Giải thưởng Hồ Chí Minhvề khoa học và công nghệ năm 2005

Xây dựng hệ quy chiếu và hệ tọa độ quốc gia VN – 2000

GS.TSKH Ðặng Hùng Võ.
GS.TSKH Ðặng Hùng Võ.

Cụm công trình nói trên thực hiện liên tục từ năm 1990 đến năm 1999, trong đó từ năm 1990 đến 1992 là giai đoạn nghiên cứu và phát triển công nghệ định vị toàn cầu GPS vào nước ta. Từ năm 1992 đến năm 1999 là giai đoạn xây dựng hệ quy chiếu và hệ tọa độ VN - 2000 trên cơ sở phát triển công nghệ GPS.

Quá trình nghiên cứu và thử nghiệm để ứng dụng công nghệ GPS vào đo đạc bản đồ ở nước ta đã rút ra kết luận quan trọng về những đặc điểm chủ yếu của công nghệ định vị GPS là: Tự động hóa cao quá trình đo đạc ngoại nghiệp và xử lý tính toán kết quả đo; độ chính xác cao hơn từ hai đến ba lần so với công nghệ truyền thống; mở rộng khả năng kỹ thuật: đo đạc trên vài nghìn km, xây dựng lưới tọa độ trên biển; định vị những đối tượng chuyển động, đo đạc thành lập bản đồ, dẫn đường trong giao thông vận tải...

Nhờ việc ứng dụng công nghệ GPS mà quá trình đo đạc hầu như không chịu ảnh hưởng của thời tiết, khí hậu; tiết kiệm thời gian đo nhiều lần so với công nghệ truyền thống, không phải dựng cột tiêu, phát cây thông hướng; kinh phí xây dựng lưới giảm từ hai đến ba lần so với công nghệ truyền thống; tạo điều kiện đáp ứng nhanh, đầy đủ, chính xác thông tin, phục vụ kịp thời yêu cầu quản lý Nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, anh ninh.

Công trình xây dựng quy chiếu và hệ tọa độ quốc gia VN - 2000 đã đóng góp những thành tựu khoa học - công nghệ rất quan trọng và có giá trị cao về lý luận cũng như thực tiễn. Công trình đã xây dựng được hệ quy chiếu quốc gia theo quan điểm trắc địa hiện đại để thống nhất số liệu gốc cho cả nước; xây dựng được hệ thống các điểm tọa độ phủ trùm cả nước có độ chính xác cao; xây dựng mô hình Geoid trên phạm vi cả nước, tạo khả năng áp dụng GPS vào đo cao trình học; tạo hệ thống lưới chiếu tọa độ phẳng phù hợp cho xây dựng hệ thống bản đồ cơ bản của nước ta.

Ngày 12-7-2000, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 83/2000/QÐ-TTg về việc sử dụng hệ quy chiếu và hệ tọa độ quốc gia Việt Nam VN - 2000 thống nhất trên phạm vi cả nước. Ðây là hệ thống tọa độ quốc gia đầu tiên sau ngày đất nước thống nhất, được xây dựng trên quan điểm hiện đại và phù hợp thực tiễn của đất nước; là công trình tiêu biểu, kết tinh công sức, trí tuệ của đội ngũ những người làm công tác đo đạc bản đồ của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Giáo dục và Ðào tạo, Quốc phòng thực hiện từ năm 1960 đến năm 1997.

Hội đồng giải thưởng quốc gia đánh giá:

Hệ quy chiếu  VN - 2000 được thiết lập riêng cho nước ta, đủ tiêu chuẩn khoa học để xây dựng dữ liệu số về  toàn bộ lãnh thổ, lãnh hải (hệ thông tin địa lý - GIS) làm nền tảng cho công tác quản lý, quy hoạch và phát triển kinh tế đất nước, bảo đảm an ninh - quốc phòng. Việc tạo ra hệ quy chiếu và hệ tọa độ quốc gia VN - 2000 cho phép chuyển đổi thực hiện giữa hệ tọa độ quốc gia với hệ tọa độ quốc tế.

Ðồng thời nhờ việc ứng dụng công nghệ hệ định vị toàn cầu (GPS) vào ngành đo đạc bản đồ, các nhà khoa học nước ta đã giải quyết hàng loạt những khó khăn trong công tác trắc địa bản đồ, rút ngắn thời gian hoàn thành các mạng lưới trắc diện cơ bản bao trùm lãnh thổ, lãnh hải, làm cơ sở xây dựng bộ bản đồ phủ trùm và làm tốt công tác quản lý đất đai, phát triển kinh tế, giữ vững an ninh - quốc phòng và chủ quyền quốc gia.

Hệ quy chiếu VN - 2000 còn góp phần hỗ trợ công tác đo đạc, quản lý xây dựng các công trình trọng điểm như: Thủy điện Sơn La, Hầm đường bộ Hải Vân...