Theo số liệu trên hệ thống hóa đơn điện tử, tính đến cuối tháng 6/2023, Thành phố Hồ Chí Minh đã tiếp nhận hơn một tỷ số hóa đơn; trong đó số lượng hóa đơn điện tử có mã là hơn 380 triệu, số lượng hóa đơn điện tử không mã là hơn 616,3 triệu, số lượng hóa đơn điện tử có máy khởi tạo từ máy tính tiền là hơn 5,8 triệu số hóa đơn.
Phó Trưởng phòng Tuyên truyền - Hỗ trợ người nộp thuế (Cục Thuế Thành phố Hồ Chí Minh) Hà Thái Hạnh đánh giá, sau hơn một năm áp dụng triển khai hóa đơn điện tử mang lại lợi ích thiết thực cho người nộp thuế như: nhanh chóng, tiện lợi cho người sử dụng, tiết kiệm trong việc phát hành hóa đơn và lưu trữ hồ sơ, không sợ thất lạc hóa đơn; dễ dàng theo dõi việc xuất hóa đơn và xử lý các hóa đơn sai sót; tăng cường bảo mật; doanh nghiệp giảm chi phí thủ tục hành chính thuế.
Tuy nhiên, một số đối tượng lợi dụng sự thông thoáng của cơ chế, chính sách về thành lập doanh nghiệp trực tuyến đã thành lập doanh nghiệp nhằm mua bán và sử dụng hóa đơn bất hợp pháp, từ đó chiếm đoạt tiền thuế của nhà nước.
Thủ đoạn chung của các hành vi mua bán hóa đơn không hợp pháp là sử dụng căn cước công dân của các cá nhân bị mất/đánh cắp, thuê người không có hiểu biết làm đại diện pháp luật... để thành lập doanh nghiệp, chuỗi doanh nghiệp hoặc mua lại doanh nghiệp đang hoạt động để đăng ký doanh nghiệp.
Các doanh nghiệp trên thường không có tài sản cố định, thuê một địa điểm làm văn phòng cho nhiều công ty, chỉ treo bảng hiệu nhưng không hoạt động và sử dụng giấy tờ, chữ ký giả để thực hiện tất cả mọi giao dịch, bán hóa đơn cho các đối tượng là doanh nghiệp, tổ chức cần hợp thức chi phí đầu vào đối với hàng hóa nhập lậu, trôi nổi hoặc hàng hóa cần phải có hồ sơ chứng minh nguồn gốc như đất đá, cát sỏi, nông lâm, thủy hải sản, xăng dầu, thực phẩm... để chiếm đoạt tiền hoàn thuế giá trị gia tăng.
Theo bà Hà Thái Hạnh, từ khi triển khai hóa đơn điện tử, Bộ Tài chính đã chỉ đạo cơ quan thuế xây dựng và triển khai hệ thống ứng dụng hóa đơn điện tử, phát triển công cụ tự động rà soát những doanh nghiệp có hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp. Qua đó, cơ quan thuế có thể phát hiện nhanh chóng, nhận diện chính xác những đối tượng có hành vi mua bán hóa đơn không hợp pháp.
Ngày 11/7, Tổng cục Thuế thông tin, qua công tác phối hợp với các cơ quan chức năng đã phát hiện 524 doanh nghiệp bán hóa đơn không hợp pháp, hóa đơn khống (là một trong các hành vi bị nghiêm cấm quy định tại Khoản 7 Điều 6 Luật Quản lý thuế).
Trường hợp 524 doanh nghiệp bán hóa đơn này khác với trường hợp các doanh nghiệp bán hàng rồi bỏ địa chỉ kinh doanh đã đăng ký với cơ quan thuế vì các doanh nghiệp bán hóa đơn chủ yếu khai khống hóa đơn hàng hóa mua vào.
Tổng cục Thuế đã có văn bản khuyến cáo các doanh nghiệp có hóa đơn đầu vào của 524 doanh nghiệp để chủ động rà soát và loại trừ các hóa đơn không hợp pháp, không có hàng hóa kèm theo để điều chỉnh kê khai, hạch toán đúng nghĩa vụ thuế với Nhà nước.
Cục Thuế Thành phố Hồ Chí Minh khuyến nghị: Cần có hệ thống phần mềm quản lý rủi ro có hỗ trợ báo cáo để rà soát rủi ro, kết hợp dữ liệu từ hệ thống hóa đơn điện tử với hệ thống TMS (hệ thống quản lý thuế tích hợp) để rà soát tự động danh sách người nộp thuế có rủi ro... Ngành cũng cần sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trên nền dữ liệu lớn (Big Data) để hỗ trợ, phục vụ người nộp thuế lập, nộp tờ khai thuế giá trị gia tăng tự động.
Tổng cục Thuế phối hợp Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành các giải pháp kiểm soát và hạn chế đối với các doanh nghiệp vi phạm, thực hiện các hành vi trục lợi, ảnh hưởng không tốt đến môi trường kinh doanh; bổ sung quy định xác thực thông tin mã định danh cá nhân của các cá nhân tham gia thành lập doanh nghiệp nhằm hạn chế việc đánh cắp thông tin cá nhân để thành lập doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Tiến Dũng, Phó Cục trưởng Thuế Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: "Tới đây, cần xác thực căn cước công dân trước khi thành lập doanh nghiệp để bảo đảm chủ doanh nghiệp đó đích thực là người thành lập doanh nghiệp nhằm tránh gian lận thuế".
Cục Thuế Thành phố Hồ Chí Minh quyết liệt rà soát và xử lý vi phạm đối với các cơ sở kinh doanh không lập hóa đơn kịp thời cho người mua khi cung cấp hàng hóa, dịch vụ; đẩy mạnh công tác phối hợp với các sở, ban, ngành trên địa bàn để kiểm tra đột xuất các cơ sở kinh doanh; tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng, xử lý nghiêm các hành vi rao bán hóa đơn bất hợp pháp trên mạng xã hội.
Cục Thuế thành phố tăng cường kiểm tra, giám sát đội ngũ công chức trong thực thi công vụ, nhất là đối với trường hợp thường xuyên tiếp xúc với người nộp thuế, tránh để xảy ra tình trạng công chức thuế nhũng nhiễu, gây khó khăn cho người nộp thuế hoặc làm ngơ, tiếp tay, tham gia các hoạt động mua bán, gian lận về hóa đơn.
