Nhằm tăng cường trao đổi nguồn nhân lực Việt Nam - Nhật Bản, Diễn đàn tập trung thảo luận về những nỗ lực hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực này.
Trong đó, có hợp tác không thu phí giữa hai nước (nỗ lực đưa chi phí thực tập sinh kỹ năng đến Nhật Bản bằng không), nhằm hướng tới tuyển dụng nhân sự theo tiêu chuẩn quốc tế, tuân thủ tiêu chuẩn lao động quốc tế của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) và Nguyên tắc Hướng dẫn về kinh doanh và quyền con người của Liên hợp quốc.
Hiện nay số lượng người Việt Nam sinh sống làm việc tại Nhật Bản ngày càng gia tăng, đến tháng 6/2022 đã đạt 480.000 người. Cộng đồng người Việt Nam trở thành cộng đồng người nước ngoài tại nhật lớn thứ 2, trong đó có sự đóng góp của nguồn nhân lực sang lao động và làm việc.
Tại diễn đàn, Bí thư thứ nhất Đại sứ quán Nhật bản tại Việt Nam, ông Ishii Chikahisa,cho biết: Năm 2023 đánh dấu 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản. Trong năm dấu mốc quan trọng này, diễn đàn được tổ chức nhằm thúc đẩy trao đổi nguồn nhân lực phù hợp giữa Việt Nam và Nhật Bản.
Hiện nay, số lượng người Việt Nam sinh sống làm việc tại Nhật Bản ngày càng gia tăng, đến tháng 6/2022 đã đạt 480.000 người. Cộng đồng người Việt Nam trở thành cộng đồng người nước ngoài tại nhật lớn thứ 2, trong đó có sự đóng góp của nguồn nhân lực sang lao động và làm việc.
Theo ông Ishii Chikahisa, lao động Việt Nam được đánh giá cao về tính cần cù, chăm chỉ nhiệt huyết trong công việc, đây là một nguồn nhân lực không thể thiếu trong sự phát triển của Nhật Bản.
Chương trình thực tập sinh kỹ năng, kể từ khi Nhật Bản bắt đầu tiếp nhận thực tập sinh Việt Nam đến nay, trong hơn 30 năm qua, đã có hơn 350.000 thanh niên Việt Nam tới Nhật Bản để thực tập kỹ năng. Từ năm 2013, số lượng thực tập sinh Việt Nam nhập cảnh vào Nhật Bản tăng mạnh, từ 10.200 thực tập sinh năm 2013 lên 82.700 thực tập sinh năm 2019 (trước Covid-19), tăng hơn 8 lần, năm 2022 có gần 68.000 thực tập sinh Việt Nam sang Nhật Bản.
Phó Cục trưởng Quản lý Lao động ngoài nước (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) Phạm Viết Hương cho biết: Hiện nay, trong 15 nước phái cử thực tập sinh sang Nhật Bản, Việt Nam là nước đứng đầu cả về số lượng thực tập sinh nhập cảnh hàng năm vào Nhật Bản và số lượng thực tập sinh đang thực tập tại Nhật Bản.
 |
Phó Cục trưởng Quản lý lao động ngoài nước Phạm Viết Hương phát biểu tại diễn đàn. |
Hiện tại có hơn 200.000 thực tập sinh Việt Nam đang thực tập tại Nhật Bản (chiếm hơn 50% tổng số thực tập sinh nước ngoài tại Nhật Bản). Đây là một kết quả rất tích cực thể hiện chương trình phái cử và tiếp nhận thực tập sinh Việt Nam sang Nhật Bản đã có sự phát triển vượt bậc trong thời gian gần đây.
Bên cạnh những kết quả đạt được, chương trình phái cử và tiếp nhận thực tập sinh, lao động Việt Nam sang Nhật Bản trong thời gian vẫn còn một số tồn tại như: một số thực tập sinh, lao động bỏ hợp đồng, vi phạm pháp luật Nhật Bản.
Nguyên nhân của tình trạng trên là do: Một số doanh nghiệp phái cử Việt Nam không thực hiện tốt việc tuyển chọn, đào tạo ngoại ngữ, giáo dục định hướng cho thực tập sinh trước khi xuất cảnh; thu tiền dịch vụ cao hơn mức quy định; thực tập sinh mất tiền cho đối tượng trung gian, môi giới.
Một số đối tác Nhật Bản yêu cầu công ty phái cử trả tiền hoa hồng khi tiếp nhận thực tập sinh, yêu cầu thiết đãi quá mức khi đến Việt Nam, tạo gánh nặng chi phí lên người lao động; không thanh toán các khoản phí quản lý, phí phái cử theo thỏa thuận…
Theo ý kiến của các chuyên gia, hiện, số lượng lao động Việt Nam làm việc tại Nhật Bản đông nhất trong số các nước. Tuy nhiên, chi phí mà lao động Việt Nam phải trả để đi làm việc tại Nhật cũng ở mức cao hàng đầu trong số các nước phái cử, khoảng gần 200 triệu đồng.
Chia sẻ tại diễn đàn, ông Shishido Kenichi, cố vấn đặc biệt của Chủ tịch Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) cho biết, vấn đề lớn lao động Việt đang gặp phải là chi phí để đi làm việc hiện ở mức cao, không đúng với các quy định.
Điều này khiến tỷ lệ lao động Việt bỏ trốn ra ngoài cũng ở mức cao. “Vào tháng 12/2022, các cơ quan Nhật Bản bắt đầu thảo luận về cơ chế mới, làm sao để người lao động nước ngoài sang Nhật không mất chi phí, yên tâm làm việc và gắn bó, phát triển bền vững”, ông Shishido Kenichi cho biết.
Bà Ingrid Chriestensen, Giám đốc Tổ chức Lao động thế giới (ILO) Việt Nam cho biết, theo tính toán của ILO cho thấy, hiện mỗi năm, lao động Việt Nam tại Nhật gửi về nước khoảng 3 tỷ USD kiều hối.
Bà Ingrid Chriestensen cho rằng, Việt Nam và Nhật Bản cần phải nỗ lực xóa bỏ chi phí phải trả liên quan đến hợp tác lao động.
Tuy nhiên, chi phí mà người lao động Việt Nam phải trả để đi làm việc tại Nhật ở mức cao hàng đầu trong số các nước phái cử, khoảng 192 triệu đồng (tương đương 8.000 USD).
Bà Ingrid Chriestensen cho rằng, Việt Nam và Nhật Bản cần phải nỗ lực xóa bỏ chi phí phải trả liên quan đến hợp tác lao động.
Thời gian vừa qua, các cơ quan chức năng hai nước đã tích cực phối hợp thực hiện các giải pháp nhằm giải quyết các vấn đề phát sinh đối với chương trình phái cử thực tập sinh kỹ năng, lao động đặc định Việt Nam sang Nhật Bản.
Về phía Việt Nam, các cơ quan chức năng đã thực hiện nhiều giải pháp, trong đó có việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.
