Huyện ủy Diễn Châu ra nghị quyết chuyên đề về phát triển thủ công nghiệp (TCN), làng nghề, tăng cường hiệu quả hoạt động kinh tế tập thể các HTX TCN, làng nghề, làng có nghề. Từ một huyện thuần nông, Diễn Châu vươn lên trở thành địa phương giàu mạnh của Nghệ An.
Những năm qua, huyện Diễn Châu đã mở hàng chục cuộc họp ở khu dân cư để cán bộ, nhân dân thảo luận góp ý kiến, hiến kế cách nghĩ cách làm, cũng như tăng cường quảng bá, giới thiệu tiềm năng, lợi thế của địa phương, tạo môi trường thông thoáng kêu gọi các nhà đầu tư, nhất là mời gọi con em Diễn Châu làm ăn xa về đầu tư phát triển kinh tế.
Huyện chỉ đạo 13 chi nhánh ngân hàng, Quỹ tín dụng nhân dân giải ngân cho các làng nghề và hộ nghèo vay vốn phát triển sản xuất, dịch vụ, thương mại. Xóm nào được công nhận là làng nghề được thưởng 20 triệu đồng, đạt danh hiệu văn hóa thưởng 5 triệu đồng. Các đoàn thể ở 460 xóm vận động nhân dân giải phóng mặt bằng, hiến đất, góp công để làm nhà xưởng, xây dựng nhà văn hóa, khu vui chơi giải trí.
Đến nay cả 38 xã trong huyện đều dành từ ba đến năm ha đất để xây dựng chợ nông thôn, trung tâm thương mại, cấp mặt bằng để những hộ có vốn mở cửa hàng sản xuất TCN, làm đại lý vật tư hàng hóa, mua sắm phương tiện buôn bán hàng quá cảnh sang nước bạn Lào. Huyện và các xã lồng ghép chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) với việc nâng cấp mở rộng đường vào làng nghề, xây dựng hệ thống xử lý nước thải, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, môi trường trong lành. Liên kết với các trường dạy nghề, trung tâm khuyến công, khuyến nông tỉnh và huyện mở các lớp tập huấn, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, dạy nghề, thu hút hơn 10 nghìn người theo học, với tinh thần "cần gì học nấy, học rồi làm ngay". Học viên là nông dân đi học nghề được cấp tiền tàu xe, tiền ăn và tài liệu trong suốt cả khóa học.
Nhờ phát huy sức mạnh toàn dân, trong đó lấy đoàn thể quần chúng, Ban quản lý làng nghề làm mũi đột phá, sáu năm qua, Diễn Châu đã kiện toàn, phát triển 18 làng nghề và 20 làng có nghề. Các làng nghề đều tự chủ về vốn, bảo đảm sản xuất, kinh doanh hiệu quả và có lãi. Nơi ít có vốn lưu động 400 triệu đồng, làng có nhiều vốn từ 550 đến 700 triệu đồng. Đã có 25 doanh nghiệp (DN) vào đầu tư xây dựng, trong đó có năm DN đầu tư hàng trăm tỷ đồng để xây dựng nhà máy, khu công nghiệp nhỏ, đê sông, đê biển, trung tâm thương mại, trường học, trạm y tế xã. Công ty TNHH Tuấn Phương đầu tư hơn 20 tỷ đồng để xây dựng nhà máy may xuất khẩu ở xã Diễn Phong, tạo việc làm cho hơn 100 lao động. Các DN tư nhân ở Hà Nội, Sơn La, con em Diễn Châu đầu tư hàng nghìn tỷ đồng để xây dựng trường học, bệnh viện đa khoa, khách sạn, siêu thị, làm dịch vụ thương mại. Xã Diễn Đoài phát triển làng nghề sớm nhất huyện, hiện có hai làng nghề làm chổi đót với hơn 500 hộ ở hai xóm tham gia. Năm 2011, doanh thu của hai làng đạt 10 tỷ đồng, năm 2013 đạt 14 tỷ đồng. Địa phương có nhiều làng nghề là xã Diễn Vạn, với hai làng nghề chuyên sản xuất chế biến kẹo lạc, bánh đa, và một làng làm mây tre đan xuất khẩu. Hằng năm, cả ba làng đạt doanh thu từ 45 đến 50 tỷ đồng, tạo việc làm cho 1.300 lao động.
Đến nay, các làng nghề ở Diễn Châu đã sản xuất, chế biến được hơn 50 mặt hàng mẫu mã đẹp, chất lượng, hợp thị hiếu người tiêu dùng, sản xuất đến đâu tiêu thụ đến đó.
Nhiều làng nghề khép kín từ khâu thu mua nguyên liệu đến chế biến, tiêu thụ sản phẩm. Nhiều mặt hàng được người tiêu dùng trong tỉnh và các địa phương khác biết đến như nước mắm cốt 30 độ đạm trở lên, tôm nõn khô, sứa đông lạnh, đá trắng, tơ tằm, đồ đồng, hàng mỹ nghệ, trống da, mực khô, muối i-ốt.
Nhờ phát triển TCN và làng nghề, xã nào cũng chuyển được từ 35 đến 45% số hộ thuần nông sang sản xuất TCN, làm dịch vụ thương mại.
Nông dân không phải đi xa để mua nông cụ, ngư cụ mà ngay tại xã, tại huyện cũng có cơ sở đóng tàu thuyền, lắp ráp ô-tô, máy cày đa chức năng, máy tuốt lúa, máy gặt phục vụ cho chương trình đưa cơ giới hóa vào đồng ruộng, giải phóng sức lao động, làm mùa kịp thời vụ. Đã có hơn 1.200 hộ ở năm xã Diễn Hồng, Diễn Tháp, Diễn Ngọc, Diễn Kỷ, Diễn Yên buôn bán hàng quá cảnh sang Lào.
Cách làm ăn năng động trên đã giúp cho hàng trăm hộ ở các xã trên trở thành triệu phú, tỷ phú.
Điều mừng hơn là nhờ phát triển TCN, làng nghề với tinh thần "ly nông không ly hương", không những tạo việc làm cho hơn 13 nghìn lao động có thu nhập ổn định, gia đình nào ở Diễn Châu cũng có "đồng ra đồng vào" để mua vật tư phân bón, giống cây, giống con, sức kéo đầu tư thâm canh mỗi năm ba vụ ăn chắc, với diện tích mỗi vụ 13 nghìn ha lúa, màu. Hai năm qua, người dân trong huyện đã đóng góp 75 tỷ đồng, hàng triệu ngày công, hiến, nhượng 500 ha đất để xây dựng giao thông nội đồng, đào đắp 3 triệu m 3 đất, mua thêm 50 máy cày đa chức năng, máy tuốt lúa, máy gặt liên hoàn. Người dân chín xã ven biển đầu tư hàng trăm tỷ đồng để nâng cấp, sửa chữa, đóng mới 1.400 tàu thuyền để vươn khơi xa đánh bắt mỗi năm 32 nghìn tấn hải sản, chế biến tiêu thụ 8 triệu lít nước mắm. Huyện đã tiếp cận với các nguồn vốn xây dựng cơ sở hạ tầng của trung ương và tỉnh, mỗi năm đầu tư hơn 550 tỷ đồng để xây dựng đường, trường, trạm, đê sông, đê biển, cầu cống, kè chống sạt lở. Đã có hơn 1.200 hộ hiến từ 50 đến 100 m 2 đất để xây dựng các công trình phúc lợi. Ba năm qua, mặc dù thời tiết không thuận nhưng Diễn Châu vẫn được mùa lúa, mùa cá. Sản lượng lương thực và nông sản đạt mỗi năm từ 123 đến 130 nghìn tấn. Giá trị công nghiệp làng nghề, dịch vụ đạt mỗi năm từ 1.000 đến 1.400 tỷ đồng, là những tiền đề quan trọng để Diễn Châu hướng tới xây dựng thành công NTM.
