Lấn chiếm, xây dựng công trình trái phép trên bãi sông Hồng là vấn đề nhức nhối từ nhiều năm nay tại các quận, huyện ven sông của thành phố Hà Nội, nhất là từ khi có thông tin khu vực này được quy hoạch phát triển đô thị.
Dọc bãi sông Hồng thuộc địa bàn các quận Tây Hồ, Ba Ðình, Hoàn Kiếm, Long Biên, Hoàng Mai, các huyện Ðông Anh, Gia Lâm..., tình trạng lấn chiếm bãi sông để tập kết nguyên vật liệu, đổ trộm phế thải xây dựng, xây dựng lều lán, nhà xưởng; xây dựng công trình trên đất nông nghiệp và hoạt động mua bán, chuyển nhượng đất đai trái phép diễn ra phức tạp.
Phường Lĩnh Nam (quận Hoàng Mai) có hơn 300 ha thuộc khu vực bãi sông Hồng, công tác quản lý đất đai, trật tự xây dựng gặp rất nhiều khó khăn. Theo lý giải của đại diện Ủy ban nhân dân phường Lĩnh Nam, do quy hoạch chưa được phê duyệt cho nên nhiều năm nay việc xây dựng nhà ở mới, cải thiện chỗ ở của người dân, trong đó có nhiều trường hợp đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, rất khó khăn về chỗ ở, không được thực hiện khiến người dân bức xúc. Lực lượng chức năng đã tạo điều kiện cho nhiều trường hợp được sửa chữa, cải tạo nhà ở trên hiện trạng công trình cũ, nhưng cũng chưa đáp ứng được nguyện vọng của người dân. Vì thế, không ít người dân lợi dụng ngày nghỉ, ngày lễ, kể cả trong thời điểm thành phố thực hiện giãn cách xã hội để xây dựng công trình trái phép. Lực lượng chức năng đã thường xuyên kiểm tra, phát hiện và xử lý các vi phạm. Ðầu năm 2022, lực lượng chức năng tiến hành cưỡng chế công trình vi phạm tại khu vực cuối ngõ 107 Thúy Lĩnh.
Phường Tứ Liên (quận Tây Hồ) có vùng đất bãi rộng lớn, chính quyền tạo điều kiện cho người dân thuê đất để trồng hoa, cây cảnh, phát triển kinh tế. Tuy nhiên không ít trường hợp lợi dụng chủ trương này để cho thuê lại đất hoặc xây dựng công trình trái phép. Tại các phường Ngọc Thụy, Bồ Ðề, Long Biên (quận Long Biên), tình trạng lấn chiếm đất bãi sông, vi phạm hành lang đê điều rất nóng bỏng. Từ khi có thông tin thành phố triển khai đồ án quy hoạch phát triển đô thị, không ít trường hợp đã thu mua trái phép đất đai để "lướt sóng" hoặc đầu cơ chờ quy hoạch bán lại kiếm lời, ảnh hưởng đến công tác quản lý đất đai, trật tự xây dựng tại địa bàn. Ủy ban nhân dân quận Long Biên đã lập kế hoạch ngăn chặn; chỉ đạo các phường tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm.
Cuối tháng 3 vừa qua, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội phê duyệt đồ án Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng, tỷ lệ 1/5.000, đoạn từ cầu Hồng Hà đến cầu Mễ Sở. Phân khu quy hoạch có diện tích gần 11.000 ha, trong đó, sông Hồng chiếm 3.600 ha, đất bãi sông hơn 5.400 ha, diện tích còn lại là khu vực đã xây dựng bao gồm các khu làng, xóm có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời như xã Bát Tràng, Văn Khê, Tráng Việt; các khu phố ngoài đê như Quảng An, Tứ Liên, Yên Phụ, Phúc Xá... Quy hoạch xác định quy mô dân số tối đa đến năm 2030 khoảng 300.000 người, trong đó, số dân hiện có tại nhóm nhà ở cũ giữ lại cải tạo chỉnh trang là 215.000 người, số dân nhóm nhà ở mới là 85.000 người.
Ðáng chú ý, trong quy hoạch phân khu này, Hà Nội quy hoạch sáu bãi sông được xây dựng mới với tỷ lệ 5%, tương đương diện tích khoảng 1.590 ha, gồm khu vực Thượng Cát - Liên Mạc, Hoàng Mai-Thanh Trì, Chu Phan-Tráng Việt, Ðông Dư-Bát Tràng, Kim Lan-Văn Ðức. Riêng khu vực Tàm Xá-Xuân Canh được nghiên cứu xây dựng mới với tỷ lệ 15%, diện tích khoảng 408 ha. Những bãi sông này được đề xuất xây dựng các khu chức năng đô thị hiện đại, đồng bộ về hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật, có mật độ xây dựng thấp phù hợp với định hướng là trục không gian đặc trưng cây xanh, mặt nước, cảnh quan chủ đạo của đô thị trung tâm…
Quy hoạch đã rõ, nhưng công tác quản lý theo quy hoạch sẽ rất khó khăn, phức tạp do hiện trạng đất các bãi sông đa dạng về loại hình, có đất trống chưa sử dụng và đất trồng rau màu, hoa, cây cảnh. Vì thế, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội cần giao Sở Quy hoạch-Kiến trúc chủ trì, phối hợp với Ủy ban nhân dân các quận, huyện nằm trong quy hoạch tổ chức công bố công khai quy hoạch. Sớm lập quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 đối với các khu dân cư hiện có; xác định cụ thể căn cứ pháp lý đối với từng lô đất trong khu dân cư hiện có, làm cơ sở cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và cấp giấy phép xây dựng theo quy định. Kiểm tra, quản lý, giám sát xây dựng theo quy hoạch, xử lý nghiêm các trường hợp xây dựng sai quy hoạch.
Ủy ban nhân dân các quận, huyện chỉ đạo các xã, phường quản lý chặt chẽ hành lang bảo vệ đê điều, đất bãi sông, bãi nổi theo đúng quy định của pháp luật về đê điều, chống lấn chiếm vi phạm, nhất là sau khi hình thành các tuyến đường ở bãi sông theo quy hoạch. Có giải pháp quản lý khu dân cư tập trung hiện có được tồn tại, bảo vệ theo quy định; không để phát sinh thêm về số khu dân cư, số hộ dân ngoài bãi sông. Rà soát, xây dựng phương án, lộ trình di dời các khu vực dân cư ở khu vực lòng sông co hẹp, nguy cơ mất an toàn khi có lũ lớn theo quy hoạch phòng, chống lũ, quy hoạch đê điều và các trường hợp vi phạm pháp luật về đê điều, nằm trong phạm vi bảo vệ đê điều, khu vực đang bị sạt lở nguy hiểm theo quy định.
NGỌC THÀNH
