Âm thanh trong phim

ND - Âm thanh trong một bộ phim bao gồm ba thành phần là tiếng động, lời thoại và âm nhạc. Ðể làm được một bộ phim có âm thanh hay thì tiếng động phải sống động và chân thực, lời thoại phải có "duyên", không thừa, không thiếu, phần âm nhạc phải rất tinh tế phù hợp với từng cảnh, từng đoạn phim, chất lượng thu âm phải tốt, sự hòa âm phải rất khéo. Ðể thực hiện được hết những cái "phải" như trên là điều không đơn giản.

Các nhà sản xuất phim Việt Nam hiện nay đã thấy được vai trò quan trọng của âm thanh trong phim. Tuy nhiên làm thế nào nâng cao được chất lượng và hiệu quả của âm thanh trong phim Việt Nam thì lại là vấn đề không nhỏ. Nguyên nhân đầu tiên phải kể đến là vấn đề "con người". Chúng ta thiếu những chuyên gia giỏi trong lĩnh vực này, đó là các nhà "đạo diễn" âm thanh, kỹ thuật viên âm thanh, từ việc lên một kịch bản âm thanh như thế nào cho hiệu quả, đến việc cập nhật và sử dụng các trang thiết bị thu âm hiện đại ra sao, xử lý âm thanh thế nào.

Bên cạnh đó chúng ta thiếu hẳn đội ngũ nhạc sĩ chuyên viết nhạc cho phim được đào tạo bài bản. Vì kinh phí làm phim ở nước ta còn quá thấp nên việc đổi mới các trang thiết bị thu âm là điều hết sức khó khăn. Phải nói rằng, nếu so sánh với các nước có nền điện ảnh phát triển như Mỹ và chỉ xét riêng về mặt âm thanh thôi thì trang, thiết bị của chúng ta còn "thô sơ" quá.

Với thực trạng như vậy mà đòi hỏi phim Việt Nam hay và thu hút khán giả đến rạp xem đông thì thật khó. Sau một đợt khảo sát trong năm 2007 của các chuyên gia ở Viện Hàn lâm Ðiện ảnh Mỹ sang thăm tất cả các cơ sở sản xuất phim Nhà nước cũng như tư nhân ở Việt Nam, họ đã đánh giá rằng: việc sản xuất phim ở Việt Nam cái gì cũng thiếu, và cái thiếu nhất là các trang, thiết bị âm thanh.

Chính vì thiếu kinh phí, thiếu trang thiết bị, thiếu chuyên gia âm thanh, nhạc sĩ chuyên viết nhạc phim, cộng với sự dễ dãi của các đạo diễn nên phần âm thanh trong phim Việt Nam thường bị "lép vế". Dù rất muốn làm tốt hơn, nhưng khi xem xong, khán giả có cảm giác rằng phần âm thanh trong phim hình như chỉ được đưa vào cho... có, vụng về và thô sơ quá, đôi khi lại gây phản cảm tới người xem.

Thông thường, các bộ phim sản xuất ra dành quá ít thời gian cho phần lồng tiếng, hòa âm nên khó trau chuốt và sửa lỗi kỹ thuật. Tất nhiên không phải tất cả đều như vậy, một số phim (chủ yếu là phim tư nhân) đã hợp tác với chuyên gia nước ngoài để thu âm, xử lý âm thanh, tiếng động hay mang ra nước ngoài làm hậu kỳ, đã thu hút được sự quan tâm của công chúng vì chất lượng âm thanh tốt hơn. Nếu bàn sâu về từng yếu tố của mảng âm thanh trong phim thì chúng ta sẽ thấy rất nhiều điều thú vị.

Ðầu tiên là yếu tố tiếng động. Tiếng động chia làm hai loại là tiếng động thật và tiếng động giả. Tiếng động thật là những âm thanh thu được trực tiếp tại hiện trường, được để thành một file (tệp dữ liệu) tiếng riêng. File này rất quan trọng để làm hậu kỳ, nó giúp cho những đạo diễn âm thanh, kỹ thuật viên âm thanh, nhạc sĩ... hình dung ra "môi trường" hay "không khí" trong cảnh phim đó để chỉnh sửa, làm tiếng động giả và sáng tác nhạc phim... Thí dụ: phim "Cô gái xấu xí", hay phim "Những người độc thân vui vẻ", hiện là những bộ phim được nhiều người xem truyền hình quan tâm theo dõi, phần âm thanh được sử dụng công nghệ thu âm đồng bộ để thu thẳng phần thoại và tiếng động. Tuy nhiên việc xử lý căn chỉnh lại âm thanh còn chưa chuẩn nên hiệu quả chưa tốt, lúc to lúc nhỏ.

Việc thu âm thoại trực tiếp đòi hỏi diễn viên phải có trình độ diễn rất tốt, ngoài diễn xuất về ngoại hình thì phần biểu cảm bằng ngôn từ phải rất tốt. Trong bộ phim này ta thấy có một nhược điểm là diễn viên còn thiếu kinh nghiệm,cách nói, nghe đôi khi cứng nhắc, nặng hình thức sân khấu. Diễn viên lại ở các vùng miền khác nhau nên khi thu âm trực tiếp để sử dụng mang rất nhiều phản cảm tới người xem. Cảm giác khi xem phim, phải nghe những giọng điệu ngữ âm của quá nhiều vùng miền khác nhau thì như ăn một món hổ lốn, rất khó chịu. Tuy nhiên, phải thấy được khi sử dụng cộng nghệ thu âm này thì ta có một sản phẩm điện ảnh được sản xuất nhanh, kịp thời phát sóng. Và cũng là một cách thức sản xuất phim truyền hình mới trong nền công nghiệp điện ảnh của chúng ta.