Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 42-NQ/TW (ngày 24/11/2023) về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội, trong đó nhấn mạnh chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội cho một số đối tượng khó khăn. Đây là chương trình có ý nghĩa nhân văn, được cấp ủy, chính quyền tỉnh Lào Cai thống nhất cao và quyết tâm thực hiện trong bối cảnh vừa xóa nhà tạm, nhà dột nát vừa khắc phục hậu quả bão số 3...
Phấn đấu về đích sớm
Mường Khương là huyện nghèo của tỉnh Lào Cai, nhưng phong trào xóa nhà tạm, nhà dột nát thời gian qua đạt kết quả khá ấn tượng.
Đồng chí Lèng Seo Chẻo, Phó Chủ tịch UBND xã Lùng Khấu Nhin cho biết: thông qua việc rà soát, toàn xã có 363 hộ có nhà dột nát, trong đó 163 hộ đã được hỗ trợ xây mới và sửa chữa, 156 hộ xây mới. Số hộ đã được hỗ trợ làm nhà theo Chương trình mục tiêu quốc gia là 143 hộ, 20 hộ được hỗ trợ làm nhà theo hình thức xã hội hóa. Tổng số tiền đã giải ngân là 3,3 tỷ đồng, đạt xấp xỉ 60%.
Ông Thền Sảo Thanh, Trưởng thôn Lùng Khấu Nhin cho biết: Toàn thôn có 32/100 hộ được phê duyệt hỗ trợ để xóa nhà tạm, nhà dột nát, hiện đã có sáu hộ xây dựng xong nhà mới. Ngôi nhà rộng hơn 60 m2 của mẹ con bà Ly Thị Liên, người dân tộc Nùng được làm từ đợt một (tháng 7/2024) đã gần hoàn thiện với tổng kinh phí hơn 100 triệu đồng.
Đây là hình thức Nhà nước và dân cùng làm, tiền hỗ trợ của ngân sách khoảng 50 triệu đồng, còn lại là vốn đối ứng của dân. Anh Lù Văn Tư cho biết, mẹ con anh rất vui mừng khi có nhà mới nhờ sự hỗ trợ lớn của Nhà nước, nay an cư lạc nghiệp rồi sẽ tìm hướng phát triển kinh tế để kiếm tiền trả nợ khoản vay đối ứng của ngân hàng…
Đánh gia kết quả quá trình xóa nhà tạm, nhà dột nát ở Lào Cai, đồng chí Nguyễn Thị Hải Anh, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Lao động-Thương binh và Xã hội Lào Cai cho biết: Thực hiện các văn bản chỉ đạo của Trung ương, HĐND tỉnh Lào Cai đã ban hành Nghị quyết số 14/2022/NQ-HĐND ngày 18/10/2022 quy định một số nội dung, định mức chi thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn tỉnh Lào Cai; Nghị quyết số 15/2024/NQ-HĐND ngày 22/8/2024 quy định chính sách hỗ trợ về nhà ở cho hộ người có công với cách mạng, hộ thân nhân liệt sĩ, hộ nghèo và hộ cận nghèo trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2024-2025; Ban cán sự đảng UBND tỉnh ban hành Đề án số 590-ĐA/BCSĐ ngày 14/6/2024 về hỗ trợ làm nhà cho hộ người có công với cách mạng, thân nhân liệt sĩ; hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn tỉnh Lào Cai đến năm 2025.
 |
Đại diện lãnh đạo tỉnh Lào Cai kiểm tra tiến độ xóa nhà tạm, nhà dột nát tại huyện Mường Khương (tháng 10/2024). |
Ngoài ra, Tỉnh ủy thành lập Ban Chỉ đạo do đồng chí Đặng Xuân Phong, Bí thư Tỉnh ủy làm trưởng ban, các đồng chí trong Ban Thường vụ, các sở, ngành tham gia Ban Chỉ đạo và phụ trách chỉ đạo, đôn đốc các huyện. Mục tiêu giai đoạn 2024-2025 hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát cho 8.227 nhà (làm mới 4.886 nhà, sửa chữa 3.341 nhà); phấn đấu trước ngày 31/12/2024 hoàn thành 100% số nhà ở cho các hộ có nhà bị sập, trôi hoàn toàn do bão và trước tháng 6/2025 hoàn thành 100% việc xóa nhà tạm, dột nát.
Đến nay, trên toàn tỉnh Lào Cai, tổng số nhà đã khởi công là 3.053 nhà theo kế hoạch năm 2024, đến ngày 31/10/2024 đã hoàn thành 1.909 nhà, cụ thể: Huyện Mường Khương 1.456 nhà, đã hoàn thành 522 nhà; huyện Bát Xát 1.364 nhà, đã hoàn thành 623 nhà; huyện Si Ma Cai 690 nhà, đã hoàn thành 255 nhà; huyện Bắc Hà 1.069 nhà, đã hoàn thành 393 nhà; huyện Văn Bàn 442 nhà, đã hoàn thành 36 nhà... So với các địa phương ở khu vực miền núi phía bắc, tỉnh Lào Cai đang nỗ lực phấn đấu trong nhóm hoàn thành về đích sớm mục tiêu của Chương trình.
Mặc dù đạt được những kết quả tích cực, tuy nhiên, hành trình xóa nhà tạm, nhà dột nát tại Lào Cai cũng như các địa phương khác đang gặp nhiều thách thức và khó khăn. Đồng chí Phí Công Hoan, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Xây dựng Lào Cai đã chỉ ra một loạt những nguyên nhân cả chủ quan và khách quan.
Lào Cai là một tỉnh nghèo miền núi, được tái lập từ năm 1991 phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, cơ sở hạ tầng thấp kém do hậu quả của chiến tranh biên giới, tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo còn cao (25,19%), tỷ lệ dân tộc thiểu số chiếm 66,3%, nguồn vốn ngân sách tỉnh, huy động các nguồn vốn xã hội hóa chưa được nhiều.
Mặt khác, việc thực hiện hỗ trợ làm nhà trong những năm qua theo kế hoạch gặp nhiều khó khăn do nhu cầu của người dân thay đổi, dẫn tới việc phải điều chỉnh (một số hộ chưa có đủ kinh phí đối ứng; một số hộ đi làm xa không có mặt tại địa phương; một số hộ chọn tuổi làm nhà). Một số hộ gia đình có nhu cầu về hỗ trợ nhà ở và thuộc đối tượng được hỗ trợ, nhưng đất chưa phù hợp mục đích sử dụng đất, gây khó khăn trong việc hỗ trợ nhà ở.
Theo đánh giá chung hiện nay kinh phí hỗ trợ còn thấp (khoảng 100-120 triệu đồng/nhà), mới đạt khoảng 50% chi phí xây dựng đối với các hộ làm mới. Bên cạnh đó, các hộ dân thuộc đối tượng được hỗ trợ là các hộ nghèo, cận nghèo cho nên gặp nhiều khó khăn trong việc bố trí kinh phí đối ứng để làm nhà, một số hộ còn dư nợ tại ngân hàng nên không thể vay thêm vốn.
Trở lại câu chuyện thực tế tại địa phương như ở xã Lùng Khấu Nhin, có những hộ dân xây nhà mới chỉ đạt tiêu chí “hai cứng” là móng cứng, thân nhà cứng thì hết tiền cho nên vẫn nợ “mái cứng” để căn nhà có thể hoàn thiện đúng tiêu chí đặt ra là “ba cứng”...
Đáng chú ý, trong lúc những khó khăn xóa nhà tạm, nhà dột nát vẫn chưa được giải quyết thì trong tháng 9 Lào Cai lại bị ảnh hưởng hoàn lưu bão số 3, chịu tổn thất rất lớn về người và tài sản, cơ sở hạ tầng. Vì thế, ngoài thực hiện Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát (hơn 8.000 nhà), thì Lào Cai còn phải khắc phục thiệt hại về nhà ở do bão số 3 gây ra với khoảng 4.883 căn nhà bị đổ, hỏng phải xây mới, sửa chữa và phải di dời khẩn cấp...
Thực hiện mục tiêu kép
Để hoàn thành được mục tiêu vừa khắc phục nhà cửa bị hư hại do bão, vừa tiến hành xóa nhà tạm, nhà dột nát, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lào Cai đã ban hành Quyết định số 972-QĐ/TU ngày 15/10/2024 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về việc Thành lập Ban Chỉ đạo, Tổ giúp việc Ban Chỉ đạo thực hiện xóa nhà tạm, nhà dột nát và hỗ trợ khắc phục thiệt hại về nhà ở do ảnh hưởng bão trên địa bàn tỉnh Lào Cai, đề ra mục tiêu hoàn thành hỗ trợ trong năm 2024, đồng thời hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trước ngày 30/6/2025.
Theo đồng chí Hoàng Giang, Phó Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai, cũng là người đỡ đầu cho xã nghèo Lùng Khấu Nhin, huyện Mường Khương trong xóa nhà tạm, nhà dột nát thời gian qua, đồng chí cho biết cần một số nhóm giải pháp chính. Trước hết cần tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp ủy Đảng, người đứng đầu cấp ủy trong công tác lãnh đạo; đề cao vai trò điều hành quản lý của chính quyền các địa phương, coi trọng sự vào cuộc của MTTQ và các tổ chức chính trị xã hội, sự tự nguyện, quyết tâm xây dựng, sửa chữa nhà tạm, nhà dột nát của người dân.
Nội dung quan trọng nữa là đẩy mạnh công tác rà soát đất đai, quy hoạch sắp xếp lại dân cư gắn với xây dựng nhà mới cho hộ gia đình, người có công, gia đình chính sách, hộ nghèo, còn nghèo để có những khu dân cư mới khang trang, sạch đẹp, thuận tiện trong đời sống sinh hoạt, canh tác của người dân, từng bước xây dựng làng văn hóa, làng hạnh phúc cho các địa phương.
Từ thực tiễn nhận trách nhiệm đỡ đầu cho xã nghèo Lùng Khấu Nhin, huyện Mường Khương và từ tình hình của nhiều xã, bản khác trên địa bàn, lãnh đạo tỉnh Lào Cai đề nghị kịp thời xây dựng chính sách hỗ trợ người nghèo về nhà ở lồng ghép với chính sách giảm nghèo, các chương trình mục tiêu quốc gia và các nguồn vốn hợp pháp khác từ các nhà hảo tâm, các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp từ thiện. Việc ban hành mẫu nhà theo hướng lắp ghép bảo đảm tiêu chí “ba cứng” để áp dụng cho những hộ dân thuộc chương trình nhưng không có vốn đối ứng kinh phí xây dựng nhà... cũng là vấn đề được địa phương quan tâm, cần sớm được tháo gỡ.
