Bên cạnh đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố hỗ trợ nông dân và hợp tác xã chuyển đổi sản xuất, kinh doanh theo hướng xanh, tuần hoàn.
Hợp tác xã nông ngư Hòa Đê, xã Hòa Tú ngoài sản phẩm chủ lực là con tôm, cùng các dịch vụ đầu vào, đầu ra cho nuôi tôm, từ năm 2019 đến nay đã đưa ra thị trường một số sản phẩm như: Bánh phồng tôm, chà bông cá rô phi và chả cá rô phi để tận dụng nguồn nhân lực và nguyên liệu sẵn có.
Ông Mã Văn Hồng, Giám đốc Hợp tác xã Hòa Đê cho biết: Sản phẩm của hợp tác xã được thị trường đón nhận khá tốt. Số đơn hàng nhiều, thường xuyên hơn; hiệu quả sản xuất, kinh doanh tăng rõ nét.
Tương tự, Hợp tác xã nuôi tôm Hòa Nghĩa (xã Hòa Tú) trước đây bán tôm cho đại lý cho nên có lúc bị ép giá. Vì vậy, ban lãnh đạo hợp tác xã và xã viên thống nhất chuyển sang nuôi tôm theo chuẩn ASC (chứng nhận quốc tế áp dụng cho nuôi trồng thủy sản), cho nên tôm thu hoạch luôn có hợp đồng tiêu thụ với giá cao hơn thị trường từ 15-20%.
Việc hợp tác xã ký hợp đồng tiêu thụ tôm theo tiêu chuẩn ASC với Công ty Stapimex đã đánh dấu giai đoạn mới trong quá trình liên kết nuôi tôm, tiêu thụ theo chuỗi giá trị rất thành công.
Đối với các hợp tác xã trồng lúa chất lượng cao, phát thải thấp, Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Cần Thơ triển khai nhiều chương trình hỗ trợ nông dân, các hợp tác xã chuyển đổi sản xuất, kinh doanh theo hướng xanh, tuần hoàn để giúp nông dân tăng thu nhập.
Năm 2023, Hợp tác xã New Green Farm, ở phường Tân Hưng (có 40 thành viên, diện tích canh tác hơn 40 ha) được ngành nông nghiệp Cần Thơ hỗ trợ phát triển mô hình nông nghiệp tuần hoàn và quản lý, khai thác rơm theo hướng kinh tế tuần hoàn.
Ðể sản xuất phân bón hữu cơ từ rơm quy mô lớn, hợp tác xã sử máy móc cơ giới ở nhiều khâu với sản lượng lên đến hàng chục tấn/mẻ, qua đó tiết kiệm khoảng 40-60% chi phí thuê nhân công. Sử dụng phân bón hữu cơ từ rơm để bón cho lúa, kết hợp với áp dụng bón phân theo quy trình kỹ thuật “1 phải, 5 giảm”, nông dân giảm 40% lượng phân hóa học sử dụng, giảm chi phí đầu vào, từ đó lợi nhuận trồng lúa tăng hơn 3,4 triệu đồng/ha.
Theo ông Ðồng Văn Cảnh, Giám đốc hợp tác xã New Green Farm, xã viên hợp tác xã sử dụng nguồn rơm thải ra từ quá trình trồng nấm rơm, kết hợp các phế phụ phẩm khác trong nông nghiệp như tro trấu, mụn dừa, phân bò... để làm ra sản phẩm phân bón hữu cơ. Kết quả này là nhờ các cấp, ngành, chuyên gia Viện nghiên cứu lúa quốc tế (IRRI) tích cực hướng dẫn kỹ thuật sản xuất phân bón cũng như hỗ trợ thiết kế bao bì, nhãn hiệu sản phẩm để nông dân dễ dàng nhận diện và sử dụng.
Từ những thành công bước đầu tại mô hình nông nghiệp tuần hoàn của hợp tác xã New Green Farm, Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Cần Thơ tiếp tục hỗ trợ máy cơ giới cho Hợp tác xã Tiến Thuận (xã Thạnh Quới) xử lý rơm rạ làm phân bón hữu cơ.
Tuy nhiên, các hợp tác xã, xã viên đang khó tiếp cận vốn ngân hàng vì tài sản của họ là đất đai, phần lớn đã được thế chấp vay vốn ngân hàng từ trước cho nên không còn tài sản bảo đảm vay vốn tiếp. Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã, Quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa của thành phố Cần Thơ ít vốn, thủ tục vay phức tạp cho nên cũng rất ít hợp tác xã vay vốn từ các tổ chức này.
Nhiều hợp tác xã chỉ tập trung cho các dịch vụ đầu vào (cung cấp giống, vật tư, thủy lợi) mà chưa thực hiện tốt vai trò bao tiêu nông sản hoặc chế biến sâu, tìm đầu ra. Mối liên kết giữa hợp tác xã với doanh nghiệp để bao tiêu sản phẩm còn gặp nhiều rủi ro, đôi khi chỉ đóng vai trò trung gian hưởng hoa hồng. Sản xuất còn manh mún, chưa tạo ra lượng hàng hóa lớn, đồng đều và chất lượng cao theo yêu cầu thị trường.
Sản phẩm đầu ra chủ yếu bán cho thương lái, thiếu hợp đồng đầu ra ổn định với các kênh phân phối chính thức, khiến cho hợp tác xã dễ bị động trước biến động giá cả. Ông Võ Văn Khải, Giám đốc Hợp tác xã Chiến Thắng, ở phường Vĩnh Phước kiến nghị: “Nhà nước cần có cơ chế ưu đãi, linh hoạt hơn về vốn và lãi suất cho hợp tác xã (cho vay ưu đãi, hỗ trợ lãi suất), nhất là với các hợp tác xã ứng dụng công nghệ cao hoặc tham gia chuỗi giá trị.
Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã cần đơn giản hóa thủ tục vay vốn cho xã viên, hợp tác xã. Các cấp, ngành bổ sung, hoàn thiện các chính sách liên quan đất đai, thuế và xúc tiến thương mại để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hợp tác xã; hỗ trợ đăng ký nhãn hiệu, tem nhãn, xây dựng và bảo vệ thương hiệu cho nông sản đặc trưng của địa phương”.
Bà Cao Xuân Thu Vân, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam khẳng định: Để các hợp tác xã làm ăn hiệu quả và kinh tế hợp tác phát triển ổn định, ngoài việc thay đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang làm kinh tế nông nghiệp, hợp tác xã, các xã viên phải chuyển đổi từ cung cấp dịch vụ đầu vào sang thực hiện chức năng kinh doanh cốt lõi, bao gồm bao tiêu sản phẩm cho thành viên, chế biến, tìm kiếm thị trường; tăng cường liên kết chặt chẽ và lâu dài (bằng hợp đồng) với các doanh nghiệp lớn, siêu thị và nhà xuất khẩu theo mô hình chuỗi giá trị khép kín, trên tinh thần lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ nhằm bảo đảm đầu ra ổn định.
