Ðồng bào Vân Kiều, Pa Cô Ðón Chú Tễu du xuân vùng cao

Ðây là lần đầu tiên nghệ thuật múa rối đến với vùng sâu, vùng xa Quảng Trị. Tại các điểm diễn ở 81 trường trung học cơ sở và tiểu học trên địa bàn 9 huyện, thị, đoàn đều nhận được sự đón tiếp và cổ vũ nhiệt tình của hơn 50 nghìn khán giả là học sinh, giáo viên và người dân, đặc biệt là người dân tộc Vân Kiều và Pa Cô. Chương trình biểu diễn với các tiết mục rối cạn đặc sắc của nhà hát chính là món ăn tinh thần quý giá, kịp thời làm ấm lòng các em vừa phải trải qua những thiệt hại của cơn bão số 8.

Nghệ sĩ Nguyễn Trung Lương, Phó Giám đốc nhà hát, dẫn đầu đoàn đi lần này cho biết: "Khi lên với các huyện vùng cao như Cam Lộ, Ðác Krông, Hướng Hóa, các nghệ sĩ chúng tôi phải làm việc với cường độ nhiều nhất là năm suất diễn, ít nhất là ba suất diễn một ngày. Các điểm diễn cách nhau hàng chục cây số đường rừng. Những con đường hiểm trở luôn thử thách chúng tôi vượt qua".

Ðiểm diễn tại Trường tiểu học Hướng Phùng, huyện Hướng Hóa nằm giáp biên giới Việt-Lào, cheo leo trên sườn đồi. Cơn mưa rừng xối xả từ đêm hôm trước khiến đường dốc lên trường vốn khó đi lại càng trở nên trơn trượt. Ô-tô bị mắc lầy. Chỉ còn cách là các nghệ sĩ đi bộ. Cuối cùng, dân bản mỗi người một tay giúp các nghệ sĩ cũng mang được toàn bộ thiết bị sân khấu và con rối tới điểm diễn an toàn. Ở dưới khán giả  chùm áo mưa ngồi xem thì các nghệ sĩ trên sân khấu cũng vừa diễn vừa giữ phông màn vì gió to.

Nghệ sĩ ưu tú Thùy Trang, Dương Hằng trước khi bắt đầu diễn mệt là vậy, thế mà khi nhập vai diễn rất say sưa trong các tiết mục vui nhộn  "Dàn nhạc họ nhà gà", "Múa hoa ếch". Càng diễn lại càng hăng. Bầu không khí lạnh lẽo núi rừng ngày mưa thật sự được hâm nóng, sôi động hơn khi tiết mục "Múa Tây Nguyên" bắt đầu.

Bên nhà rông, những diễn viên rối trong trang phục dân tộc vui múa thật uyển chuyển và duyên dáng bên ánh lửa hồng ngày hội. Nhịp chày và lời ca của bài hát Tiếng đàn Ta Lư quen thuộc vang lên làm khán giả không ngớt vỗ tay và cổ vũ bằng tiếng dân tộc "hay quá, hay quá".

Có những điểm diễn, các nghệ sĩ phải lội suối, trèo đèo, khó khăn lắm mới lên đến tận trường với bộ trang phục dính đầy bùn đất đỏ. Ai cũng nghĩ chắc đến nơi không còn sức để diễn và chắc không còn ai xem vì lúc đó cũng đã gần 12 giờ trưa. Thế nhưng khi đến nơi cả thầy trò vẫn ngồi chật kín sân trường chờ đoàn.

Tại điểm xa nhất tại Trường tiểu học Xi, A Túc, cách thị xã Quảng Trị chừng 90 km, phần lớn học sinh ở đây đều là con em dân tộc Vân Kiều và Pa Cô. Nghệ sĩ trẻ Nguyễn Hồng Phương từng đi biểu diễn ở nhiều nơi như Tây Nguyên, Huế nhưng có lẽ, đợt đi Quảng Trị lần này để lại trong cô những kỷ niệm ấm áp, thật khó quên.

Chị nhớ lại: "Tôi thật sự cảm động khi thấy tình thương của các thầy cô giáo mảnh đất nghèo khó này dành cho các em học sinh. Biết được học trò ít có điều kiện xem trực tiếp biểu diễn nghệ thuật nên khi biết đoàn múa rối đến, họ đạp xe đến nhà từng học trò của mình để vận động các em tới trường xem biểu diễn. Buổi diễn chỉ diễn ra trong vòng hơn 1 tiếng nhưng thầy trò phải đi lại mất tới mấy tiếng đồng hồ...".

Các em học sinh vô cùng ngạc nhiên, thích thú, có em ra tận sát sân khấu để ngắm gần hơn các nhận vật mình yêu thích. Ðó là những "chàng trai", "cô gái" mặc áo tứ thân với các động tác mềm mại điều khiển trống trong tiết mục Múa trống bồng. Cái khéo của người chỉ huy là các động tác múa của diễn viên rối hài hòa với tiếng trống, nhịp nhàng theo nhịp câu hát "tình bằng có cái trống cơm...".

Tiết mục "vật dân tộc" với những động tác mạnh mẽ, khi lăn lộn, lúc chồm lên và tiết mục "múa lân" với những cái lắc vai, đảo người thuần thục khiến khán giả cười rộn vang, nắc nẻ. Bởi đó là những màn múa thú vị từng diễn ra trong hội làng, khi mùa xuân đến và dường như làm náo nức không khí ngày Tết.

Một trong những tiết mục đặc sắc rối cạn của nhà hát cũng lôi cuốn người xem là những tiết mục mang âm hưởng dân ca Nga, ngọt ngào và lãng mạn, Ðiệu nhảy Kalinka và Vũ điệu Hồ Thiên Nga. Các tiết mục múa rối không chỉ mang đến những tiếng cười sảng khoái cho khán giả vùng sâu, vùng xa Quảng Trị mà còn có ý nghĩa giáo dục cao. Vở rối Bầy gấu vui tính với các chú gấu xinh xắn, tiết tấu giản dị như một lời nhắc nhở các em luôn luôn ngoan ngoãn, vâng lời "Năm điều Bác Hồ dạy".

Sau mỗi buổi diễn, nhiều em nhỏ xúm lại bên sân khấu và được dịp thử làm nghệ sĩ điều khiển con rối. Ðể bày tỏ tình cảm của mình, các em nhỏ đem tặng các cô chú nghệ sĩ những bông hoa rừng trắng muốt nhỏ li ti ngắt bên sườn đồi. Có em còn sáng kiến thật dễ thương, "làm quà" tặng bằng...  những gùi ngô, khoai mang đi từ nhà.

Các nghệ sĩ còn dành một buổi diễn phục vụ cô giáo mầm non huyện Hướng Hóa, cùng các cô làm phong phú và sinh động hơn tiết học mầm non. Các tiết mục biểu diễn của đoàn được Ðài Truyền hình Quảng Trị thu và phát lại trong các chương trình thiếu nhi.

Theo ông Trung Lương, thành công của chuyến lưu diễn này được Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Trị nói chung và huyện Hướng Hóa nói riêng tặng bằng khen. Bên cạnh những chuyến lưu diễn ở nước ngoài, các nghệ sĩ Nhà hát múa rối Trung ương đang tiếp tục tổ chức những chuyến biểu diễn múa rối, cả rối cạn lẫn rối nước mang đến tiếng cười vui cho người dân các địa phương trên cả nước.