Theo thống kê, đến nay, tỷ lệ cơ giới hóa trong làm đất của các tỉnh trong khu vực đạt khoảng 98%, thu hoạch đạt 91%, cấy máy đạt 30-35%, vận chuyển vật tư nông sản đạt 95%. Việc đưa cơ giới vào sản xuất nông nghiệp đã góp phần tiết kiệm chi phí, giải phóng sức lao động, bảo đảm thời vụ, phòng tránh thiên tai, là tiền đề quan trọng để xây dựng nền nông nghiệp hiện đại.
Cơ chế hỗ trợ kịp thời, hiệu quả
Xã Bình Định, huyện Kiến Xương (Thái Bình) là địa phương rất nhạy bén trong nắm bắt chủ trương, chính sách hỗ trợ của tỉnh trong đẩy mạnh cơ giới hóa nông nghiệp. Chúng tôi đến thăm gia đình ông Trần Minh Cảnh, trú tại xóm 9, thôn Công Bình. Đây là hộ nông dân điển hình trong tiếp cận chính sách, gần 10 năm qua đã tích cóp mua được nhiều loại máy phục vụ sản xuất gồm: 2 máy cày, 1 máy gặt, 1 máy cấy và máy gieo sạ.
Ông vui mừng cho biết, chiếc máy cấy mới mua 85 triệu đồng, hiện đã hoàn thiện đầy đủ thủ tục theo quy định để hưởng chính sách hỗ trợ khoảng 40 triệu đồng của Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Bình. Theo Trung tâm Khuyến nông tỉnh Thái Bình, vừa qua tỉnh đã thực hiện chính sách hỗ trợ nông dân tiền mua máy móc phục vụ sản xuất với số tiền 183,7 tỷ đồng. Nông dân Thái Bình đã đầu tư trang bị hàng nghìn máy móc phục vụ sản xuất lúa các loại như máy gặt đập liên hoàn, máy làm đất đa năng, máy cấy...
Còn tại tỉnh Ninh Bình, theo Nghị quyết số 32/NQ-HĐND, mức hỗ trợ 50%, tối đa không quá 200 triệu đồng/máy, không chỉ máy làm đất, máy bơm nước, máy gặt mà có thêm rất nhiều loại máy móc tiên tiến trước đây người nông dân chưa từng "mơ" tới như bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật bằng máy bay không người lái. Giám đốc HTX Nông nghiệp Hợp Tiến (huyện Yên Khánh) Vũ Văn Quyết cho biết, nhờ có các chính sách rất kịp thời của tỉnh, từ đó các hợp tác xã chia sẻ với người nông dân để giảm chi phí sản xuất, thí dụ như hệ thống máy sấy khô lúa của hợp tác xã chúng tôi đang hoạt động rất hiệu quả.
Sau khi thu hoạch ngoài ruộng, người dân không phải lo phơi lúa thủ công (phụ thuộc vào thời tiết, mặt bằng phơi), chúng tôi gom về sấy cho bà con, khiến hạt lúa khô đều, thương lái hay các doanh nghiệp thu mua trả giá cao hơn so với phơi thủ công từ 300 đến 500 đồng/kg lúa. Như vậy có thể thấy, từ chính sách của tỉnh mà người dân được hưởng lợi rất nhiều.
Điểm mấu chốt để thực hiện hiệu quả việc đẩy mạnh cơ giới hóa trong sản xuất lúa ở Trực Ninh là kết quả tích tụ, tập trung ruộng đất, liên kết sản xuất và phát triển sản phẩm OCOP.
Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Trực Ninh (Nam Định) Lưu Thị Cẩm Vân
Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định đã ban hành quyết định về việc quản lý và sử dụng kinh phí sự nghiệp đối với hoạt động khuyến khích phát triển một số ngành nghề nông thôn. Kết quả thực hiện chính sách, người nông dân đã được hỗ trợ mua 154 máy làm đất, 33 máy gặt, 14 mô hình máy cấy và gieo thẳng bằng công cụ sạ hàng; triển khai 70 mô hình sản xuất muối, 31 mô hình sản xuất và chế biến nấm, 19 mô hình cơ giới hóa một số khâu nuôi trồng thủy sản..., với tổng kinh phí hơn 30 tỷ đồng.
Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Trực Ninh (Nam Định) Lưu Thị Cẩm Vân cho biết, điểm mấu chốt để thực hiện hiệu quả việc đẩy mạnh cơ giới hóa trong sản xuất lúa ở Trực Ninh là kết quả tích tụ, tập trung ruộng đất, liên kết sản xuất và phát triển sản phẩm OCOP. Đây cũng là nội dung Nghị quyết của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện trong nhiệm kỳ này, quan tâm chỉ đạo các xã, thị trấn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, hộ gia đình thuê gom, tích tụ, tập trung ruộng đất, liên kết sản xuất.
Việc thực hiện các cơ chế, chính sách hỗ trợ kịp thời để đưa cơ giới hóa vào đồng ruộng đã góp phần nâng cao năng lực về tổ chức sản xuất, phát triển dịch vụ cho các hợp tác xã. Ngành nông nghiệp các tỉnh đã chủ động được quy trình công nghệ trong sản xuất để đào tạo, chuyển giao cho đội ngũ cán bộ nông nghiệp và nông dân nòng cốt; đồng thời, các địa phương cũng cần hoàn thiện quy hoạch tích hợp, trong đó cần xác định vùng sản xuất lúa tập trung để tiếp tục hoàn thiện, củng cố, phát triển mô hình cánh đồng mẫu gắn với xây dựng vùng nguyên liệu theo nhu cầu doanh nghiệp.
Ông Ngô Mạnh Ngọc, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hà Nam cho rằng: Có được các điều kiện như vậy, việc đưa máy móc cơ giới đồng bộ vào đồng ruộng mới được triển khai hiệu quả, giúp giảm chi phí, nhân lực, nâng cao giá trị sản xuất trên diện tích canh tác. Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh, triển khai về chính sách hỗ trợ vốn vay mua máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân tiếp cận nguồn vốn được hỗ trợ lãi suất theo quy định của Trung ương. Đối với bà con nông dân cần vận dụng kịp thời và hiệu quả các chủ trương, chính sách hiện có để tạo nguồn lực cho ứng dụng và thực hiện cơ giới hóa trong sản xuất có kết quả cao.
Hướng đến nền nông nghiệp bền vững
Với tổng diện tích sản xuất lúa gần 500.000 ha/năm, lúa được xác định là cây trồng chủ lực trong sản xuất nông nghiệp của các tỉnh vùng nam đồng bằng sông Hồng. Tuy nhiên, trong vùng hiện có tới 98% số hộ có diện tích dưới 0,5ha/ hộ, do đó mức độ cơ giới hóa trong sản xuất lúa ở một số khâu còn chưa đồng đều. Xác định vai trò tiên phong trong việc đưa cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất lúa, những năm qua, Trung tâm Khuyến nông các tỉnh trong khu vực luôn chú trọng xây dựng các mô hình ứng dụng cơ giới hóa trong từng khâu của sản xuất.
Đến nay, có nhiều khâu cơ giới hóa đã đạt cơ giới từ 95 đến 100%. Hiệu quả của cơ giới hóa đã tạo được sức lan tỏa rộng khắp và được hoàn thiện trở thành những phương thức sản xuất chủ lực của nông nghiệp vùng trong giai đoạn hiện nay. Phát triển cơ giới hóa được định hướng phải gắn với quá trình cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp, nông thôn mới theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững gắn với chuỗi giá trị thông qua các mô hình hợp tác, liên kết tổ chức; sản xuất nông nghiệp sạch, an toàn, hữu cơ, tuần hoàn đến tiêu thụ sản phẩm theo hướng hàng hóa.
Hiệu quả của cơ giới hóa đã tạo được sức lan tỏa rộng khắp và được hoàn thiện trở thành những phương thức sản xuất chủ lực của nông nghiệp vùng trong giai đoạn hiện nay.
Về vấn đề này, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam Nguyễn Đức Vượng khẳng định: Việc đưa cơ giới đồng bộ vào sản xuất là hướng đi phù hợp, giúp nâng cao năng suất lao động và hiệu quả cho người nông dân, bảo đảm môi trường trên đồng ruộng. Là giải pháp quan trọng để thực hiện chuyển đổi số, áp dụng mô hình quản lý tiên tiến, đưa công nghệ, kỹ thuật số vào sản xuất nông nghiệp.
Cùng với cơ chế hỗ trợ của nhà nước về chi phí mua máy cho các mô hình, thì rất cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương và vai trò của hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp trong khâu điều hành và sản xuất. Các địa phương cũng cần quy hoạch lại đồng ruộng, hoàn chỉnh hệ thống giao thông, thủy lợi đồng bộ, xây dựng cánh đồng lớn thuận lợi đưa cơ giới hóa vào sản xuất.
Phát biểu tại Diễn đàn Khuyến nông @ nông nghiệp năm 2023, do Trung tâm Khuyến nông quốc gia (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) vừa tổ chức tại tỉnh Hà Nam, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia Lê Quốc Thanh khẳng định: Việc đẩy mạnh áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp là xu thế tất yếu, góp phần đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, tạo bước đột phá trong sản xuất nông nghiệp.
Việc đẩy mạnh áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp là xu thế tất yếu, góp phần đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, tạo bước đột phá trong sản xuất nông nghiệp.
Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia Lê Quốc Thanh
Do đó, ngành nông nghiệp cần có những giải pháp nhằm giúp người nông dân nắm bắt các chủ trương, chính sách, đẩy mạnh áp dụng cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất lúa tại các tỉnh đồng bằng sông Hồng. Tư vấn nông dân mạnh dạn liên kết sản xuất để hình thành các hợp tác xã sản xuất hàng hóa quy mô lớn và hình thành các tổ, nhóm dịch vụ cơ giới hóa từ khâu làm đất, gieo cấy, tưới nước, chăm sóc đến thu hoạch. Hỗ trợ tạo điều kiện cho nông dân, doanh nghiệp tăng cường liên kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Qua đó, góp phần thực hiện thành công chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, phát triển ổn định, bền vững kết hợp với xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu.
