Văn Tiến, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên, nhận định: Nhiều mô hình hay, sáng tạo, hiệu quả trong công tác tuyên truyền đã được triển khai và nhân rộng như: mô hình Ban thông tin truyền thông cấp xã; mô hình “mỗi ngày một câu hỏi, mỗi tuần một điều luật”; mô hình “dòng họ tự quản, bản làng bình yên”; các mô hình phổ biến giáo dục pháp luật thuộc Hội Liên hiệp phụ nữ các cấp về nâng cao nhận thức, giảm thiểu hôn nhân cận huyết thống; phụ nữ tham gia bảo vệ đường biên, mốc giới…
Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức đồng bào dân tộc thiểu số ở khu vực biên giới càng thêm tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, chính quyền các cấp; từng bước vươn lên xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần góp sức xây dựng hệ thống chính trị cơ sở các xã vùng cao, biên giới ngày càng vững mạnh.
