Ngày 23/12, Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam (VINASA) phối hợp cùng UBND Thành phố Hà Nội, dưới sự bảo trợ của Bộ Khoa học Công nghệ, chính thức khai mạc Hội nghị Thành phố Thông minh Việt Nam-châu Á 2025 (Vietnam - Asia Smart City Summit 2025).
Sự kiện quy tụ hơn 1.500 lượt đại biểu là Lãnh đạo cấp cao từ các bộ ngành trung ương, lãnh đạo của 14 tỉnh, thành phố trên cả nước, cùng các đoàn đại biểu quốc tế đến từ 11 nền kinh tế bao gồm Mỹ, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Singapore...
Các đô thị đã đi qua "phong trào" làm "smart city" để phát triển thực chất
Năm 2025 được giới chuyên gia nhận định là "năm bản lề" mang tính quyết định đối với lộ trình phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam. Sau gần một thập kỷ triển khai Đề án 950 (2018-2025), bên cạnh những thành tựu bước đầu, thực tiễn cũng bộc lộ những hạn chế về sự thiếu đồng bộ dữ liệu, đầu tư dàn trải và hiệu quả chưa tương xứng với nguồn lực.
Các đô thị Việt Nam đã đi qua giai đoạn "phong trào". Chúng ta đang bước vào giai đoạn "thực chất": Công nghệ không để trình diễn, mà để giải quyết trực diện các "nỗi đau" của đô thị như: Ùn tắc, ngập lụt, thủ tục hành chính và tiết kiệm năng lượng. AI (trí tuệ nhân tạo) đã bắt đầu đi vào từng ngõ ngách cuộc sống, từ dịch vụ công đến an ninh trật tự.
Ông Hoàng Hữu Hạnh – Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ) khẳng định: “Đô thị thông minh thành công không bắt đầu từ công nghệ, mà bắt đầu từ thể chế, dữ liệu và con người. Nghị quyết 57 đã mở đường, và bây giờ Nghị định 269/2025/NĐ-CP chính là khung pháp lý để chúng ta phá bỏ tình trạng 'cát cứ số'".
"Đã đến lúc các địa phương phải rà soát lại toàn bộ đề án Smart City, chuyển từ việc đầu tư theo phong trào sang tập trung giải quyết các bài toán bức xúc nhất của đô thị theo quy chuẩn dữ liệu quốc gia”, ông Hoàng Hữu Hạnh nói
Đồng quan điểm này, TS Trần Ngọc Linh – Cục Phát triển Đô thị (Bộ Xây dựng) đưa ra cảnh báo về việc tách rời công nghệ khỏi quy hoạch gốc: “Đô thị thông minh không phải là một ‘đề án công nghệ’ độc lập đi bên cạnh quy hoạch đô thị. Nó chính là phương thức phát triển đô thị hiện đại".
Năm 2025, 37 địa phương đã có đề án, nhưng số lượng không quan trọng bằng chất lượng. Chúng ta cần tránh chạy theo các mô hình thiếu bền vững, mà phải dùng công nghệ để giải quyết trực diện những điểm nghẽn lớn nhất của đô thị. ông Trần Ngọc Linh bày tỏ.
Chia sẻ về xu thế chung của các đô thị, ông Nguyễn Văn Khoa – Chủ tịch VINASA, Trưởng Ban tổ chức nhấn mạnh: “Xu hướng tất yếu đang định hình tương lai các đô thị là sự chuyển dịch từ "Connected Cities" (Đô thị kết nối) sang "Cognitive Cities" (Đô thị có nhận thức)."
Theo ông Khoa, các thành phố tiên phong trong khu vực đã không còn dừng lại ở việc kết nối vạn vật (IoT) thụ động. Họ đang sử dụng trí tuệ nhân tạo như một "hệ điều hành" thực thụ – có khả năng tự học, tự thích ứng và tự ra quyết định.
Mô hình Đô thị có nhận thức sử dụng dữ liệu và AI để chủ động đáp ứng nhu cầu cư dân, thay vì chỉ phản ứng, với mục tiêu 90% dữ liệu được sử dụng hiệu quả.
"Smart City Việt Nam cần hướng tới của sự trưởng thành thực chất: thông minh hơn, xanh hơn và nhân văn hơn”, ông Nguyễn Văn Khoa kết luận.
Đô thị thông minh - nơi không ai bị công nghệ bỏ lại phía sau
Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trương Việt Dũng cho biết, cách tiếp cận của Hà Nội về đô thị thông minh xuất phát từ yêu cầu nâng cao năng lực quản trị và chất lượng sống của người dân. Công nghệ được xác định là công cụ phục vụ tổ chức không gian phát triển hợp lý hơn, cung ứng dịch vụ công tốt hơn và ra quyết định dựa trên minh chứng định lượng.
Điểm đổi mới căn bản trong tư duy của Thủ đô là chuyển từ quản lý theo ngành sang quản trị đô thị dựa trên dữ liệu và liên thông hệ thống.
Hà Nội lựa chọn cách làm có trọng tâm, không dàn trải, triển khai đô thị thông minh thông qua thí điểm các không gian phát triển cụ thể, trên cơ sở cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) như: Đô thị thông minh gắn với khu công nghệ cao tại xã Yên Xuân, đô thị thông minh gắn với phát triển văn hóa tại xã Ô Diên… Thành phố vừa triển khai, vừa đánh giá, vừa điều chỉnh, từng bước hoàn thiện cách làm, tránh đầu tư hình thức và đảm bảo tính bền vững.
Hà Nội sẽ xây dựng đô thị thông minh xoay quanh một số trục lớn mang tính định hướng, bảo đảm sự cân bằng giữa phát triển, quản trị và các giá trị xã hội.
Đầu tiên là “trục” con người - hạnh phúc - chất lượng sống, trong đó mọi giải pháp, mô hình và công nghệ đều hướng tới nâng cao hạnh phúc, trải nghiệm sống, sự an toàn, tiện ích và cảm nhận hạnh phúc của người dân.
“Trục” quản trị đô thị hiện đại, tập trung vào đổi mới phương thức điều hành, tăng cường khả năng phối hợp, ra quyết định kịp thời và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong bối cảnh đô thị ngày càng phức tạp.
“Trục” đổi mới sáng tạo và công nghệ, coi khoa học, công nghệ, trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số là công cụ quan trọng để hỗ trợ quản trị, phát triển kinh tế đô thị và cung cấp dịch vụ công hiệu quả hơn.
“Trục” phát triển xanh - bền vững - bản sắc, bảo đảm quá trình hiện đại hóa đô thị gắn với bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên và gìn giữ các giá trị văn hóa, lịch sử đặc trưng của Thủ đô Hà Nội.
"Hãy cùng nhau kiến tạo các công trình thông minh, nơi công nghệ phục vụ con người, nơi để đáng sống và cống hiến, nơi không ai bị công nghệ bỏ lại phía sau", Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trương Việt Dũng kêu gọi.
Những giải pháp giải quyết thành công các "điểm nghẽn" kinh niên của đô thị
Không dừng lại ở các thảo luận vĩ mô, Hội nghị năm nay vinh danh và trình diễn những giải pháp đã giải quyết thành công các "điểm nghẽn" kinh niên của đô thị thông qua chuỗi 5 hội thảo chuyên đề.
Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội Nguyễn Việt Hùng cho biết, Hà Nội đã đột phá với "Nhân sự AI" giải quyết điểm nghẽn thủ tục hành chính. Mô hình Tổng đài AI và Trợ lý ảo sử dụng Gen AI hỗ trợ thủ tục hành chính hoạt động 24/7, giúp giảm tải tới 30-40% khối lượng công việc giải đáp lặp lại cho cán bộ. Hà Nội đã chứng minh AI có thể trở thành cầu nối nhân văn, minh bạch, xóa bỏ rào cản "giờ hành chính" giữa chính quyền và người dân.của Hà Nội được đánh giá là điểm sáng nhất về ứng dụng AI phục vụ dân sinh.
Tuy nhiên, cũng như các siêu đô thị khác Hà Nội xác định còn 5 điểm nghẽn lớn cần trọng tâm giải quyết trong năm 2026 bao gồm: ùn tắc giao thông, ngập úng, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm và trật tự đô thị.
Hà Nội đã kêu gọi đóng góp các giải pháp sáng tao khoa học công nghệ để giải quyết những điểm nghẽn này. Ngay trong tuần tới, Hà Nội cũng sẽ công bố 200 nhiệm vụ thực hiện cụ thể.
Chủ đề thu hút sự quan tâm đặc biệt và tranh luận sôi nổi nhất tại Hội nghị là phương thức quản trị đô thị trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp (tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng), nơi HĐND cấp quận/phường được bãi bỏ để tinh gọn bộ máy.
TS Nguyễn Nhật Quang – Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ VINASA đã trình bày khái niệm "Bản sao số liên hợp" (Federated Digital Twin) như một lời giải về mặt công cụ quản trị.
“Trong mô hình 2 cấp, phương châm là: 'Địa phương biết, địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm'. Nhưng để giám sát hiệu quả, chúng ta cần Bản sao số. Dữ liệu sinh ra ở đâu (xã/phường) thì được quản lý và cập nhật tại đó, nhưng được kết nối liên thông lên cấp tỉnh thông qua mô hình 'liên hợp', ông Nguyễn Nhật Quang nói.
"Lãnh đạo thành phố nhìn vào Bản sao số sẽ thấy ngay dòng chảy dữ liệu từ cơ sở theo thời gian thực. Đó là cách công nghệ giúp chính quyền 'gần dân, sát dân' dù bớt đi một cấp trung gian”, Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ VINASA cho hay.
Tại Hội nghị, Tập đoàn Viettel đã công bố chiến lược xây dựng hạ tầng GPU và Cloud AI "Make in Vietnam" để xây dựng bộ não cho vận hành một đô thị nhận thức.
Mobifone cũng chia sẻ về kế hoạch xây dựng Smart City 3.0 với điểm cốt lõi không nằm ở việc có bao nhiêu thiết bị thông minh hay cảm biến hiện đại mà nằm ở cách thức đô thị được vận hành – chủ động, dự báo trước và liên tục tối ưu hóa dựa trên dữ liệu thực tế. AI được tích hợp sâu để tối ưu vận hành, mô phỏng kịch bản, dự báo sớm, chủ động và hỗ trợ ra quyết đinh.
Tập đoàn FPT cũng đề xuất các giải pháp AI giải quyết trực tiếp các vẫn đề về giao thông và môi trường, và mong muốn đưa Hà Nội thành thành phố AI đầu tiên của Việt Nam.
Tập đoàn VNPT đề xuất công nghệ GEO AI để quản lý về tài nguyên môi trường, chống ngập lụt một cách chủ động.
Xây dựng Mạng lưới 100 đô thị đáng sống số ASEAN
Hội nghị năm nay còn có sự tham gia sâu rộng của các tổ chức quốc tế, đặc biệt là Sáng kiến kết nối khu vực.
Tại phiên toàn thể, bà Hong Sin Kwek – Chủ tịch ACXOA (Hiệp hội Lãnh đạo Công nghệ ASEAN) đã chính thức công bố Sáng kiến “ONE ASEAN - 100 Digital Livable Cities” (Mạng lưới 100 đô thị đáng sống số ASEAN).
ACXOA đặt mục tiêu trong 5 năm tới sẽ kết nối 100 thành phố tiêu biểu, nơi công nghệ được sử dụng để tạo ra sự thịnh vượng bao trùm.
Bà Hong Sin Kwek – Chủ tịch ACXOA (Hiệp hội Lãnh đạo Công nghệ ASEAN)
Bà chia sẻ tầm nhìn chiến lược: “Tương lai của ASEAN không nằm ở các quốc gia riêng lẻ, mà nằm ở sự kết nối của mạng lưới các siêu đô thị. ACXOA đặt mục tiêu trong 5 năm tới sẽ kết nối 100 thành phố tiêu biểu, nơi công nghệ được sử dụng để tạo ra sự thịnh vượng bao trùm (Inclusive Prosperity)".
"Các đô thị Việt Nam như Hà Nội, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, với tốc độ chuyển đổi số ấn tượng, sẽ là những mắt xích (Hub) quan trọng nhất của mạng lưới này để thu hút nguồn vốn xanh và chia sẻ dữ liệu cấp khu vực”, bà nói.
Sáng kiến này mở ra cơ hội to lớn để các giải pháp Smart City "Make in Vietnam" không chỉ phục vụ trong nước mà còn xuất khẩu sang thị trường ASEAN đầy tiềm năng.
