Thương nhớ anh Lê Phức

Lê Phức sinh ngày 24-4-1940, tên thật là Lê Bá Phức (trong ảnh), quê ở xã Diễn Yên (Diễn Châu, Nghệ An). Anh thuộc lớp người lớn lên trong kháng chiến chống thực dân Pháp gian khổ, trưởng thành trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền bắc và đấu tranh thống nhất đất nước.

Là học sinh phổ thông của thành Vinh, Xứ Nghệ, anh may mắn được tuyển đi học nhiếp ảnh ở CHDC Ðức từ năm 1959 đến năm 1965. Về nước, khởi nghiệp là cán bộ xưởng phim đèn chiếu, thuộc Bộ Văn hóa - Thông tin.

Tại đây, anh bắt đầu làm quen với nghề báo chí, từng làm phóng viên của xưởng phim này cho tới năm 1968, sau đó anh được chuyển sang Xưởng phim vô tuyến truyền hình Tổng cục Thông tin, sang Hungary tu nghiệp về kỹ thuật truyền hình, chuẩn bị cho lớp "cán bộ khung" của Ðài Truyền hình Việt Nam lúc ấy.

Anh gắn với Báo ảnh Việt Nam, năm 1972, Chủ nhiệm Báo ảnh khi ấy là ông Lê Bá Thuyên nhận anh về Báo ảnh Việt  Nam (xin   là  nói   thêm, cũng là Lê Bá, nhưng không phải là họ hàng trực tiếp), và từ bấy trở đi, người ta biết đến Lê Phức với tư cách là một phóng viên, một biên tập viên của Báo ảnh  Việt Nam. Công việc chính của anh là biên tập, rồi là thư ký tòa soạn. Chính ở vị trí này, anh càng gắn bó  với nhiếp ảnh. Vừa làm, vừa rút kinh nghiệm, cho nên anh đã nhanh chóng trở thành cán bộ chủ chốt của Báo ảnh Việt Nam. Năm 1990 - 1997 là Phó Tổng biên tập; năm 1997-2001 là Tổng Biên tập Báo ảnh Việt Nam - Tờ báo ảnh đối ngoại duy nhất, có năm in tới bằng 7 thứ tiếng, phát hành ra nước ngoài.

Lê Phức là một nhà báo, cũng là người năng nổ hoạt động xã hội. Từ Ðại hội lần thứ II Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh  Việt Nam năm 1983, anh được bầu vào Ban Chấp hành Hội, từng giữ chức Ủy viên thư ký, Phó Tổng Thư ký Hội. Ðến năm 1994, anh được  bầu làm Tổng Thư ký Hội nhiệm kỳ IV. Và năm 1999, anh lại tái đắc cử Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam nhiệm kỳ V (1999-2005). Lê Phức gắn bó  với Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam hơn 20 năm. Suốt 20 năm ấy, lúc thì ở Báo ảnh Việt Nam duyệt bài, ảnh, lúc thì làm việc ở Hội luôn như con thoi ở hai cơ quan lớn mà không hề thấy anh phàn nàn. Trong mười năm, hai nhiệm kỳ làm Tổng Thư ký, anh đã có nhiều cống hiến cho Hội. Anh cùng với đồng chí Chi Hoàng Tư Trai (Tổng Thư ký Hội nhiệm kỳ III, và IV) đã đặt được quan hệ giữa Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam với Liên đoàn Nhiếp ảnh Nghệ thuật quốc tế (FIAP), góp phần mở đường cho việc hội nhập của nhiếp ảnh nước ta với bạn bè thế giới.

Anh cũng là người tiếp tục ý tưởng xây dựng "Trung tâm lưu trữ và triển lãm ảnh nghệ thuật quốc gia", được khởi xướng từ năm 1992. Trong hai nhiệm kỳ phụ trách Hội, anh luôn sốt sắng đôn đốc, nhưng do việc giải phóng mặt bằng gặp nhiều trở ngại, nên dự án chưa thành. Mãi gần đây, sau 14 năm chờ đợi, Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam mới được TP Hà Nội chấp thuận về nguyên tắc cấp đất để  xây dựng Trung tâm này. Trên giường bệnh, nhận được  tin này, anh cười  vui sung sướng quên cả bệnh tật. Anh là người chủ động cùng với các ủy viên Ban Chấp hành Hội và lãnh đạo Trường Sân khấu Ðiện ảnh, đề nghị Bộ Văn hóa - Thông tin, Bộ Giáo dục và Ðào tạo mở lớp cao đẳng nhiếp ảnh đầu tiên ở Trường đại học Sân khấu - Ðiện ảnh Hà Nội, nay là Khoa nhiếp ảnh của trường.

Anh là dịch giả tác phẩm Suy nghĩ về nhiếp ảnh của giáo sư Mỹ học người Ðức B.Bayler, là tác giả cuốn Tiểu luận, phê bình nhiếp ảnh xuất  bản năm 2002 và  cuốn sách ảnh Ðất và người xuất bản năm 2004.

Là Phó Chủ tịch Thường trực của Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội văn học - nghệ thuật Việt Nam. Lê Bá Phức được ghi nhận là một cán bộ đầy trách nhiệm, biết việc, biết người, đã cùng với Ðoàn Chủ tịch tháo gỡ khơi thông được những vướng mắc về cơ chế tài chính cho các hội, được Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính phê duyệt.

Công việc  của Ðoàn Chủ tịch Ủy ban toàn quốc liên hiệp các Hội văn học - nghệ thuật Việt Nam đang vận hành yên ả, bỗng nhiên đồng chí Phó Chủ tịch Thường trực bị bệnh hiểm nghèo, rồi đột ngột ra đi, để lại một nỗi buồn, sự trống vắng không gì bù đắp được cho gia đình, người thân bạn bè và đồng nghiệp.

Nhớ anh - một nhà báo ảnh, dày dạn kinh nghiệm, một người nhiệt tình với công tác xã hội, một nghệ sĩ yêu nghề và biết chăm lo cho sự nghiệp chung.

CHU CHÍ THÀNH
Chủ tịch Hội nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam