Cây lúa gắn bó với đời sống của hơn 60% dân số nông thôn và là trụ cột bảo đảm an ninh lương thực, xuất khẩu của Việt Nam. Tuy nhiên, sau nhiều năm thâm canh, nhiều vùng đất trồng lúa đang bị suy thoái, đòi hỏi những giải pháp phục hồi và gìn giữ sức khỏe đất-nền tảng cho sản xuất bền vững.

Qua thực tiễn, mô hình canh tác lúa giảm phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh theo Đề án 1 triệu ha đã trở thành xu hướng tất yếu, mang lại lợi nhuận cho người nông dân trên địa bàn tỉnh An Giang.

Tây Ninh được xem là “vựa lúa” của Đông Nam Bộ nhờ nguồn nước dồi dào từ sông Sài Gòn, hồ Dầu Tiếng, sông Vàm Cỏ Ðông cùng hệ thống thủy lợi rộng khắp. Điều này, không chỉ bảo đảm “nước đến chân ruộng” mà còn giúp nông dân sản xuất xanh, giảm phát thải khí carbon.

Những ngày đầu tháng 9/2025, khi nhiều địa phương ở Đồng bằng sông Cửu Long bước vào cao điểm thu hoạch vụ hè thu, tuy nhiên nông dân kém vui và lo lắng đầu ra. Giá lúa liên tục lao dốc, thương lái thu mua chậm, trong khi chi phí sản xuất vẫn leo cao khiến bà con đối mặt với nguy cơ thua lỗ.

Việc Việt Nam vượt Thái Lan về khối lượng xuất khẩu gạo không phải “ăn may”, mà là kết quả của cả một thập kỷ đầu tư vào giống, công nghệ chế biến và chiến lược thị trường.

Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru ngày 5/8 công bố chính sách lúa gạo từ hạn chế sản lượng sang thúc đẩy gia tăng sản lượng, nhằm ứng phó tình trạng thiếu hụt nguồn cung và giá cả tăng cao.

Ngày 16/7, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Tổng công ty Lương thực miền nam (Vinafood II) tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ lần thứ IV, nhiệm kỳ 2025-2030 với phương châm “Đoàn kết-Dân chủ-Kỷ cương-Đột phá-Phát triển”.

Hiện nay, lượng phụ phẩm trong sản xuất và chế biến lúa gạo ở nước ta rất lớn và đa dạng. Việc tái sử dụng phụ phẩm lúa gạo được đánh giá sẽ mang lại nguồn kinh tế cao, giảm phát thải khí nhà kính...

Ngày 25/4, Thủ tướng Cuba Manuel Marrero Cruz đánh giá cao nguồn gạo do Việt Nam viện trợ, đồng thời bày tỏ cảm kích trước sự hỗ trợ kỹ thuật giúp Cuba tự chủ nguồn lương thực chiến lược này.

Liên kết chuỗi sản xuất được xem là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh, ổn định và phát triển thị trường, tăng giá trị sản và thu nhập cho người nông dân trồng lúa.

Ngày 9/4, tại thành phố Cần Thơ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị “Sơ kết 1 năm triển khai Đề án Phát triển bền vững 1 triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030”.

Ngày 4/4, tại thành phố Cần Thơ, hội thảo “Định vị hạt gạo Việt Nam trong kỷ nguyên mới” đã diễn ra, thu hút sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp và đại diện các cơ quan quản lý.

Ngày 7/3, tại thành phố Cần Thơ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp với lãnh đạo các tỉnh, thành phố vùng đồng bằng sông Cửu Long về công tác điều hành sản xuất, tiêu thụ lúa gạo và tình hình hạn hán, xâm nhập mặn đầu năm 2025.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký ban hành Công điện số 21/CĐ-TTg về việc điều hành bảo đảm cân đối cung cầu lúa gạo trước diễn biến thị trường thế giới và trong nước.

Vinarice được ươm mầm phát triển giữa vùng đất lúa-sen trù phú của Đồng Tháp, cung cấp ra giống lúa chất lượng cao; phát triển các mô hình sản xuất bền vững, kết nối chặt chẽ giữa nhà nông và thị trường.

Để hiện thực hóa Đề án phát triển một triệu héc-ta lúa chất lượng cao tại Đồng bằng sông Cửu Long, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã triển khai tín dụng ưu đãi thực hiện. Qua đó, tạo điều kiện cho nông dân và doanh nghiệp tiếp cận vốn dễ dàng hơn, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp bền vững và giảm phát thải…

Thực hiện Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc-ta lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp, gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030”, Hậu Giang đã triển khai các mô hình thí điểm, bước đầu đạt được nhiều tín hiệu tích cực.

Ngày 25/10, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hậu Giang phối hợp Báo Nông nghiệp Việt Nam tổ chức hội thảo “Thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị lúa gạo góp phần thực hiện Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao”.

Tỉnh Tiền Giang có vùng nguyên liệu dồi dào, với trên 85.000ha cây ăn quả, sản lượng khoảng 1,8 triệu tấn/năm; diện tích rau màu gần 55.000ha, sản lượng trên 1 triệu tấn/năm và sản lượng tôm trên 200.000 tấn các loại/năm… Hiện, địa phương có trên 500 doanh nghiệp chuyên xay xát, chế biến lúa gạo tiêu dùng và xuất khẩu; 14 nhà máy chế biến trái cây đang hoạt động, với công suất 700.000 tấn/năm; 19 doanh nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu có quy mô khá, với tổng công suất gần 160.000 tấn/năm.

Thời gian qua, công nghiệp chế biến nông, thủy sản luôn chiếm tỷ trọng lớn trong ngành công nghiệp và trong cơ cấu kinh tế chung của nhiều địa phương ở Tây Nam Bộ. Tuy vậy, bối cảnh tổng cầu thế giới suy giảm đã khiến hoạt động sản xuất, kinh doanh của không ít doanh nghiệp đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức cần sớm tháo gỡ.

Giáo sư, Tiến sĩ, Anh hùng Lao động, Nhà giáo Nhân dân Võ Tòng Xuân là một nhà khoa học uy tín, được cả nước và quốc tế biết đến, với những công trình nghiên cứu quan trọng về nông nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực lúa gạo và phát triển cây trồng.

Trồng lúa chất lượng cao phát thải thấp, nông dân thành phố Cần Thơ không những tăng lợi nhuận mà còn được thưởng tiền từ nguồn giảm phát thải khí CO2. Điều này mở ra triển vọng mới cho ngành lúa gạo ở Cần Thơ và vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Hiện nay, lượng phụ phẩm trong sản xuất và chế biến lúa gạo ở nước ta rất lớn và đa dạng. Việc tái sử dụng phụ phẩm lúa gạo được đánh giá sẽ mang lại nguồn kinh tế cao, giảm phát thải khí nhà kính...

Tình hình sản xuất, xuất khẩu gạo và rau quả của Việt Nam cuối năm 2023 và những tháng đầu năm 2024 diễn ra khá thuận lợi và đạt được nhiều kết quả tích cực. Xuất khẩu gạo và rau quả tăng cả về lượng và giá trị.

Theo Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), tại Đồng bằng sông Cửu Long hiện nay, diện tích lúa liên kết được ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm trước sản xuất đạt 40,28%. Có 12,1% tổng sản lượng lúa được nông dân bán trực tiếp cho doanh nghiệp chế biến/xuất khẩu; 37,5% là thông qua hợp tác xã để phân phối lại cho doanh nghiệp; trong khi có tới 49,5% qua thương lái.

Hợp tác công tư phục vụ triển khai đề án một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030, nhằm góp phần thực hiện các cam kết của Việt Nam là hỗ trợ chuyển đổi hệ thống lương thực trở nên minh bạch, có trách nhiệm và bền vững; đồng thời giảm phát thải và thúc đẩy nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu, nâng cao giá trị gia tăng ngành hàng lúa gạo thông qua chuỗi giá trị.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, giá gạo loại 5% tấm xuất khẩu của Việt Nam hiện duy trì ở mức dưới 580 USD/tấn - mức thấp kể từ đầu năm đến nay. Trong khi đó, một số thị trường xuất khẩu gạo chính của Việt Nam cũng đang có xu hướng giảm nhập khẩu hoặc đa dạng hóa nguồn cung, đòi hỏi ngành lúa gạo cần sớm có định hướng mới trong vấn đề mở rộng thị trường tiêu thụ.

Trong bối cảnh thời tiết khô hạn do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino góp phần dẫn đến tình trạng thiếu gạo và đẩy giá mặt hàng này lên mức cao kỷ lục ở Indonesia, người dân nước này đang tìm đến chương trình mua gạo với giá ưu đãi của chính phủ để đáp ứng nhu cầu hằng ngày cho loại lương thực quan trọng này.

Nông dân vùng Đồng bằng sông Cửu Long đang thu hoạch rộ vụ lúa đông xuân 2023-2024. Điều đáng tiếc là giá thu mua lúa giảm nhiều ở tất cả các loại giống so với thời điểm trước Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024. Do vậy, dù lúa vụ này đạt năng suất khá cao nhưng nông dân cảm thấy kém vui vì không đạt lợi nhuận cao như kỳ vọng.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký ban hành Chỉ thị số 10/CT-TTg về việc đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu lúa, gạo bền vững, minh bạch, hiệu quả trong tình hình mới.