Chuyện đời - Chuyện nghề

Lịch sử 100 năm của Báo chí Cách mạng Việt Nam (1925-2025) đã ghi nhận rất nhiều nhà báo xuất sắc, họ được ví như những “cây đại thụ” trong làng báo. Cố Giáo sư Đào Nguyên Cát là một người như vậy - nhiều đồng nghiệp còn thân thiết gọi ông là “kỳ nhân”, “trưởng lão” làng báo Việt…

Trong vai trò trợ lý tuyên huấn của một đơn vị làm kinh tế - quốc phòng giữa vùng rừng núi miền tây Quảng Trị, Thiếu tá Võ Duy Đông đã lưu lại nhiều khoảnh khắc “không thể lặp lại”. Làm báo trong quân đội, với anh, “là nơi cho mình có được những khoảnh khắc bấm máy. Không có lần thứ hai trong đời!”.

Hữu Ước vừa là một Trung tướng Công an, vừa là nhà báo, vừa là nhà văn, với sự nghiệp trải dài trên cả ba mặt trận ấy. Nhưng có lẽ, điều khiến ông được nhắc nhớ nhiều nhất vẫn là vai trò người cầm cờ cho một giai đoạn vàng son của báo chí in Việt Nam.

Thực tế, những chuyến tác nghiệp tại những điểm nóng, thảm họa, thiên tai luôn ẩn chứa những yếu tố bất bình thường, khó ngờ tới từ đó buộc phóng viên phải thích ứng linh hoạt, hiệu quả, nhưng vẫn phải bảo đảm an toàn.

Cách đây hơn ba thập niên, đọc bài ký Mùa đi lý giải về hiện tượng “lòt dzà” (thói quen lãng du của người thiểu số) của tôi, PGS Phạm Đức Dương nói “cháu đã chạm vào văn hóa đại ngàn rồi đó”.

Tôi có may mắn được làm việc trong ngành truyền hình, đến nay đã 35 năm, trong đó 29 năm làm biên tập viên tại Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) và số năm còn lại thì tiếp tục làm chương trình phát sóng. Và tôi đã tìm ra cho mình những yếu tố quan trọng nhất để làm nghề: cá tính, chuyên nghiệp và không kiêu binh.

Sự bùng nổ của các nền tảng số, đặc biệt là TikTok, YouTube và các trang mạng xã hội, đã tạo ra thế hệ người đưa tin thể thao mới có thể tiếp cận dễ dàng với một lượng lớn độc giả trẻ bằng tốc độ và khả năng tương tác.

Trong thời đại mà bất kỳ ai cũng có thể trở thành “người đưa tin”, nghề phóng viên ảnh đang đối mặt với những thách thức lớn chưa từng có: từ làn sóng AI đến áp lực tốc độ, từ cám dỗ view đến nguy cơ đánh mất niềm tin công chúng.

Trong dòng chảy ký ức của nhà quay phim, NSND Nguyễn Văn Nẫm, những gương mặt thầy và trò của khóa học “độc nhất vô nhị” ấy vẫn vẹn nguyên, sống động như vừa mới hôm qua, như chưa hề có 59 năm dài chen giữa.

Hơn 40 năm tuổi nghề và 40 năm tuổi Đảng, nhà báo Phan Thế Cải đã cống hiến hết mình cho nghề nghiệp. Bằng sự khiêm tốn học hỏi và sự đam mê với nghề nghiệp, ông đã đi nhiều và viết nhiều. Mỗi bài báo của ông đều nhạy bén về thời sự, có tính chân thật và bút pháp sắc sảo.

Từ một nhân viên điện trên Tàu 792, Hải đội 511, Lữ đoàn 127, Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân, Thiếu tá Quân nhân chuyên nghiệp Nguyễn Văn Định đã bén duyên với nghề báo bằng niềm đam mê và sự trăn trở. 

Từ một chàng trai nơi bãi bồi phù sa châu thổ sông Cửu Long, Nguyễn Hoàng đến với điện ảnh bằng đam mê cháy bỏng, bằng sự hồn nhiên khi sáng tạo nên những bộ phim tài liệu. Từ bàn chân lấm bùn dòng sông Mê Kông, anh bước ra thế giới, được đón nhận bằng những cái ôm ấm áp, chân thành

Vào khoảng cuối năm 2020 đến cuối năm 2021, Hiệu đã có một khoảng thời gian dài tác nghiệp tại các điểm nóng khi dịch COVID-19 bùng phát tại TP. Hồ Chí Minh.

Tháng 4 năm 2025, nhà báo Thanh Vân, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội được cử sang Myanmar tác nghiệp ngay sau khi vụ động đất 7,7 độ richter xảy ra. Chị là nữ nhà báo duy nhất trong đoàn công tác đặc biệt của Việt Nam.

Cuộc trò chuyện giữa nhà báo, nhà thơ Nguyễn Sĩ Đại và nhà báo Đậu Ngọc Đản chung quanh chuyện đời, chuyện nghề, nhất là những kỷ niệm trên chiến trường đã cho thấy sự khốc liệt của công việc làm báo thời chiến và lòng say nghề của những người lính cầm bút lúc bấy giờ.

Không chỉ là cây bút kỳ cựu trong làng báo phía nam, với gần 60 năm làm nghề, Trần Trọng Thức còn được biết đến là một trong những nhân tố chủ chốt của Nhóm Thứ Sáu lừng danh Thành phố Hồ Chí Minh những ngày sau Giải phóng. 

Ngày 21/6 – Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam là dịp để tri ân những người làm báo đã và đang bền bỉ cống hiến cho sự thật. Nhưng giữa những lời chúc tụng, vẫn có một sự thật không dễ chấp nhận: nghề báo – đặc biệt với những phóng viên chiến trường – vẫn là một trong những nghề nguy hiểm nhất thế giới.

Được mệnh danh là “vua” săn giải với khoảng hơn 40 giải báo chí các cấp trong tay; trong đó có tới 9 giải Báo chí Quốc gia, nhưng nhà báo Võ Mạnh Hùng (Báo điện tử VietnamPlus) cho rằng, sự tưởng thưởng lớn nhất anh nhận được chính là sự ghi nhận và đánh giá từ bạn đọc.

Nhà báo Trần Đức Chính, Báo Lao Động, hay “cụ Lý” – Lý Sinh Sự, không chỉ là một cây bút “lão làng” đứng tên nhiều chuyên mục nổi tiếng của báo, mà còn là người khơi gợi, tạo cảm hứng và chỉ đường cho những thế hệ phóng viên kế cận. 

Hơn 20 năm gắn bó với dòng phim tài liệu, nhiều khi, Tạ Quỳnh Tư rơi vào tình cảnh như đang đi trên dây. Không cho phép mình ngả nghiêng, phim của anh vẫn đứng vững ở ranh giới giữa yếu tố thực của báo chí và tính nghệ thuật của điện ảnh.

Dành trọn cuộc đời dấn thân với nghề, nhà báo Mai Sông Bé (nguyên Giám đốc Đài Phát thanh Truyền hình tỉnh Đồng Nai, nguyên Chủ tịch Hội nhà báo tỉnh Đồng Nai) quan niệm hạnh phúc lớn nhất của một người làm báo là viết “đúng, trúng và đời”, góp phần thúc đẩy xã hội phát triển.

Ước mơ trở thành họa sĩ nhưng hơn 30 năm cuộc đời của Huỳnh Dũng Nhân lại gắn bó với nghề báo. Đi và viết với ông hiển nhiên như ăn cơm và uống nước. Nghề báo đã tạo nên thương hiệu Huỳnh Dũng Nhân mà nhiều người vẫn gọi “vua phóng sự”.

Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách Tinh hoa cách mạng Việt Nam của nhà báo lão thành Hà Đăng. 

Hơn nửa thế kỷ làm báo, người ta vẫn nhớ đến cái tên Nguyễn Thị Ngọc Hải là nhà báo đầu tiên vén màn bí ẩn nhà tình báo Phạm Xuân Ẩn trong cuốn “Phạm Xuân Ẩn - tên người như cuộc đời”, cùng hàng trăm bài phỏng vấn, ký chân dung về nhiều nhân vật đặc sắc.

“Với nghề báo, tôi chỉ là một hạt cát nhỏ, nhưng rất sung sướng và tự hào. Bởi để đi đến cái chung lớn lao thì đó là sự tích góp từ những tâm huyết, đam mê nhỏ của nhiều người. Và ở đó ít nhiều có những dấu ấn của mình!”, Thượng tá, họa sĩ, nhà báo Lê Đức Tuấn, nguyên là họa sĩ của Báo Quân đội nhân dân khiêm nhường chia sẻ.

Gần 60 năm gắn bó với nghề báo, nhà báo kỳ cựu Nguyễn Lưu được xem là một trong những “cây đại thụ” của làng báo thể thao Việt Nam.

Từng có nhiều năm tham gia theo dõi nghị trường, nhà báo Lê Kiên, Phó trưởng văn phòng đại diện báo Tuổi Trẻ khu vực phía bắc cho rằng: Phóng viên nghị trường rất cần có kiến thức, sự chuẩn chị và cả sự chân thành.

Hơn 30 năm giảng dạy và làm báo, Thạc sĩ Nguyễn Văn Hà, nguyên giảng viên Khoa Báo chí và Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh), đã trở thành một gương mặt thân quen với nhiều thế hệ sinh viên và giới báo chí thành phố Hồ Chí Minh.

Một buổi chiều tháng 5, trong căn nhà nhỏ tại khu tập thể Thông tấn xã Việt Nam nằm trên phố Bùi Ngọc Dương (Hà Nội), nữ nhà báo Vương Nghĩa Đàn đã kể lại “ký ức không bao giờ quên” của những phóng viên chiến trường. 

Là cây phóng sự, phóng sự điều tra kỳ cựu, từng truyền cảm hứng cho rất nhiều thế hệ những người cầm bút, Đỗ Doãn Hoàng luôn bảo: Anh làm nghề như một cách tự thỏa mãn chính mình, đi 3 ngàn ngọn núi, đọc 3 ngàn cuốn sách để thấy mình còn được… sống ý nghĩa và có ích trong cuộc đời hạn hẹp này.