Ngay sau khi ban hành Quy tắc ứng xử (QTƯX) của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong các cơ quan trực thuộc thành phố, ngày 10-3-2017, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành QTƯX nơi công cộng. Ðây chính là hệ giá trị chuẩn trong văn hóa ứng xử thời hiện đại của Thủ đô. Việc các ban, ngành, địa phương tích cực vào cuộc vận động nhân dân thực hiện QTƯX nơi công cộng đang góp phần hình thành nếp sống đẹp, xứng danh truyền thống thanh lịch Tràng An.
Từng bước đi vào cuộc sống
Tình trạng khách tham quan ăn mặc phản cảm, hở hang từng xuất hiện khá phổ biến ở các di tích trên địa bàn thành phố Hà Nội, nhất là tại các điểm du lịch, trong đó có khu di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Tuy nhiên, giờ đây tình trạng này đã cơ bản chấm dứt. Trung tâm hoạt động Văn hóa - khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã niêm yết QTƯX nơi công cộng ngay lối ra vào, trong đó có nội dung không mặc trang phục hở hang. Song, đặc thù của người đi du lịch là ăn mặc thoải mái, nếu cấm hẳn, sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu của khách. Song song với đề nghị khách ăn mặc kín đáo, Trung tâm hoạt động Văn hóa - khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám tổ chức dịch vụ cho những vị khách "lỡ" ăn mặc "mát mẻ" mượn trang phục. Việc làm này được khách tham quan hết sức ủng hộ. Giám đốc Trung tâm hoạt động Văn hóa - khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám Lê Xuân Kiêu cho biết: "Việc phổ biến nội dung QTƯX đã khiến tình trạng ăn mặc phản cảm ở khu nội tự gần như chấm dứt, đồng thời, khách tham quan cũng ý thức hơn trong việc giữ gìn vệ sinh chung". Hoạt động phổ biến QTƯX, cho mượn trang phục đã được nhân rộng tại nhiều di tích như: Ðền Ngọc Sơn, Nhà tù Hỏa Lò, di tích Nhà 48 phố Hàng Ngang... Ban Quản lý di tích, danh thắng Hà Nội phối hợp các quận, huyện sớm phấn đấu hoàn thành niêm yết QTƯX ở tất cả các di tích trên địa bàn và nhân rộng mô hình cho mượn trang phục tại các di tích lớn.
Trong khối các cơ quan văn hóa, Thư viện Hà Nội là một trong những đơn vị đi đầu triển khai QTƯX. Cùng với phổ biến cán bộ thực hiện QTƯX dành cho cán bộ, công chức, Thư viện Hà Nội niêm yết QTƯX nơi công cộng và nhắc nhở độc giả đến thư viện thực hiện. Bạn đọc đến với thư viện rất ủng hộ các QTƯX, mọi người nghiêm chỉnh xếp hàng chờ đến lượt mượn, trả sách, giữ gìn trật tự, vệ sinh, rất hiếm tiếng chuông điện thoại trong phòng đọc... Việc thực hiện QTƯX tại đây đã tạo ra môi trường văn hóa lành mạnh. Tại các siêu thị, trung tâm thương mại, các nhà hàng, quán ăn ở khu phố cổ, việc niêm yết giá, bán đúng giá đã trở thành phổ biến. Tình trạng bắt chẹt khách đã giảm đáng kể.
Một số địa phương đã gắn việc triển khai QTƯX nơi công cộng với việc giữ gìn trật tự văn minh đô thị. Ðiển hình như quận Long Biên. Từ tháng 7-2017 đến nay, tất cả các phường thành lập Câu lạc bộ (CLB) tình nguyện vì môi trường. Hiện toàn quận có 18 CLB với 222 tổ tình nguyện và 3.280 người tham gia. Tần suất hoạt động của các tổ trung bình từ một đến hai lần/tháng. Các CLB duy trì hoạt động cắt tỉa, chăm sóc cây, nhặt rác, dọn cỏ trong khuôn viên các di tích, nhà văn hóa, tượng đài liệt sĩ; biến điểm tập kết rác không đúng quy định thành bồn hoa, vườn hoa; vệ sinh ao, mương, rãnh; trồng hoa dải phân cách..., góp phần xây dựng các không gian công cộng xanh, sạch, đẹp. Thành viên các CLB còn vận động người thân, hàng xóm giữ gìn vệ sinh môi trường, không xả rác nơi công cộng.
Xây dựng nếp sống đẹp tại cơ sở
Khu dân cư luôn là nơi cuộc sống diễn ra sinh động nhất, liên quan nhiều khía cạnh của QTƯX nơi công cộng và cũng là nơi nảy sinh nhiều bất cập nhất. Mỗi địa bàn dân cư vừa có thể có cơ sở tín ngưỡng, vừa có nhà văn hóa, chợ, siêu thị... đồng thời, khu dân cư nào cũng có vỉa hè, lòng đường... Chính bởi lý do này, Sở Văn hóa và Thể thao, đơn vị thường trực triển khai QTƯX đã coi khu dân cư là khâu then chốt trong thực hiện QTƯX nơi công cộng. Bắt đầu từ tháng 6-2018, Sở Văn hóa và Thể thao phối hợp với các quận, huyện, thị xã tổ chức tọa đàm chung quanh việc triển khai QTƯX tại các khu dân cư.
Có mặt tại cuộc Tọa đàm về việc thực hiện QTƯX nơi công cộng của Tổ dân phố số 5, thị trấn Sóc Sơn, huyện Sóc Sơn, chúng tôi được chứng kiến không khí sôi nổi của cán bộ, nhân dân trong đóng góp ý kiến làm thế nào để QTƯX thật sự đem lại hiệu quả trong xây dựng nét văn minh, thanh lịch. Thừa nhận từ ngày triển khai QTƯX nơi công cộng, nếp sống của người dân đã có nhiều chuyển biến tích cực, song bác Ðỗ Lưu Hồng (Hội Người cao tuổi) còn băn khoăn về hiện tượng nhiều người dân do ngại đi đổ rác xa, đã vun rác thành nhiều đống và đốt rác gây ảnh hưởng tới người chung quanh. Vào mùa thu hoạch, nhiều hộ dân phơi rơm rạ trên đường gây cản trở giao thông... Bác Nguyễn Trọng Ðiều tỏ ý lo ngại về việc vẫn còn nhiều người chưa chấp hành nghiêm pháp luật về giao thông, như tình trạng phóng nhanh, vượt ẩu, bấm còi inh ỏi... Ðể tạo những chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa, các đại biểu có mặt tại tọa đàm đều đồng nhất với quan điểm cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giải thích cho người dân khu dân cư, qua đó nâng cao ý thức của mỗi người. Những ý kiến, kinh nghiệm trong tọa đàm ở huyện Sóc Sơn rất hữu ích đối với triển khai QTƯX tại khu vực ngoại thành. Tiếp theo huyện Sóc Sơn, các quận, huyện: Cầu Giấy, Chương Mỹ, Tây Hồ... cũng tích cực triển khai tọa đàm tại các khu dân cư. Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Bùi Thị Thu Hiền cho biết, bắt đầu từ tháng 7-2018, thành phố sẽ triển khai tọa đàm về việc thực hiện QTƯX tại tất cả các khu dân cư của thành phố. Ðây là dịp để các khu dân cư nhìn nhận lại những ưu, nhược điểm trong thực hiện QTƯX tại địa phương, từ đó, bàn những giải pháp trong thời gian tới.
Cùng với các cuộc tọa đàm, các quận, huyện cũng đang triển khai Hội thi tuyên truyền QTƯX nơi công cộng tại tất cả các thôn, làng, tổ dân phố. Các đội tham gia thi kiến thức (trả lời câu hỏi về QTƯX) và thi tiểu phẩm (thể hiện sự sáng tạo khi tuyên truyền về QTƯX trong thực tiễn tại các địa phương). Vòng chung khảo thành phố sẽ diễn ra vào tháng 8-2018. Ðây là đợt tuyên truyền lớn về thực hiện QTƯX nơi công cộng với những hình thức sinh động, góp phần tích cực nâng cao nhận thức của người dân.
(Còn nữa)
(*) Xem trang Hà Nội (Báo Nhân Dân) từ số ra ngày 13-7-2018.
