Nỗ lực vượt khó
Trường đại học Tây Bắc được thành lập trên cơ sở tiền thân là Trường cao đẳng Sư phạm Tây Bắc đóng tại thị trấn Thuận Châu (Sơn La). Hơn 40 năm qua, trường đào tạo hơn 10 nghìn giáo viên trung học cơ sở, tiểu học cho các tỉnh khu vực miền núi tây bắc. Ðội ngũ này góp phần quan trọng trong việc nâng cao trình độ dân trí và đào tạo nguồn nhân lực cho sự phát triển của các tỉnh Sơn La, Lai Châu, Ðiện Biên, Lào Cai, Yên Bái...
Ðội ngũ cán bộ, giáo viên của trường ngày càng phát triển. Ðến nay, trường có 226 cán bộ, công nhân, viên chức, trong đó 163 cán bộ giảng dạy (60 người có trình độ trên đại học). 12 người đang làm nghiên cứu sinh và 54 người đang theo học thạc sĩ.
Việc Chính phủ quyết định nâng cấp Trường cao đẳng Tây Bắc lên thành Trường đại học Tây Bắc là quyết định đúng đắn, để trường tiếp tục có điều kiện đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao phục vụ phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực, nơi mà trình độ dân trí còn thấp, kinh tế - xã hội phát triển chậm.
Tiếp chúng tôi vẫn tại trụ sở cũ ở thị trấn Thuận Châu, Hiệu trưởng Ðặng Quang Việt tâm sự: Mặc dù mới thành lập vài ba năm, khó khăn còn lớn, nhưng nhà trường có những nỗ lực lớn, tạo thế phát triển. Trước đây, cấp trên có chủ trương sáp nhập trường này với Trường đại học Sư phạm Hà Nội 2 và chuyển về thị xã Hòa Bình, nhưng sau đó không thành. Ðến năm 1994, lại định sáp nhập vào Trường đại học Sư phạm Sơn La và chuyển về thị xã Sơn La, cho nên cả thời gian dài trường không được đầu tư xây dựng cơ bản.
Toàn bộ nhà làm việc của ban giám hiệu, lớp học, ký túc xá sinh viên chủ yếu là nhà cấp 4 và toóc-xi lợp ngói. Cả trường có chưa đầy ba chục phòng học tạm. Sau khi có quyết định chính thức thành lập Trường đại học Tây Bắc, trường như chuyển sang trang mới. Từ đó đến nay, tập thể nhà trường quyết tâm biến chủ trương đúng đắn của Ðảng, Nhà nước thành hiện thực.
Dưới sự chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Ðào tạo, sự giúp đỡ của các trường đại học, nay trường có 14 chuyên ngành trình độ đại học, bao gồm sư phạm, nông-lâm nghiệp và kế toán với quy mô gần 1.500 sinh viên. Ngoài ra, còn có hơn một nghìn sinh viên hệ cao đẳng sư phạm và hai nghìn sinh viên hệ không chính quy và dự bị đại học.
Tuy nhiên, trong quá trình chuyển từ cao đẳng lên đại học, trường gặp không ít khó khăn trong hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ. Trước hết, trường còn thiếu giáo viên các chuyên ngành ngoài sư phạm, như kinh tế, nông-lâm; nhất là thiếu cán bộ, giảng viên đầu ngành. Trình độ ngoại ngữ và tin học của cán bộ, giảng viên còn thấp.
Ðội ngũ cán bộ quản lý phần lớn chưa qua đào tạo về công tác quản lý. Trang thiết bị, thí nghiệm và thư viện nhìn chung quá thiếu thốn, cũ kỹ và lạc hậu. Là một trường đại học nhưng hiện nay thư viện của trường chỉ có hơn 4.500 đầu sách. Trong khi đó, nhu cầu học tập của con em đồng bào các tỉnh Tây Bắc ngày càng lớn.
Ðược biết, riêng tỉnh Sơn La, cán bộ chủ yếu chỉ có trình độ trung học và sơ học, trình độ đại học trở lên mới chiếm 12,15%. Cán bộ người dân tộc thiểu số cũng chỉ chiếm 32%. Thậm chí còn 5,5% số cán bộ chưa qua đào tạo. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La Cầm Văn Ðoan cho biết: Mặc dù nhiều năm qua, tỉnh đề ra nhiều chủ trương, chính sách để thu hút cán bộ nhưng so với yêu cầu còn thấp. Do vậy, rất hy vọng vào nguồn cán bộ sẽ được bổ sung từ nguồn sinh viên tốt nghiệp tại Trường đại học Tây Bắc nay mai. Việc xây dựng cơ sở mới của trường tại thị xã Sơn La cũng gặp nhiều trở ngại.
Khó nhất hiện nay là khâu giải phóng mặt bằng và nguồn vốn cho xây dựng cơ bản. Phó Trưởng ban quản lý dự án xây dựng trụ sở mới của trường tại bản Dửn, xã Chiềng Ngân, thị xã Sơn La, Lò Tiến Thắm cho biết: Trong bốn năm, Bộ Giáo dục và Ðào tạo chỉ mới cấp 15 tỷ 600 triệu đồng trong số hơn 703 tỷ 656 triệu đồng vốn xây dựng cơ bản. Ban quản lý kiến nghị bộ chủ quản cũng như các bộ, ban, ngành T.Ư, chính quyền địa phương quan tâm, giúp đỡ, nhất là cấp đủ vốn và có biện pháp sớm giải phóng mặt bằng để đẩy nhanh tiến độ thi công công trình.
Cần sự phối hợp hành động từ nhiều phía
Trước tình hình dự án xây dựng và phát triển Trường đại học Tây Bắc đang gặp nhiều trở ngại như trên, Bộ Giáo dục và Ðào tạo vừa phối hợp UBND tỉnh Sơn La tổ chức hội nghị triển khai chương trình hành động xây dựng trường trở thành trường đa cấp, đa ngành, đa lĩnh vực như mục tiêu đề ra.
Thứ trưởng Giáo dục và Ðào tạo Phạm Vũ Luận cho biết: Khắc phục những khó khăn ban đầu, Bộ chỉ đạo tám trường đại học lớn ở Hà Nội trực tiếp giúp đỡ Trường đại học Tây Bắc trong công tác đào tạo và tiếp tục chỉ đạo các trường này hỗ trợ Trường đại học Tây Bắc mở thêm các chuyên ngành mới, phấn đấu đến năm 2010 đạt quy mô tuyển sinh 10 nghìn sinh viên các hệ. Bộ cũng sẽ tăng chỉ tiêu cử tuyển, nhất là sinh viên các dân tộc thiểu số và sẽ ưu tiên bố trí tăng ngân sách chi thường xuyên và chi chương trình mục tiêu cho trường.
Trong chương trình hành động của Trường đại học Tây Bắc từ nay đến năm 2010, trường đề ra kế hoạch thành lập thêm các khoa mới như: giáo dục chính trị, dự bị, nông - lâm - kinh tế, ngoại ngữ và năm trung tâm, trong đó có hai trung tâm quan trọng: nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao công nghệ; nghiên cứu phát triển nông thôn và văn hóa dân tộc Tây Bắc. Việc bổ sung đội ngũ cán bộ, giảng viên sẽ được ưu tiên cho những ngành mới và còn thiếu, những người có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ, sinh viên đại học tốt nghiệp loại giỏi, v.v.
Ðể làm được điều đó, trường tăng cường trao đổi kinh nghiệm đào tạo, nghiên cứu khoa học, quản lý với các trường đại học khác. Các trường đại học được Bộ Giáo dục và Ðào tạo giao nhiệm vụ giúp đỡ Trường đại học Tây Bắc như: Ðại học Sư phạm Hà Nội, Kinh tế quốc dân, Bách khoa Hà Nội, Dược Hà Nội, Ðại học khoa học Xã hội và Nhân văn, Ðại học khoa học tự nhiên, Ðại học Ngoại ngữ (Ðại học quốc gia Hà Nội), Ðại học Nông nghiệp 1, Ðại học Lâm nghiệp,... nhiệt tình cử cán bộ giúp đỡ biên soạn giáo trình, mở ngành nghề mới cũng như bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ cán bộ giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Việc này còn tiếp tục được thực hiện qua thỏa thuận hợp tác mới đây vừa được ký giữa Trường đại học Tây Bắc với các trường đại học nói trên.
Từ nay đến năm 2010, trường còn phải tiếp tục triển khai đầu tư xây dựng tại địa điểm mới với tổng mức hơn 665 tỷ 270 triệu đồng, bao gồm việc xây dựng cụm nhà điều hành và học chung cho khối sư phạm cũng như xây dựng hoàn thiện tổng thể Trường đại học Tây Bắc.
Hiệu trưởng Ðặng Quang Việt cho biết: Ðể hoàn thành dự án xây dựng trường vào năm 2010, mỗi năm nhà trường cần ít nhất 100 tỷ đồng vốn xây dựng. Muốn vậy, phải chuyển đổi danh mục dự án và nhà trường đề nghị Bộ Giáo dục và Ðào tạo phối hợp các bộ, ban, ngành T.Ư làm các thủ tục trình Chính phủ đưa dự án và danh mục: dự án đặc biệt của Chính phủ; đồng thời đề nghị UBND tỉnh Sơn La có biện pháp cụ thể, giúp trường giải phóng nhanh mặt bằng, triển khai thi công công trình đúng tiến độ.
Tỉnh Sơn La cũng đã có nhiều cố gắng, hợp tác chặt chẽ với Bộ Giáo dục và Ðào tạo, với lãnh đạo nhà trường trong việc quy hoạch đất đai, xây dựng và hoàn thiện cơ sở mới tại thị xã Sơn La. Ðược biết, tỉnh đặt nhà trường nằm trong quy hoạch chung của thành phố Sơn La. Hệ thống đường giao thông, điện, cấp nước... tỉnh cũng sẽ bố trí hợp lý, tạo điều kiện tốt nhất cho nhà trường hoạt động.
Với sự kết hợp hành động chung và sự phân công cụ thể của từng ngành, từng cấp, mục tiêu và phương hướng xây dựng Trường đại học Tây Bắc chắc sớm trở thành hiện thực. Yếu tố chính của sự thành công là ở sự nỗ lực, cố gắng tự thân của nhà trường. Tại hội nghị triển khai xây dựng Trường đại học Tây Bắc,
Thứ trưởng Giáo dục và Ðào tạo Phạm Vũ Luận cho rằng: Vấn đề cấp kinh phí để xây dựng cũng chỉ là một phần. Vấn đề bố trí các hạng mục công trình để tổ chức di chuyển cơ sở của Trường đại học Tây Bắc từ Thuận Châu xuống thị xã Sơn La là lớn nhưng không phải tất cả. Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Ðầu tư cũng như chính quyền các cấp tỉnh Sơn La sẽ lo giúp đỡ và giải quyết. Ðiều cốt yếu nhất là, nhà trường phải có bước đi thích hợp và mang tầm chiến lược trong việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giảng viên; trong việc tổ chức hoạt động đào tạo.
Hy vọng mọi khó khăn, trở ngại trong tiến trình xây dựng, phát triển Trường đại học Tây Bắc sớm được khơi thông để thời gian sớm nhất, con em đồng bào dân tộc thiểu số có điều kiện học tập, nghiên cứu tại cơ sở đào tạo đại học hiện đại nhất vùng núi cao này.
