Hơn 20 năm gắn bó với đất và người Lào Cai, ông Đỗ Tiến Sỹ, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Traphaco Sa Pa (Công ty Traphaco Sa Pa) đã trở thành điểm sáng trong phát triển nông nghiệp xanh, bền vững và ứng dụng tri thức vào sản xuất dược liệu.
Cho người dân vùng cao
Sinh ra ở vùng quê Ninh Bình, nhưng hơn 20 năm qua, ông Đỗ Tiến Sỹ đã chọn gắn bó với người dân vùng cao Lào Cai. Là Thầy thuốc Ưu tú, Thạc sĩ Quản trị kinh doanh, Dược sĩ, đồng thời là Bí thư Chi bộ Công ty Traphaco Sa Pa, ông Sỹ luôn xác định khoa học-công nghệ là chìa khóa vàng mở ra hướng đi bền vững cho ngành nông nghiệp.
Với ông Sỹ, nghiên cứu khoa học không nằm trong những phòng thí nghiệm khép kín, mà phải gắn với đời sống, với ruộng nương, với sinh kế của người dân. Tâm huyết ấy đã làm thay đổi tư duy sản xuất cho hàng nghìn hộ dân tham gia trồng dược liệu ở vùng cao, giúp họ có nguồn thu nhập ổn định và bền vững. Trên cương vị giám đốc, ông Sỹ đã cùng tập thể đưa Traphaco Sa Pa từ một xưởng chế biến nhỏ thành doanh nghiệp đạt chuẩn GMP (Good Manufacturing Practice-Thực hành sản xuất tốt) đầu tiên ở khu vực Tây Bắc, tiên phong sản xuất các sản phẩm chăm sóc sức khỏe xanh, an toàn.
Dưới sự điều hành của ông, công ty duy trì doanh thu ổn định hơn 75 tỷ đồng/năm, lợi nhuận sau thuế đạt hơn 3,8 tỷ đồng, nộp ngân sách 1,6 tỷ đồng/năm, tạo việc làm ổn định cho hàng nghìn lao động, trong đó 80% là người dân tộc thiểu số. Tại nhiều địa phương như thị xã Sa Pa, huyện Bắc Hà, Bát Xát cũ, ông Sỹ cùng Công ty Traphaco Sa Pa đã kiên trì vận động, hướng dẫn người dân hình thành vùng trồng dược liệu tập trung rộng 100 ha, thu hút gần 3.000 hộ tham gia trồng cây atisô, chè dây.
Nhờ liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và người dân, mỗi năm công ty ký hợp đồng bao tiêu hơn 2.000 tấn dược liệu tươi và 70 tấn dược liệu khô giúp người dân yên tâm sản xuất, nâng cao thu nhập. “Công việc của tôi không chỉ là quản lý nhà máy, mà là cùng bà con trồng cây, chăm cây và học cách bảo tồn thiên nhiên. Khoa học chỉ thật sự có ý nghĩa khi giúp người nông dân sống tốt hơn”, ông Sỹ cho biết. Không chỉ nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, mà còn trực tiếp đưa kết quả nghiên cứu vào thực tế.
Dự án “Ứng dụng khoa học-công nghệ xây dựng mô hình trồng cây chè dây tại xã Mường Hum” do ông chủ trì là minh chứng cho tư duy ấy. Trên diện tích 3 ha, dự án đã nhân giống và trồng thành công hơn 100.000 hom chè dây, giúp bà con có nguồn thu nhập ổn định. Kết quả nghiên cứu của dự án không chỉ tạo ra quy trình kỹ thuật hoàn chỉnh từ giâm hom, trồng, chăm sóc đến thu hái, sơ chế, mà còn góp phần bảo tồn nguồn gien quý của cây chè dây bản địa.
Anh Nguyễn Phú Trí, quản lý vùng trồng của công ty chia sẻ: “Anh Sỹ yêu cầu chúng tôi bám sát địa bàn, trực tiếp hướng dẫn và làm cùng bà con để sản phẩm đạt chất lượng và hiệu quả tốt nhất”. Tham gia liên kết trồng atisô để cung cấp cho Công ty Traphaco Sa Pa, chị Giàng Thị Nhứ cho biết: “Trước kia thu nhập của gia đình chỉ trông vào những nương ngô, ruộng lúa, năm được năm mất. Từ khi ký hợp đồng liên kết với công ty, được tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ giống và bao tiêu sản phẩm với giá ổn định, gia đình tôi mạnh dạn trồng 1 ha atisô. Nhờ chăm sóc đúng quy trình, thu nhập từ cây atisô cao gấp nhiều lần so với cây trồng truyền thống, giúp gia đình tôi có nguồn thu nhập ổn định”.
Xây dựng chuỗ giá trị bền vững
Những năm gần đây, các mô hình nông nghiệp mà ông Đỗ Tiến Sỹ cùng Công ty Traphaco Sa Pa triển khai tại Lào Cai đã được các tổ chức trong và ngoài nước đánh giá cao về hiệu quả xã hội và tính nhân văn. Hàng nghìn hộ dân được hỗ trợ kỹ thuật, tập huấn và chuyển giao công nghệ theo tiêu chuẩn quốc tế.
Ông Sỹ cho biết thêm: “Không thể để người dân làm thuê trên chính mảnh đất của mình”. Từ quan điểm ấy, ông kiên trì xây dựng chuỗi giá trị khép kín, từ trồng, sơ chế, chế biến đến tiêu thụ. Các mô hình liên kết bền vững giúp đồng bào không chỉ có việc làm thường xuyên mà còn trở thành chủ thể của chuỗi sản xuất dược liệu sạch, mang lại nguồn thu ổn định, lâu dài.
Không dừng lại ở những thành tựu đã đạt được, ông Sỹ tiếp tục nghiên cứu, sáng tạo và triển khai vào thực tiễn nhiều công trình có giá trị ứng dụng cao. Nổi bật trong số đó là việc hoàn thiện quy trình sản xuất các sản phẩm bảo vệ sức khỏe từ nấm đông trùng hạ thảo Sa Pa, cũng như công nghệ sản xuất cao dược liệu bằng phương pháp phun sương. Cùng với hoạt động nghiên cứu ứng dụng, ông còn tham gia các đề tài khoa học cấp Nhà nước.
Tiêu biểu là đề tài “Ứng dụng kỹ thuật di truyền trong chọn giống nấm Cordyceps militaris mang đơn gien giới tính” phối hợp cùng Đại học Quốc gia Hà Nội (nghiệm thu năm 2024). Đây là công trình có giá trị khoa học cao trong lĩnh vực nuôi trồng, nhân giống loài nấm dược liệu quý hiếm. Ông Sỹ cũng góp phần khôi phục nhiều loại dược liệu bản địa từng đứng trước nguy cơ cạn kiệt vì khai thác quá mức. Dưới sự hướng dẫn của ông, các giống dược liệu quý được nhân rộng, trồng lại theo vùng và có quy trình bảo tồn rõ ràng, góp phần khẳng định vị thế của Lào Cai trên bản đồ dược liệu Việt Nam.
Hơn 20 năm gắn bó với vùng cao, ông Đỗ Tiến Sỹ đã chứng minh rằng, khoa học và nông nghiệp không hề tách rời; và người làm khoa học hoàn toàn có thể trở thành người bạn đồng hành tin cậy của nông dân. Với những cống hiến bền bỉ, ông đã được trao tặng nhiều phần thưởng cao quý như: Giải nhất giải thưởng khoa học công nghệ Việt Nam VIFOTEC; Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp khoa họccông nghệ; Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp phát triển tỉnh Lào Cai.
Đáng chú ý, năm 2025, ông Đỗ Tiến Sỹ được Trung ương Hội Nông dân vinh danh “Nhà khoa học của nhà nông” - một phần thưởng xứng đáng cho người đã dành nhiều tâm huyết để đưa tri thức đến gần với người dân, để mỗi vườn dược liệu không chỉ là sinh kế, mà còn trở thành niềm tự hào của người nông dân vùng cao.
