Thông tin từ Ủy ban Quốc gia về người khuyết tật Việt Nam cho biết, nước ta hiện có khoảng 7 triệu người khuyết tật, chiếm 7% dân số từ 2 tuổi trở lên. Số người khuyết tật còn trong độ tuổi lao động là 61%, trong đó 40% còn khả năng lao động. Tuy nhiên, chỉ có 31,7% người khuyết tật từ 15 tuổi trở lên có việc làm so với 83,8% người không khuyết tật.
Phát biểu tại hội thảo, Chánh Văn phòng Ủy ban Quốc gia về người khuyết tật Việt Nam Tô Đức nêu rõ, nước ta khoảng 7 triệu người khuyết tật, có 87,27% sống ở nông thôn - tỷ lệ người khuyết tật số ở khu vực này thuộc diện nghèo và cận nghèo thường cao gấp 3 tỷ lệ nghèo trung bình của cả nước. Số người khuyết tật còn trong độ tuổi lao động là 61%, trong đó 40% còn khả năng lao động. Trình độ học vấn của người khuyết tật thấp, hơn 41% số người khuyết tật từ 6 tuổi trở lên không biết chữ và số có trình độ từ tốt nghiệp trung học cơ sở trở lên chỉ chiếm 19,5%.
Về trình độ chuyên môn, hơn 93% người khuyết tật từ 16 tuổi trở lên không có chuyên môn; số có bằng cấp từ chứng chỉ nghề trở lên chỉ chiếm 6,5%.
Trong những năm qua, vấn đề dạy nghề, tạo việc làm cho người khuyết tật hòa nhập xã hội được Đảng, Nhà nước và Chính phủ quan tâm và chỉ đạo thực hiện.
Đại diện Ủy ban Quốc gia về người khuyết tật Việt Nam cũng khẳng định ý nghĩa quan trọng của vấn đề dạy nghề - tạo việc làm cho người khuyết tật trong việc giúp cho người khuyết tật hòa nhập xã hội. Nội dung này đã được Đảng và Chính phủ rất quan tâm và chỉ đạo tổ chức thực hiện. Chúng ta đã ban hành Luật Người khuyết tật, đồng thời phê duyệt Công ước về quyền người khuyết tật. Ban Bí thư cũng đã ban hành Chỉ thị 39 chỉ đạo về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác người khuyết tật. Bên cạnh đó, Chính phủ đã ban hành rất nhiều văn bản hướng dẫn về pháp luật người khuyết tật và ban hành rất nhiều chương trình dành riêng cho nhóm người khuyết tật.
Đặc biệt, Bộ luật Lao động sửa đổi năm 2019 của Việt Nam đã dành một mục riêng, với 3 điều quy định về chính sách của Nhà nước đối với lao động là người khuyết tật, sử dụng lao động là người khuyết tật và những hành vi bị nghiêm cấm khi sử dụng lao động là người khuyết tật. Luật Người khuyết tật cũng có chương 5, quy định về dạy nghề và việc làm đối với người khuyết tật.
Bên cạnh đó, ngày 5/8/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1190/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình trợ giúp người khuyết tật giai đoạn 2021-2030. Mục tiêu của Chương trình là đến năm 2030 có 300 nghìn người khuyết tật có nhu cầu và đủ điều kiện sẽ được hỗ trợ đào tạo nghề tạo việc làm, hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị cho 6 cơ sở giáo dục nghề nghiệp để dạy nghề cho người khuyết tật trong phạm vi cả nước và phấn đấu hỗ trợ 100% người khuyết tật có nhu cầu và đủ điều kiện sẽ được hỗ trợ vay vốn với lãi suất ưu đãi để tạo sinh kế, tạo việc làm.
Từ năm 2012 đến nay, Chính phủ đã bố trí ngân sách khoảng gần 10 tỷ đồng mỗi năm để hỗ trợ dạy nghề, tạo việc làm cho khoảng 19 nghìn người khuyết tật. Mức hỗ trợ của Nhà nước cũng đã điều chỉnh tối đa là 6 triệu đồng/người mỗi khóa… Rất nhiều người khuyết tật đã chủ động đã nỗ lực vươn lên. Nhiều người khuyết tật được vay vốn ưu đãi giải quyết việc làm, xóa nghèo, học nghề, được tập huấn nâng cao năng lực sản xuất-kinh doanh.
Có thể thấy, mặc dù công tác dạy nghề và đào tạo việc làm cho người khuyết tật vẫn còn gặp nhiều khó khăn, thách thức. Điển hình như số lượng người khuyết tật được học nghề và có việc làm vẫn còn hạn chế nhiều, thiếu từ chương trình, giáo viên và tư vấn nghề, tạo việc làm cho người khuyết tật hay nguồn lực lẫn chính sách còn chưa phù hợp; trình độ học vấn của người khuyết tật thấp cộng với tâm lý tự ti, mặc cảm của bản thân người khuyết tật và gia đình. Cơ hội tiếp cận thông tin việc làm, nghề nghiệp của người khuyết tật còn hạn chế. Nhận thức của các cấp chính quyền, doanh nghiệp, cộng đồng dân cư... trong việc tạo cơ hội việc làm cho người khuyết tật còn hạn chế. Các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhận người khuyết tật vào làm việc chưa thực sự hiệu quả trong khi nhiều doanh nghiệp không muốn tuyển dụng người khuyết tật.
Tại hội thảo, các đại biểu cũng nêu những hạn chế trong thực hiện những quy định, chính sách đối với người khuyết tật tại Việt Nam, nhất là chính sách về tạo việc làm dành cho người khuyết tật. Đồng thời, thảo luận và đưa ra đề xuất nhằm hoàn thiện cơ chế chính sách về việc làm dành cho người khuyết tật Việt Nam trong thời gian tới.
