Núi Đinh, núi Đúng án ngữ phía đông bắc thành phố Vĩnh Yên, vừa là điểm nhấn cảnh quan, vừa là tấm lá chắn tự nhiên cho thành phố.
Lịch sử sử dụng đất khu vực này cho thấy năm 1999, ông Đường Ngọc Sơn được Ủy ban nhân dân huyện Tam Dương giao quản lý, sử dụng 52,8 ha đất rừng sản xuất lâm nghiệp, thời hạn sử dụng 50 năm thuộc địa phận xã Kim Long (nay là thị trấn Kim Long).
Năm 2004, ông Sơn tự ý tách diện tích trên thành nhiều thửa đất đứng tên nhiều người, đến năm 2012, ông Sơn tiếp tục tách thửa và chuyển nhượng diện tích 12 ha cho một hộ dân khác.
Thời điểm được Nhà nước giao đất, toàn bộ diện tích đất là đồi núi trọc, không có đường đi và nhà ở. Ông Sơn đã thuê người làm đường, xây nhà và trồng cây trên diện tích này.
Từ năm 2012, ông Sơn sử dụng máy xúc, máy ủi tiến hành san gạt, đào múc mở rộng nhiều khu vực trong khu đất 52,8 ha được giao để làm đường đi, tạo mặt bằng xây dựng các công trình nhà ở và đền thờ.
Năm 2017, ông Sơn tiếp tục tiến hành san gạt mặt bằng xây dựng khu nhà điều hành, sân đá bóng cho câu lạc bộ bóng đá Hải Nam và một số công trình nhà ở kiên cố, lán tạm.
Đầu năm 2019, ông Sơn chỉ đạo công nhân điều khiển máy xúc, máy ủi san gạt, đào đắp tạo mặt bằng trên đỉnh núi để đặt tượng Phật Quan Âm Bồ Tát. Các hoạt động san gạt, đào múc và xây dựng các công trình trên đều không được cấp phép, không làm thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất.
Ủy ban nhân dân xã Kim Long đã nhiều lần lập biên bản vi phạm hành chính, xử phạt vi phạm hành chính đối với ông Sơn. Xã Kim Long và huyện Tam Dương nhiều lần có văn bản yêu cầu ông Sơn thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả nhưng ông Sơn vẫn không thực hiện.
Cuối năm 2020, ông Sơn tiếp tục san gạt, đào đắp tạo mặt bằng trên đỉnh núi Đinh, xây dựng nhà thờ phía trên khu nghĩa trang của gia đình và xây dựng một số công trình kiên cố.
Khoảng đầu năm 2021, ông Sơn đã cho vợ chồng ông Vinh, bà Nhung một thửa đất rộng hơn 1.000m2 ở sườn phía đông nam của núi Đinh để làm nhà ở. Ngày 25/5/2022, sau nhiều ngày mưa lớn, đất, đá bị sạt lở làm sập tường, vùi lấp nhà cửa làm bốn người chết.
Với những vi phạm nêu trên, Công an tỉnh Vĩnh Phúc đã bắt tạm giam ông Đường Ngọc Sơn vào ngày 16/9/2022. Sau gần hai năm điều tra, tháng 7/2024, Tòa án nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc xử phạt bị cáo Đường Ngọc Sơn 10 năm 6 tháng tù về hai tội "Vi phạm các quy định về sử dụng đất đai" và "Vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng".
Đây là bản án rất nghiêm khắc, có tác dụng răn đe đối với các trường hợp vi phạm khác. Tòa án nhân dân tỉnh cũng kiến nghị Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc xem xét, xử lý về mặt hành chính đối với các tập thể, cá nhân có liên quan trong việc giao đất, quản lý đất đai, quản lý xây dựng tại khu vực núi Đinh, núi Đúng.
Đối với 11 căn nhà kiên cố kiểu biệt thự nhà vườn được xây dựng tại khu vực núi Đinh, núi Đúng, chính quyền thành phố Vĩnh Yên và huyện Tam Dương tích cực vận động để họ tự tháo dỡ.
Tháng 7/2024, Ủy ban nhân dân thị trấn Kim Long huy động lực lượng, phương tiện, máy móc hỗ trợ các gia đình tháo dỡ một số ngôi biệt thự nhà vườn trên núi Đinh. Hiện nay còn ba ngôi nhà chưa được tháo dỡ.
Gia đình ông Sơn đã tháo dỡ một số công trình phục vụ Câu lạc bộ bóng đá Hải Nam ở chân núi Đinh. Thành phố Vĩnh Yên đã thiết lập xong hồ sơ đối với chín trường hợp vi phạm tại khu núi Đinh, núi Đúng; phá dỡ xong công trình vi phạm của 23 trường hợp khu Bãi rác-Núi Bông.
Chính quyền thành phố Vĩnh Yên và huyện Tam Dương tiếp tục vận động các hộ dân tự tháo dỡ các nhà vườn, biệt thự, công trình xây dựng trái phép tại núi Đinh, núi Đúng và trong khu vực liền kề thuộc hai phường Định Trung và Khai Quang, thành phố Vĩnh Yên.
Liền kề diện tích giao cho ông Sơn quản lý là diện tích đất thuộc Công ty TNHH Kim Long đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc thu hồi từ năm 2018, thuộc các phường Khai Quang, Định Trung, Liên Bảo của thành phố Vĩnh Yên. Trên diện tích này có nhiều công trình xây dựng trái phép với nhiều ngôi nhà kiểu biệt thự.
Đến nay, có 5 trường hợp vi phạm thuộc phường Khai Quang xin tự tháo dỡ công trình vi phạm, trả lại đất cho Nhà nước. Tuy nhiên hiện vẫn còn 99 trường hợp vi phạm trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên, trong đó: phường Định Trung có 5 trường hợp; phường Khai Quang có 34 trường hợp; phường Liên Bảo có 60 trường hợp. Việc vận động người dân tự tháo dỡ đang gặp rất nhiều khó khăn.
Như vậy, sau nhiều nỗ lực của các cấp chính quyền, những vi phạm đất đai tại khu vực núi Đinh, núi Đúng thuộc địa bàn huyện Tam Dương và thành phố Vĩnh Yên giải quyết được cơ bản.
Tuy nhiên việc thực thi triệt để các quyết định của cơ quan chức năng cần được đốc thúc, giám sát chặt chẽ với 99 trường hợp vi phạm trên. Bên cạnh đó, những vi phạm trong khu vực giáp ranh cần được các cơ quan chức năng tiếp tục giải quyết dứt điểm một cách quyết liệt, khẩn trương, nghiêm minh, đúng pháp luật.