Theo Đại biểu Phạm Thúy Chinh (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Giang), việc nâng tỷ lệ vốn góp của nhà nước so quy định hiện hành là vẫn chưa đủ để tăng sức hấp dẫn đối với các dự án giao thông.
Đại biểu Phạm Thúy Chinh cho rằng, vấn đề nhà đầu tư trăn trở nhất hiện nay chính là việc thực hiện các cam kết, nghĩa vụ hợp đồng được quy định trong Luật PPP và hợp đồng ký kết, đặc biệt là cơ chế chia sẻ rủi ro về doanh thu. Bên cạnh đó, các bên liên quan tại dự án PPP cần chú trọng tới cả vòng đời dự án; trong đó có công tác vận hành, bảo trì, thu phí hoàn vốn,… tránh tình trạng chỉ tập trung vào giai đoạn xây dựng.
Đề xuất dự án PPP được tăng tối đa vốn ngân sách Nhà nước lên 70%
Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng cho rằng, hiện nay nhiều nước không quy định về trần vốn góp, về tỷ lệ vốn góp của nhà nước. Điều này cho phép nhà nước có thể tham gia tới 70-80% tổng mức đầu tư đối với dự án vùng sâu, vùng xa có lưu lượng phương tiện thấp nhưng đối với dự án có lưu lượng phương tiện cao, tỷ lệ vốn góp Nhà nước chỉ dao động từ 20-30%.
“Vấn đề là cần phải thay đổi tư duy, cách tiếp cận mới. Trong thời gian tới, bên cạnh việc áp dụng các hình thức đầu tư PPP mới như nhượng quyền, đấu giá quyền thu phí, Bộ Giao thông vận tải sẽ tổ chức các đợt xúc tiến đầu tư thực chất, nhằm đưa dự án tới nhà đầu tư thay vì thụ động chờ đợi”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết.
 |
Đại biểu Vũ Tiến Lộc (Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội) phát biểu. |
Đối với vấn đề này, Đại biểu Vũ Tiến Lộc (Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội) cho rằng, cần căn cứ vào tính chất của từng dự án PPP và thực tế giai đoạn triển khai cụ thể để quyết định tỷ lệ vốn của nhà nước cho phù hợp, đặc biệt đối với các dự án ở vùng sâu vùng xa cần phát triển cơ sở hạ tầng giao thông và trong bối cảnh tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng cho các dự án PPP giao thông gặp nhiều khó khăn.
“Có thể tăng vốn nhà nước lên 85%, thậm chí 90% và chỉ cần vốn đầu tư của tư nhân 10-15% để có khả năng hoàn thành dự án một cách tốt nhất”, đại biểu Vũ Tiến Lộc đánh giá. Đại biểu Vũ Tiến Lộc cũng đề nghị trong thời gian tới, Chính phủ sớm trình Quốc hội sửa đổi Luật PPP để phù hợp với thực tiễn hơn.
Vấn đề là cần phải thay đổi tư duy, cách tiếp cận mới. Trong thời gian tới, bên cạnh việc áp dụng các hình thức đầu tư PPP mới như nhượng quyền, đấu giá quyền thu phí, Bộ Giao thông vận tải sẽ tổ chức các đợt xúc tiến đầu tư thực chất, nhằm đưa dự án tới nhà đầu tư thay vì thụ động chờ đợi".
Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng.
Theo vị “Tư lệnh” ngành giao thông vận tải, trong thời gian qua, ngành giao thông đã triển khai được 70 dự án BOT nhưng hiện có khá nhiều dự án đang gặp khó khăn, vướng mắc ảnh hưởng tới phương án tài chính như: chưa được tăng phí theo lộ trình, thậm chí có dự án chưa được thu phí. Các tồn tại, vướng mắc nói trên vì nhiều lý do chậm được xử lý, làm ảnh hưởng tới niềm tin của nhà đầu tư.
“Trong khi đó, đằng sau các nhà đầu tư là các ngân hàng, tổ chức tín dụng, điều này cũng khiến việc tiếp cận nguồn vốn cho các dự án PPP trong thời gian qua gặp nhiều khó khăn”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thông tin.
 |
Thời gian qua, ngành giao thông đã triển khai 70 dự án BOT nhưng hiện khá nhiều dự án đang gặp khó khăn, vướng mắc ảnh hưởng tới phương án tài chính. |
Trong phiên chất vấn vào chiều 6/11, khi trả lời đại biểu Nguyễn Tạo (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng) về giải pháp tháo gỡ khó khăn, thu hút nguồn lực với các dự án PPP đã được phê duyệt, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết gần đây, Bộ Giao thông vận tải đã kêu gọi được một số doanh nghiệp tham gia dự án PPP. Tuy nhiên, cần thẳng thắn nhìn nhận, việc thu hút các dự án PPP chưa nhiều, chưa hiệu quả.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, nguyên nhân thứ nhất về khách quan, do tình hình kinh tế trong nước cũng như quốc tế thời gian qua rất khó khăn, do vậy nhiều doanh nghiệp bị đình trệ trong sản xuất, kinh doanh, nguồn lực đầu tư hạn chế. Thứ hai, đầu tư PPP lĩnh vực hạ tầng giao thông lợi nhuận không cao, trong khi có rất nhiều lĩnh vực khác để doanh nghiệp có thể lựa chọn, cân đối.
Thứ ba, rất quan trọng là trong khi lợi nhuận không cao, nhưng liên quan hiệu quả các dự án, tiềm ẩn nhiều vấn đề rủi ro có thể xảy ra. Hiện nay, các nhà đầu tư thu hồi vốn trên cơ sở lưu lượng xe. Cả nước hiện có khoảng 5,2 triệu xe ô-tô, nhưng phân bố không đồng đều, chủ yếu ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và một số thành phố lớn, đây cũng là một yếu tố bất lợi đối với nhà đầu tư.
Gỡ vướng các dự án PPP giao thông
Thứ tư, từ trước đến nay quy định liên quan đến tỷ lệ vốn nhà nước tham gia các dự án PPP hạ tầng giao thông chưa hấp dẫn, nhà nước hỗ trợ tối đa 50%, nhiều dự án chi phí giải phóng mặt bằng rất lớn, cho nên phần vốn nhà nước thực chất hỗ trợ cho doanh nghiệp không đáng kể và đây cũng là một bất lợi. Ngoài ra, một số vấn đề liên quan cơ chế, chính sách thu hút đầu tư cần đánh giá lại và điều chỉnh.
 |
Tỷ lệ vốn nhà nước tham gia các dự án PPP hạ tầng giao thông chưa hấp dẫn, nhà nước hỗ trợ tối đa 50%, nhưng nhiều dự án chi phí giải phóng mặt bằng rất lớn. |
Để giải quyết dứt điểm những vướng mắc, bất cập về trạm thu phí BOT, đại biểu Trịnh Xuân An (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai) cũng đề nghị Bộ trưởng Giao thông vận tải cho biết thời gian cụ thể để hoàn thành.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, việc này Bộ đã triển khai từ lâu nhưng nhiều vấn đề phức tạp chưa thể tháo gỡ. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã yêu cầu Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải làm rõ bên cạnh 8 dự án của Trung ương, cấp địa phương còn bao nhiêu dự án BOT gặp vướng mắc tương tự. Hiện chưa quyết định được nguồn vốn để xử lý 8 dự án này, từ tăng thu hay đầu tư công trung hạn.
Cả 8 dự án được triển khai trước khi Luật PPP có hiệu lực. Các dự án không chỉ liên quan nhà đầu tư mà còn cả ngân hàng. Ngân hàng yêu cầu nhà đầu tư hy sinh lợi nhuận, nhưng nhà đầu tư lại mong muốn ngân hàng hy sinh lãi suất để bảo toàn và thu hồi vốn.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thông tin, vừa qua Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã làm việc với Bộ, dự kiến sẽ báo cáo nội dung này với Chính phủ trước ngày 15/11, trình Quốc hội tháo gỡ cho 8 dự án BOT này. Bộ đề nghị có 5 dự án nhà nước mua lại và 3 dự án nhà nước hỗ trợ. Quá trình đàm phán được thực hiện trên nguyên tắc lợi nhuận hài hòa, khó khăn chia sẻ, đồng thuận không áp đặt nhà đầu tư. “Các bên đang khẩn trương hoàn tất quá trình xây dựng phương án tối ưu để sớm xử lý dứt điểm 8 dự án BOT gặp khó khăn”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói.
