Ðể đáp ứng nhu cầu bức thiết đó, Trường đại học Y Hà Nội chính thức thành lập Bộ môn Y đức và Xã hội học, nhằm trang bị cho đội ngũ thầy thuốc tương lai hệ thống kiến thức cần thiết, phục vụ tốt hơn cho sự nghiệp công tác sau này.
Lý tưởng đạo đức của ngành y nói riêng cũng như đạo đức nghề nghiệp nói chung đều bắt nguồn từ lý tưởng sống tốt đẹp của con người. Lý tưởng là mục đích cao nhất, tốt đẹp nhất, là những khát khao và ước vọng mà con người muốn đạt tới. Lý tưởng có vai trò to lớn đối với hoạt động của con người. Người có lý tưởng cao đẹp, thì sẽ sống lương thiện, lành mạnh, có phẩm chất đạo đức tốt và không những có yêu cầu cao đối với chính bản thân mình mà còn thể hiện tinh thần trách nhiệm đối với người khác. Ðạo đức nghề nghiệp là những quan điểm, quy tắc và chuẩn mực hành vi đạo đức xã hội đòi hỏi cá nhân phải tuân theo trong hoạt động nghề nghiệp, có tính đặc trưng của nghề nghiệp. Trong xã hội có bao nhiêu nghề, thì có bấy nhiêu đạo đức nghề nghiệp. Lý tưởng đạo đức nghề nghiệp là sự tự nguyện, được khởi nguồn từ cái tâm của cá nhân, nghĩa là nó được xuất phát, thôi thúc bởi tình cảm, trách nhiệm cá nhân trước người khác và xã hội. Nó còn là nhu cầu tiến bộ và hoàn thiện của chính bản thân mỗi người. Vì thế lý tưởng đạo đức không phải là sự ép buộc từ bên ngoài mà nó là sự gắn bó chặt chẽ với ý thức về lẽ sống, hạnh phúc và triết lý sống của mỗi người.
Ðạo đức nghề y hay còn gọi là y đức không phải là luật pháp, là nghĩa vụ pháp lý mà là những phẩm chất tốt đẹp, cao quý của người hành nghề y, là những quy ước và nguyên tắc được coi là những kim chỉ nam cho việc hành nghề. Y đức gồm có ba phần cơ bản: Tư tưởng - tình cảm đạo đức, hành vi đạo đức và quan hệ đạo đức.
Tư tưởng - tình cảm đạo đức được hình thành trong quá trình hoạt động xã hội của con người, chúng chịu tác động của các hành vi và quan hệ đạo đức của cộng đồng. Trong việc nâng cao y đức cho cán bộ y tế, thì việc giáo dục, rèn luyện những tư tưởng - tình cảm đạo đức trở thành thói quen đạo đức là điều hết sức quan trọng. Nếu được quan tâm giáo dục, rèn luyện y đức ngay từ đầu, thì các y sinh sẽ thấm nhuần các nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực của y đức tiến bộ và tích cực, biến chúng thành các thói quen không thể từ bỏ được. Khi đó, các hành vi, quan hệ y đức tiêu cực, lạc hậu sẽ bị loại bỏ. Tư tưởng - tình cảm trong nghề y cũng có những đặc thù riêng. Tình người ở đây không chỉ đòi hỏi sự quan tâm, giúp đỡ, đùm bọc nhau trong lúc hoạn nạn... mà nó còn thể hiện ở trình độ, năng lực chuyên môn của người thầy thuốc đối với người bệnh. Người thầy thuốc cần nhận thức được điều này, để trung thực với nghề nghiệp của mình, đồng thời rèn luyện, nâng cao tay nghề chuyên môn để có thể đáp ứng nhu cầu của người bệnh và xã hội.
Hành vi đạo đức là sự thể hiện những tư tưởng - tình cảm đạo đức ra bên ngoài, thông qua hệ thống ngôn từ, cử chỉ, dáng vẻ, hành động, việc làm... Hành vi đạo đức đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc đạo đức, bởi ngay cả khi tư tưởng - tình cảm tốt đẹp nhưng hành vi đạo đức không được rèn luyện, giáo dục kỹ lưỡng cũng có thể gây nên những hậu quả đáng tiếc. Bởi vậy, hệ thống ngôn từ, hành động, cử chỉ, dáng vẻ... được xây dựng chuẩn hóa thành các chuẩn mực sẽ giúp cho y sinh rèn luyện thuần thục và có thể vận dụng trong thực tế.
Quan hệ đạo đức cũng là sự thể hiện ra bên ngoài của tư tưởng - tình cảm đạo đức, nhưng là sự thể hiện thành phương thức, cách thức xử lý các mối quan hệ xã hội. Tuy quan hệ đạo đức không quan sát trực tiếp được dễ như hành vi đạo đức, nhưng nó lại dễ đánh giá hơn vì thông qua các quan hệ xã hội, bao giờ cũng bộc lộ mục đích, cách thức và phương tiện của người thầy thuốc. Bởi quan hệ xã hội vừa thể hiện tư tưởng - tình cảm đạo đức, vừa thể hiện cách xử lý các lợi ích trong y tế. Người thầy thuốc không được coi lợi ích cá nhân của mình là điều kiện tiên quyết trong chăm sóc sức khỏe, nhưng cũng phải quan tâm lợi ích đó thì mới thúc đẩy được công tác chăm sóc sức khỏe, mới thống nhất được với những tư tưởng tình cảm y đức tiến bộ và cao đẹp.
Những người hành nghề y không ngừng rèn luyện, trau dồi cả chuyên môn lẫn đạo đức nghề nghiệp. Nghề thầy thuốc là nghề phải học hỏi suốt cuộc đời, bởi kiến thức y khoa rất rộng lớn, và những phát minh, khám phá, kỹ thuật hiện đại thì thay đổi hằng ngày, cho nên họ luôn phải cập nhật, học hỏi để có thể theo kịp thời đại. Hơn thế, y học ngoài tính chất là một khoa học, còn là một nghệ thuật. Người thầy thuốc giỏi cần nắm chắc về lý thuyết và giỏi về thủ thuật hành nghề. Ðiều này phụ thuộc vào năng khiếu cũng như sự rèn luyện thực hành cần mẫn của người đó.
Cần giữ vững bản lĩnh nghề nghiệp trước mọi sự cám dỗ, cũng như khó khăn trong cuộc sống. Người hành nghề y luôn đứng trước những cám dỗ, trước hết là vật chất, do họ nắm trong tay sinh mệnh, sức khỏe của người bệnh. Trong mối quan hệ với người bệnh, họ lại là người có quyền lực, người bệnh sẵn sàng nghe theo, cho nên dễ có cơ hội lạm dụng. Chính vì vậy, một "lương y" là người có chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp tốt, nhưng khi đã có lý tưởng đạo đức cao đẹp, thì cần giữ vững được bản lĩnh nghề nghiệp của mình. Những người hành nghề y là những người luôn sẵn sàng hy sinh quên mình vì lợi ích của người bệnh và cộng đồng. Người thầy thuốc phải đặt quyền lợi của người bệnh lên trên và trước cả quyền lợi của mình. Ðể có thể thực hiện được điều này, phẩm chất quan trọng nhất của người thầy thuốc chính là đức tính quên mình.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu cũng rất quan tâm đến vấn đề sức khỏe của nhân dân và y đức của người cán bộ y tế. Người luôn đặt y đức lên hàng đầu, và căn dặn thầy thuốc "lương y như từ mẫu", bởi họ gánh trên vai trọng trách chăm lo sức khỏe cho cả dân tộc. Với Bác, "Mỗi người dân yếu ớt, tức là cả nước yếu ớt, mỗi người dân khỏe mạnh tức là cả nước mạnh khỏe... Dân cường thì quốc thịnh". Tức là người thầy thuốc có đạo đức không chỉ thể hiện đối với người bệnh của mình, mà cao hơn, đó là lòng yêu nước, yêu đồng bào, chăm lo và xây dựng cho đất nước cường thịnh.
Ðạo đức của ngành y là một bộ phận của hệ thống đạo đức xã hội, nó không chỉ có vai trò quan trọng trong việc quyết định kết quả của dịch vụ y tế, mà còn góp phần tạo nên kiến trúc thượng tầng của xã hội. Vì vậy, việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cho sinh viên y khoa ngay từ khi mới vào trường của Ðại học Y Hà Nội là cấp bách, góp phần xây dựng nền đạo đức xã hội tốt đẹp, tiến bộ hơn.
