Thay đổi căn bản về nhận thức đối với vấn đề xã hội và chính sách xã hội

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Trưởng Đoàn công tác và các đồng chí Đào Ngọc Dung, Bộ trưởng Lao động-Thương binh và Xã hội; Phạm Văn Linh, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương, chủ trì buổi làm việc.

Theo báo cáo của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, sau 40 năm đổi mới, các chính sách xã hội không ngừng được hoàn thiện, từng bước nâng cao chất lượng, mức hỗ trợ và mở rộng diện bao phủ theo hướng công bằng, tiến bộ, tiếp cận các chuẩn mực quốc tế, cơ bản bảo đảm an sinh của người dân theo quy định của Hiến pháp.

Thực hiện tốt chính sách ưu đãi và tôn vinh đối với người có công; thể chế thị trường lao động từng bước được hoàn thiện; việc làm cho người lao động cơ bản được bảo đảm; hệ thống y tế, giáo dục, an sinh và trợ giúp xã hội tiếp tục được kiện toàn và mở rộng; quy mô, năng lực, chất lượng dịch vụ xã hội cơ bản, thiết yếu được nâng lên; công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân ngày càng được cải thiện. Nguồn lực thực hiện chính sách xã hội được Nhà nước ưu tiên đầu tư, gắn với đẩy mạnh xã hội hóa, thu hút sự tham gia của toàn xã hội...

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu tại buổi họp. (Ảnh: Giáp Tống)

Phát biểu ý kiến tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đánh giá cao công tác chuẩn bị của Ban Cán sự Đảng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, cũng như quán triệt quan điểm chỉ đạo của Đảng là chính sách xã hội thể hiện đặc trưng, bản chất tốt đẹp của chế độ, góp phần quan trọng trong bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa, thực hiện tăng trưởng kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội; không hy sinh tiến bộ và công bằng xã hội, an sinh xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần; bảo đảm an sinh xã hội, phúc lợi xã hội cho nhân dân; tạo điều kiện để nhân dân tham gia và thụ hưởng ngày một tốt hơn thành quả của sự nghiệp đổi mới, phát triển đất nước.

Nhấn mạnh yêu cầu không thể tách rời vấn đề xã hội và phát triển kinh tế, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng, cần làm rõ mối quan hệ giữa kinh tế thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa, rút ra bài học kinh nghiệm trong khắc phục, điều tiết mặt trái của kinh tế thị trường bằng các công cụ, chính sách xã hội rõ ràng, cụ thể. Vấn đề xã hội phải nằm trong tư duy phát triển, lựa chọn mô hình kinh tế. Các mục tiêu xã hội hiện nay chỉ đạt được khi chúng ta có mô hình kinh tế bền vững hơn như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tri thức…, thay thế mô hình phát triển dựa vào khai thác tài nguyên thiên nhiên.

Phó Thủ tướng cũng đề nghị Ban Cán sự Đảng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cần tiếp tục phân tích thực tiễn, rút ra những vấn đề lý luận theo tư tưởng, quan điểm, mục tiêu của Đảng về mô hình phát triển, thể chế chính trị, nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong từng giai đoạn phát triển.

Từ đó xác định những vấn đề ưu tiên giữa phát triển kinh tế với thực hiện các chính sách xã hội trong giai đoạn sắp tới. Đồng thời, cần làm rõ hơn nội hàm khái niệm an sinh xã hội, phúc lợi xã hội, tham khảo kinh nghiệm vận hành mô hình an sinh xã hội trong nền kinh tế thị trường, vai trò của nhà nước, sự tham gia của tư nhân từ các quốc gia trên thế giới.

Báo cáo với Đoàn công tác nhóm 3, Thứ trưởng Lao động-Thương binh và Xã hội Nguyễn Văn Hồi cho biết, các chính sách xã hội của đất nước không ngừng được hoàn thiện, từng bước nâng cao chất lượng, mức hỗ trợ và mở rộng diện bao phủ theo hướng công bằng, tiến bộ, tiếp cận các chuẩn mực quốc tế, cơ bản bảo đảm an sinh của người dân theo quy định của Hiến pháp.

Về các chính sách ưu đãi người có công với cách mạng, đến nay, cả nước đã xác nhận được hơn 9,2 triệu người có công và thân nhân; có hơn 1,2 triệu người đang hưởng ưu đãi hằng tháng, cơ bản hỗ trợ dứt điểm đối với hộ người có công gặp khó khăn về nhà ở; 98,6% gia đình người có công có mức sống bằng hoặc cao hơn mức sống trung bình của dân cư trên địa bàn.

Đối với thể chế thị trường lao động, đã từng bước được hoàn thiện, trở thành giải pháp cơ bản tạo việc làm bền vững; tỷ lệ thất nghiệp chung ổn định dưới 3%, thất nghiệp thành thị dưới 4%; tỷ lệ lao động qua đào tạo năm 2022 đạt 67%.

Trong lĩnh vực an sinh xã hội, bảo hiểm xã hội đã từng bước phát triển, khẳng định vai trò là trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội. Hết năm 2022, diện bao phủ bảo hiểm xã hội đạt 38,08% và bảo hiểm thất nghiệp đạt 31,18% lực lượng lao động trong độ tuổi; có 1,46 triệu người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Nhiều chính sách trợ giúp xã hội đã mở rộng về đối tượng và tăng mức hưởng. Số người hưởng trợ giúp xã hội thường xuyên tăng hằng năm, đạt 3,3 triệu người năm 2022 (chiếm 3,5% dân số). Đặc biệt, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn ra, nhiều người dân được hỗ trợ kịp thời từ chính sách trợ giúp xã hội đột xuất.

Về bảo đảm mức tối thiểu các dịch vụ xã hội cơ bản, trong giáo dục tối thiểu, trẻ em đi học đúng tuổi cấp tiểu học đạt 99% từ năm 2015, cấp trung học cơ sở đạt hơn 95% từ năm 2020, tỷ lệ người từ 15 tuổi trở lên biết chữ đạt 97,85%.

Tính đến nay, cả nước có độ bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân đạt 92% dân số; hơn 90% trẻ dưới 1 tuổi được tiêm chủng đầy đủ, trẻ dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng thể nhẹ cân giảm còn 10,8%; 90% người dân nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh; 100% xã miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo được phủ sóng phát thanh mặt đất, truyền hình mặt đất.

Bộ trưởng Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung phát triển tại buổi họp. (Ảnh: Giáp Tống)

Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung chia sẻ, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội là đơn vị được giao nhiệm vụ giúp Đoàn công tác nhóm 3 trong công tác nghiên cứu, tổng kết về xây dựng hoàn thiện các chủ trương, cơ chế, chính sách đối với các nhóm vấn đề xã hội. Tuy nhiên, đây là nhóm vấn đề có phạm vi rộng, bao gồm an sinh xã hội, y tế, giáo dục, môi trường, … vượt qua các lĩnh vực đa ngành mà Bộ đang quản lý...

Bộ trưởng cũng đề xuất trong lộ trình phát triển, Đảng và Nhà nước cần chuyển từ an sinh xã hội, chăm lo cơ bản từng bước sang phúc lợi xã hội, thay đổi từ chăm lo cho một bộ phận người yếu thế ở mức tối thiểu trở thành toàn bộ nhân dân đều được thụ hưởng thành quả của sự phát triển của kinh tế-xã hội và có cuộc sống chất lượng cao. Theo đó, Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, chỉ bảo đảm hỗ trợ 100% cho một số bộ phận nhân dân như người có công, người mất khả năng lao động…, các trường hợp còn lại thì Nhà nước sẽ hỗ trợ một phần hoặc định hướng về chính sách hỗ trợ.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đề xuất vấn đề xây dựng hệ thống an sinh xã hội đa dạng, đa tầng, hiện đại, thích ứng và linh hoạt; đưa Việt Nam là quốc gia tiên phong trong vấn đề việc làm thỏa đáng, công bằng và an sinh xã hội bền vững, hai trụ cột của sự phát triển bền vững. Lấy thị trường lao động linh hoạt, hiện đại, bền vững và hội nhập là cơ bản nhất cho phát triển chính sách xã hội.

Đồng thời, xác định mô hình an sinh xã hội trong hiện tại và tương lai; Việt Nam cần chọn lọc những tinh túy của 4 mô hình an sinh xã hội trên thế giới để phát triển, theo các hướng: Mở rộng đối tượng thụ hưởng chính sách xã hội; đa dạng hóa sự tham gia của xã hội, trao quyền cho xã hội, Nhà nước giữ vai trò chủ đạo; xây dựng thị trường lao động đúng nghĩa linh hoạt, hiện đại, bền vững và hội nhập làm nền tảng phát triển cho tất cả các vấn đề; Phát triển dịch vụ xã hội, tạo ra một xã hội thật sự mà Nhà nước chỉ giữ vai trò chủ đạo.