1/ Khi dịch giả Ha Jae Hong cười nhăn nhăn đuôi con mắt bắt tay từng nhà văn Việt Nam vừa làm xong nhập cảnh, liền thấy sự ấm áp thân tình mà bấy lâu chỉ được like hay comment với nhau qua lớp lớp không gian. Ha Jae Hong là dịch giả Việt - Hàn số một (theo đánh giá của các nhà văn Hàn Quốc). Năm 2005, tôi cùng nhà thơ Khánh Chi sang Hàn theo chương trình giao lưu văn hóa do Viện Dịch thuật Hàn Quốc mời các nhà văn khu vực, và học tiếng Hàn tại trường Korea University. Hai chị em đã đến dự đám cưới của Ha Jae Hong. Một trải nghiệm vô cùng thú vị. 13 năm sau gặp lại. Hai chị em quá vui.
Sân bay Quốc tế Incheon cách trung tâm Seoul 52 km về phía tây. Nhưng chúng tôi lên xe là để đi Gyeongju, một chặng đường dài gần 400 km với những trải nghiệm mới trên đường đi. Gyeongju có núi rừng, vụng biển... là thành phố hơn một nghìn năm tuổi, lưu giữ những vật báu của triều đại Silla (còn gọi là triều đại Tân La), một triều đại kéo dài lâu nhất trong lịch sử các triều đại vua chúa châu Á. Một triều đại có cả lăng tẩm của một vị vua được táng sâu dưới lòng biển.
Người lái xe du lịch lặng lẽ đón đoàn, nhẫn nại xách từng chiếc vali nặng trịch vì sách, đặt ngay ngắn vào gầm xe. Suốt cả quãng thời gian đưa đoàn đi khắp nơi trong lịch trình sáu ngày, anh cứ nhẫn nại như vậy. Cho đến khi gần chia tay, chúng tôi mới biết anh chính là ông chủ của một công ty du lịch có tiếng ở Gyeongju, và chính vì yêu Việt Nam mà tự mình lái xe đưa đón đoàn.
Đường vào thành phố, hai bên là những hàng cây xanh mới được quấn lớp vải quanh thân cây. Thật thú vị khi nghe ông Park Ri-Won, Giám đốc Nhà lưu niệm Dongni - Mokwol, người đón đoàn giải thích: Chúng tôi mặc áo cho cây vì mùa đông sắp về.
2/ Gyeongju nói riêng và Hàn Quốc nói chung lưu giữ những di tích cổ rất công phu, bài bản. Về tâm linh có thể cảm nhận là rất linh ứng. Cố đô Gyeongju là thành phố xếp hạng đầu về sở hữu lượng bảo vật ở Hàn Quốc.
Cố đô Gyeongju quá đẹp, quá thanh bình. Một thành phố cổ lưu giữ phong cảnh thiên nhiên trong vắt, có thung lũng và những thảm cỏ, có vụng biển và những tảng đá xù xì góc cạnh, neo cạnh đô thị, xen giữa những vạt lúa vàng óng. Và xen giữa những bóng hình người nông dân Hàn là lăng mộ cổ của các vị vua Silla, to như quả đồi nhỏ. Những lăng mộ này đem lại cảm giác gần gũi ấm cúng, không xây cất rườm rà, chỉ có đất và cỏ được đắp quá đẹp. Các bạn Hàn cho biết cố đô Gyeongju có tới 155 ngôi mộ của các vị vua. Khi khai quật để lưu giữ tại bảo tàng, có sáu ngôi mộ còn nguyên cả vương miện.
Chùa Bulguksa hay còn gọi là Phật Quốc Tự, được xem là một trong ba ngôi chùa đẹp nhất xứ kim chi, tọa lạc ở lưng chừng một sườn núi. Ngôi chùa này được xếp hạng danh lam thắng cảnh và lịch sử số 1 của Hàn Quốc và rất linh thiêng. Chúng tôi uống nước chảy từ núi xuống một giếng cổ. Đứng dưới mái vòm nhà chùa với những tấm sớ cầu bình an may mắn hạnh phúc của hàng trăm gia đình được buộc lên sau khi làm lễ tại chùa. Có ai gán tội cho những người vợ đã buộc những lá sớ cầu hạnh phúc kia, rằng họ đã bỏ bùa cho chồng để chồng “u mê” sống cùng họ, để cùng họ đi hết chặng đời gian nan mà ấm áp không nhỉ?
Nhà lưu niệm nhà văn Dongni và nhà thơ Mokwol đối diện chùa Phật Quốc Tự. Đây là hai nhà văn, thơ lớn của Hàn Quốc quê tại Gyeongju. Như một bảo tàng thu nhỏ. Và đây chính là nơi khởi tạo Hội lưu niệm Dongni và Mokwol. Chúng tôi đến thăm căn nhà nơi nhà thơ Park Mokwol (1915-1978) sinh ra và sống trọn tuổi ấu thơ. Căn nhà và khu vườn đẹp như trong giấc mơ giản dị của bất cứ nhà văn nào. Giếng nước vẫn trong veo bên cạnh con suối nhỏ. Phía trên vườn là hoa và những luống hành đang xanh. Tựa như bước chân nhà thơ đang đạp lên đất vườn tưới những giọt nước trong veo ấy, chứ không phải là ngoài trời mưa đang rả rích...
3/ Đoàn nhà văn Việt Nam được các nhà văn, nhà thơ và thành phố Gyeongju đón tiếp khá trang trọng và nồng ấm. Cứ như chúng tôi đang được trở về ngôi nhà chung.
Hội thảo văn học Việt - Hàn năm 2018 với chủ đề: “Văn học Việt Nam, văn học Hàn Quốc hướng tới sự thịnh vượng đất nước và hòa bình thế giới” là sáng kiến của Hội lưu niệm Dongni và Mokwol, và đã tổ chức được đều đặn hằng năm.
Thị trưởng Gyeongju và các vị lãnh đạo thành phố cùng rất nhiều nhà văn, nhà thơ Hàn Quốc tham dự. Sự lịch lãm về văn hóa, sự tôn trọng đất nước Việt Nam và trân trọng bạn nghề được thể hiện qua nhiều hành động, cử chỉ của các đại biểu phía bạn, thể hiện qua việc họ kiên trì ngồi đến phút cuối hội thảo, khi các tham luận của cả hai phía được trình bày kín thời gian, kéo qua trưa mới tạm nghỉ ăn trưa, chiều tiếp tục kín hội trường cho tới khi tất cả đại biểu cùng lên xe đi dự đêm hòa nhạc chào mừng Lễ hội văn hóa Shilla (diễn ra mỗi năm một lần vào dịp này).
Đêm khai mạc lễ hội là một đêm ấn tượng đặc biệt trong lòng mỗi nhà văn Việt Nam. Chúng tôi được bước lên một cây cầu cổ đặc biệt sau nhiều năm được trùng tu, năm nay mở lại. Theo sử sách, đây là cây cầu cổ dành cho các quan đi vào chầu vua.
Nhà văn Bang Hyeon Seok, ngài Chủ tịch Nhà lưu niệm Dongni-Mokwol, dịch giả Ha Jae Hong, và Ngọc Tuyền - cô bé phiên dịch của Việt Nam bận rộn nhiệt thành mời chúng tôi thưởng thức các loại trà và bánh đặc trưng của xứ sở kim chi.
Khai mạc lễ hội là ngài Thị trưởng thành phố trong bộ triều phục cổ dành cho quan hàng đệ nhất. Đoàn nhà văn Việt Nam bước qua cánh cửa của hành lang vương triều, bước ra khán đài và cúi chào đông đảo khán giả dự lễ hội.
Đêm đặc biệt đó, chúng tôi chịu cái lạnh xuống bốn độ để nghe và xem say sưa một vở ca kịch mà các nghệ sĩ Hàn Quốc diễn, như chìm đắm thật sự vào câu chuyện tình bi thương của một nàng công chúa và một đạo sư. Dù không kịp nghe dịch lời ca từ, nhưng các nghệ sĩ Hàn hát hay quá, diễn sâu quá, dường như mọi ngôn từ và khoảng cách đều không còn sự cách biệt.
Lâu lắm rồi, tôi mới được xem một vở kịch kỳ lạ đến thế. Lạnh ngấm từng mao mạch cơ thể. Nhưng những vẻ đẹp liêu trai trên sân khấu, những lời ca bi ai trầm hùng và thanh thoát của bạn, nhắc nhớ tôi rằng Việt Nam mình vẫn còn tiềm ẩn nhiều vỉa tầng văn hóa…
 |
Góc nhỏ bình yên ở Gyeongju.
