Hai năm, hàng trăm thất bại
Trong những lần đi thực tế tại Bệnh viện Bạch Mai, Nguyễn Minh Ðức và Lê Văn Quyền, sinh viên lớp Ðiện tử 3, K52, Trường đại học Bách khoa Hà Nội, đã chứng kiến quy trình rửa quả lọc thận một cách thủ công. "Nhân viên y tế phải trực tiếp tiếp xúc với quả lọc thận khi rửa thủ công. Các công đoạn làm sạch đều phải dùng tay để cọ nên không bảo đảm an toàn cho người rửa do phải tiếp xúc với máu của bệnh nhân, nước tẩy hóa chất. Bên cạnh đó, tiêu chí đánh giá "sạch - bẩn" cũng chỉ được nhìn dưới góc độ cảm quan bằng mắt thường", Minh Ðức cho biết. Sau khi được thầy giáo, cô giáo gợi ý, Ðức, Quyền cùng Nguyễn Tiến Dân và Nguyễn Thị Anh Ðào, sinh viên lớp Kỹ thuật Y sinh, K53, Trường đại học Bách khoa Hà Nội, đã cùng nhau lập nhóm nghiên cứu "Thiết kế hệ thống rửa quả lọc để tái sử dụng trong chạy thận nhân tạo".
"Thời gian đầu, nhóm gặp không ít khó khăn, nhất là khi động đến kiến thức có liên quan đến y sinh, y tế, vì hầu hết các thành viên đều là dân "ngoại đạo". Cả nhóm đã phải tìm, tra cứu nhiều tài liệu có liên quan đến bộ lọc thận như tính năng, cơ chế hoạt động..., phải trực tiếp xuống bệnh viện để xem quy trình rửa, tái sử dụng. Bên cạnh đó, nguồn kinh phí phục vụ cho chế tạo máy, mua dụng cụ đều do các thành viên tự bỏ ra", Quyền chia sẻ.
Suốt hai năm, bốn thành viên trong nhóm vừa phải bảo đảm việc học, vừa phải dành thời gian để lên phòng nghiên cứu để nghiên cứu, chế tạo. Chia sẻ về giai đoạn này, Minh Ðức nói: "Ðau đầu" nhất là khi nhóm bất đồng về quan điểm. Nhưng khi ấy mọi người không to tiếng mà bình tĩnh ngồi lại để phân tích, bàn luận rồi hồi hộp chờ máy chạy thử nghiệm. Thất bại liên tiếp có làm nhóm nản, nhưng rồi các thành viên đã tự xốc lại tinh thần và cố gắng.
Nhớ lại lúc đưa chiếc máy rửa quả lọc đầu tiên vào thử nghiệm, Anh Ðào kể, chạy thử xong, các bác sĩ đã phản biện và góp ý. Hóa ra, nhóm chỉ chú tâm vào chế tạo máy mà quên đi vấn đề an toàn và không tính đến các phản ứng phụ có thể xảy ra. Nhóm đã sử dụng đồng vào nhiều chi tiết trong khi đồng lại rất dễ xảy ra phản ứng hóa học trong môi trường hóa chất. Sau lần đó, các bạn trẻ chú ý hơn về y sinh và hóa sinh để tìm kiếm những vật liệu thích ứng và bảo đảm. Thất bại nhưng không nản. Từ những góp ý, bổ sung của thầy giáo, cô giáo, các bác sĩ, bạn bè... cả nhóm không ngừng nghiên cứu, sửa chữa và hoàn thiện hệ thống rửa quả lọc để tái sử dụng trong chạy thận nhân tạo.
Thành công là không dừng lại
Công trình nghiên cứu của nhóm đã đoạt được nhiều giải thưởng, trong đó có giải nhất "Tài năng khoa học trẻ Việt Nam năm 2011". Nhưng đây chưa phải là đích đến của các sinh viên đam mê khoa học. Minh Ðức khẳng định: "Với nhóm, thành công không chỉ được đánh dấu bằng những lần được vinh danh. Quan trọng hơn là việc áp dụng và đưa những công trình khoa học vào phục vụ thực tiễn cuộc sống".
Hệ thống rửa quả lọc thận do nhóm chế tạo làm việc hoàn toàn tự động, thao tác duy nhất cần làm là nhấn nút khởi động. Máy có thể lập trình thời gian nhanh chậm, lắp ráp thêm các mô-đun rửa một cách cơ động. Ðồng thời với việc rửa quả lọc, hệ thống còn rửa cả dây dẫn. Sau khi rửa, quả lọc và dây dẫn sẽ được kiểm tra độ sạch và an toàn bằng hệ thống đánh giá theo quy chuẩn của Bộ Y tế. Thạc sĩ Lê Duy Hải, giảng viên hướng dẫn của nhóm cho biết: "Tính khả thi và hữu dụng của hệ thống rửa quả lọc tự động là ở tính cơ động khi lắp ráp các mô-đun và hệ thống đánh giá chất lượng bộ quả lọc. Ở nước ngoài, quả lọc thận thường chỉ được sử dụng một lần. Nhưng ở Việt Nam, do chi phí cao, trong khi nhu cầu sử dụng lớn, cho nên quả lọc thận thường được tái sử dụng. Nếu chỉ rửa thủ công thì quả lọc thận có thể tái sử dụng nhiều nhất ba, bốn lần. Còn với hệ thống rửa quả lọc tự động thì số lần tái sử dụng có thể tăng lên từ bảy đến mười lần". Ðược biết, nếu rửa quả lọc thận bằng tay thì nhân viên y tế sẽ tốn từ 1 đến 1,5 giờ để làm sạch một quả lọc. Nhưng với hệ thống rửa tự động, thời gian rửa sẽ rút ngắn xuống một nửa và có thể cùng lúc rửa nhiều quả lọc thận. Với những tính năng đó, Bệnh viện Bạch Mai Hà Nội và Bệnh viện đa khoa Hà Tĩnh đã quyết định đưa hệ thống rửa quả lọc của nhóm vào sử dụng.
Hiện nhóm nghiên cứu đã thành công với ba phiên bản hệ thống rửa quả lọc khác nhau, nhưng họ còn muốn hoàn thiện và tinh giản hơn nữa hệ thống này. Các bạn trẻ trong nhóm tâm sự: "Một công trình khoa học có ý nghĩa là khi nó được áp dụng và có ích cho cuộc sống. Tham vọng của nhóm là có thể chuyên môn hóa và sản xuất máy với số lượng lớn để dùng tại các bệnh viện, giúp nhiều bệnh nhân đang hằng ngày chạy thận nhân tạo. Một quả lọc thận có giá khoảng 500 nghìn đồng. Nếu tái sử dụng mười lần, người bệnh và các cơ sở y tế sẽ tiết kiệm được một số tiền không nhỏ".
