Xuất khẩu trực tuyến bước vào giai đoạn “cất cánh”

Hoàn thiện thể chế, mở dư địa cho xuất khẩu trực tuyến

Sáng 18/12, tại Hà Nội, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) phối hợp Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) cùng Kênh truyền hình Kinh tế tài chính (VITV) tổ chức Diễn đàn Thương mại điện tử xuyên biên giới 2025 (VOIEF), với chủ đề “Đưa xuất khẩu trực tuyến thành điểm sáng của thương mại điện tử”.

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh năm 2025 được đánh giá là năm bản lề của thương mại điện tử Việt Nam, khi quy mô thị trường đạt 31 tỷ USD, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng; Việt Nam giữ vững vị trí trong nhóm 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử nhanh nhất thế giới và đứng thứ 3 tại ASEAN.

Phát biểu khai mạc diễn đàn, bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cho biết, thương mại điện tử xuyên biên giới đang nổi lên như một kênh mở rộng thị trường hiệu quả cho doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa.

Theo thống kê của Bộ Công thương, năm 2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu trực tuyến đạt 4,1 tỷ USD, trong đó xuất khẩu trực tuyến đạt 1,7 tỷ USD. Sang năm 2025, xuất khẩu trực tuyến ước tăng 18%, đạt khoảng 2 tỷ USD, nâng tổng kim ngạch xuất nhập khẩu trực tuyến lên 4,45 tỷ USD.

Năm 2025 cũng đánh dấu bước chuyển quan trọng về thể chế, với việc Bộ Công thương hoàn thiện hai văn bản nền tảng cho giai đoạn phát triển tiếp theo của thương mại điện tử. Đó là Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026-2030 theo Quyết định số 1568/QĐ-BCT và Luật Thương mại điện tử vừa được Quốc hội thông qua ngày 10/12/2025.

Luật Thương mại điện tử bổ sung các quy định liên quan nền tảng, mạng xã hội thương mại điện tử, thương mại điện tử xuyên biên giới, livestream, dịch vụ hỗ trợ và thương mại điện tử xanh, tạo khuôn khổ pháp lý quan trọng cho hoạt động xuất khẩu trực tuyến phát triển lành mạnh, minh bạch và an toàn.

Từ góc độ hiệp hội, ông Bùi Trung Kiên, Phó Chủ tịch VECOM nhận định, thương mại điện tử Việt Nam, trong đó có xuất khẩu trực tuyến, đang bước sang giai đoạn “cất cánh”.

Theo ông Kiên, nếu được hỗ trợ bằng chính sách đồng bộ và triển khai bài bản, thương mại điện tử xuyên biên giới sẽ phát huy mạnh mẽ vai trò trong chiến lược phát triển kinh tế số quốc gia, đặc biệt mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận trực tiếp thị trường quốc tế, giảm chi phí và rút ngắn chuỗi trung gian.

Theo ông Bùi Trung Kiên, để xuất khẩu trực tuyến thực sự trở thành điểm sáng, cần có sự đồng hành chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và doanh nghiệp. Trong đó, Nhà nước giữ vai trò kiến tạo thể chế và hành lang pháp lý; hiệp hội làm cầu nối thông tin, đào tạo và xúc tiến; doanh nghiệp là chủ thể trung tâm, trực tiếp đổi mới mô hình kinh doanh và chinh phục thị trường quốc tế.

Đặt thương mại điện tử xuyên biên giới trong chiến lược quốc gia

Đặt thương mại điện tử xuyên biên giới trong tổng thể chiến lược phát triển xuất nhập khẩu, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cho rằng, Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển dịch quan trọng trong tư duy phát triển.

Năm 2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đạt khoảng 920 tỷ USD - mức cao kỷ lục từ trước đến nay. Tuy nhiên, theo ông Hải, chiến lược xuất nhập khẩu không thể chỉ nhìn vào quy mô, mà phải hướng đến tính bền vững, cân đối thị trường và khả năng chống chịu trước các cú sốc bên ngoài.

Hiện Hoa Kỳ chiếm khoảng 1/3 kim ngạch xuất khẩu, trong khi khoảng 40% kim ngạch nhập khẩu đến từ Trung Quốc. Sự phụ thuộc này tiềm ẩn nhiều rủi ro trong bối cảnh biến động địa chính trị và chính sách thương mại toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, thương mại điện tử xuyên biên giới được xem là công cụ quan trọng để doanh nghiệp chuyển từ gia công sang bán hàng trực tiếp, từ OEM sang D2C, từng bước xây dựng thương hiệu Việt trên thị trường quốc tế.

Theo ông Hải, xuất nhập khẩu trực tuyến hiện chủ yếu diễn ra theo mô hình B2B, song đang có xu hướng mở rộng sang D2C, nhất là với các sản phẩm tiêu dùng, thời trang, mỹ phẩm và hàng hóa có tính cá nhân hóa cao. Trên phạm vi toàn cầu, thương mại điện tử xuyên biên giới được dự báo đạt quy mô khoảng 800 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng 25-30% mỗi năm.

Các đại biểu cũng chỉ ra những thách thức lớn về pháp lý, thuế, thanh toán, logistics và tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế, trong đó logistics được xác định là mắt xích then chốt, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các khâu và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về xanh và bền vững.

Cũng trong khuôn khổ sự kiện, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số công bố Báo cáo Thương mại điện tử xuyên biên giới 2025, cập nhật xu hướng thị trường, hành vi mua sắm quốc tế, dự báo kim ngạch xuất khẩu qua kênh thương mại điện tử, đồng thời nhận diện nhóm hàng chủ lực, thị trường tiềm năng và đề xuất giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Ngoài ra, diễn đàn còn tổ chức các hoạt động giao lưu, kết nối kinh doanh giữa doanh nghiệp thương mại điện tử, cùng khu vực triển lãm trưng bày các giải pháp và công nghệ phục vụ hoạt động xuất khẩu trực tuyến.