Bằng chứng mới cho thấy vaccine ngừa Covid-19 kém hiệu quả với các biến thể

Người lớn tuổi và suy giảm miễn dịch không đủ kháng thể để chống biến thể mới

Cho dù hiện tại, trừ các trường hợp ngoại lệ, các kháng thể này đã đáp ứng việc tiêm chủng hoặc nhiễm bệnh tự nhiên, hay là đã được tinh chế nhằm mục đích sử dụng làm thuốc, thì các nhà nghiên cứu vẫn cho rằng cần phải có nhiều kháng thể hơn để vô hiệu hóa các biến thể mới.

Phát hiện này từ các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và được công bố vào ngày 4-3, trên tạp chí Nature Medicine.

Nghiên cứu cho thấy các loại thuốc và vaccine ngừa Covid-19 được phát triển cho đến nay có thể đã kém hiệu quả hơn khi các biến thể mới chiếm ưu thế, và các chuyên gia cho rằng điều này chắc chắn sẽ xảy ra. Các nhà nghiên cứu đã xem xét các biến thể từ Nam Phi, Anh và Brazil.

Giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Michael S. Diamond, Đại học Washington, tác giả cấp cao cho biết: “Chúng tôi lo ngại rằng những người mà chúng tôi mong đợi có mức độ bảo vệ của kháng thể vì họ đã mắc Covid-19 hoặc đã được tiêm ngừa vaccine, có thể không được bảo vệ trước các biến thể mới”.

“Có sự khác biệt lớn về lượng kháng thể mà một người tạo ra để đáp ứng với việc tiêm phòng hoặc nhiễm bệnh tự nhiên. Một số người tạo ra kháng thể mức độ rất cao, và họ vẫn có khả năng chống lại các biến thể mới. Nhưng một số người, đặc biệt là những người lớn tuổi và suy giảm miễn dịch, có thể không tạo ra lượng kháng thể cao như vậy. Đáng quan tâm là những người cần được bảo vệ nhiều nhất lại là những người ít có khả năng mắc bệnh nhất”, ông nói.

Biến thể Nam Phi và Brazil cần kháng thể nhiều hơn từ 3,5 đến 10 lần

Virus SARS-CoV-2 sử dụng một loại protein đột biến để bám và xâm nhập vào bên trong tế bào. Những người bị nhiễm SARS-CoV-2 tạo ra nhiều kháng thể bảo vệ nhất chống lại protein đột biến.

Do đó, sự tăng protein đột biến trở thành mục tiêu hàng đầu của các nhà phát triển thuốc và vaccine Covid-19. Ba loại vaccine được cấp phép sử dụng khẩn cấp ở Mỹ - do Pfizer - BioNTech, Moderna và Johnson & Johnson sản xuất - đều nhắm đến mục tiêu này. Và các kháng thể chống tăng đột biến mạnh đã được lựa chọn để phát triển thành các loại thuốc.

Virus luôn đột biến, nhưng trong gần một năm qua, những đột biến phát sinh từ virus SARS-CoV-2 không đe dọa chiến lược dựa trên sự đột biến này. Vào mùa đông vừa qua, các biến thể lây lan nhanh đã được phát hiện ở Anh, Nam Phi, Brazil và nhiều nơi khác, làm dấy lên lo ngại, các biến thể mới đều mang nhiều đột biến trong gen đột biến của chúng. Điều này có thể làm giảm hiệu quả của các loại thuốc và vaccine nhắm mục tiêu đột biến hiện đang được sử dụng để ngăn ngừa hoặc điều trị Covid-19. Các biến thể mới đáng lo ngại nhất được đặt tên là B.1.1.7 (từ Anh), B.1.135 (Nam Phi) và B.1.1.248, còn được gọi là P.1 (Brazil).

Để đánh giá xem liệu các biến thể mới có thể né tránh các kháng thể được tạo ra cho dạng ban đầu của virus hay không, ông Diamond và các đồng nghiệp đã thử nghiệm khả năng của các kháng thể trong việc vô hiệu hóa ba biến thể virus trong phòng thí nghiệm.

Các nhà khoa học đã sử dụng các biến thể chống lại kháng thể trong máu của những người đã khỏi bệnh sau khi nhiễm SARS-CoV-2 hoặc đã được tiêm vaccine ngừa Covid-19 của Pfizer. Họ cũng thử nghiệm các kháng thể trong máu của chuột và khỉ đã được nhỏ vaccine Covid-19 thử nghiệm do tại Trường Y Đại học Washington phát triển qua mũi. Biến thể B.1.1.7 (Anh) có thể được vô hiệu hóa với các mức kháng thể tương tự để vô hiệu hóa virus ban đầu. Nhưng hai biến thể còn lại cần lượng kháng thể trung hòa nhiều hơn từ 3,5 đến 10 lần.

Vì mỗi biến thể virus mang nhiều đột biến trong gen đột biến, các nhà nghiên cứu đã tạo ra một nhóm virus với các đột biến đơn lẻ để có thể phân tích tác động của từng đột biến. Hầu hết sự thay đổi về hiệu quả của kháng thể có thể là do sự thay đổi axit amin đơn lẻ trong protein đột biến. Đột biến này được gọi là E484K, được tìm thấy trong các biến thể B.1.135 (Nam Phi) và B.1.1.248 (Brazil), nhưng không có ở biến thể B.1.1.7 (Anh).

Giáo sư Diamond cho biết, điều này có thể giải thích tại sao một trong những loại vaccine được thử nghiệm trên người lại kém hiệu quả hơn ở Nam Phi so với ở Mỹ, nơi mà biến thể này vẫn còn rất hiếm.

Ông Diamond nói: “Chúng tôi không biết chính xác hậu quả của những biến thể mới này sẽ như thế nào. Kháng thể không phải là biện pháp bảo vệ duy nhất; các yếu tố khác của hệ thống miễn dịch có thể bù đắp để tăng sức đề kháng với các kháng thể. Về mặt dịch tễ học, điều đó sẽ được xác định theo thời gian, khi những biến thể này lây lan".

"Chúng ta sẽ gặp nhiều trường hợp tái nhiễm? Và thấy vaccine mất tác dụng và xuất hiện tình trạng kháng thuốc? Tôi hy vọng là điều này không xảy ra. Nhưng rõ ràng là chúng ta sẽ cần liên tục sàng lọc các kháng thể để bảo đảm chúng vẫn hoạt động khi các biến thể mới phát sinh và lây lan, đồng thời có khả năng điều chỉnh các chiến lược điều trị bằng vaccine và kháng thể”, Giáo sư Diamond kết luận.