Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm từng có những vần thơ bắt "trúng tim đen" Đồng Đức Bốn: Câu dài câu ngắn ngẩn ngơ/ Những rơm với lửa, những tơ với tình/Một người hoang dại một mình/Bơ vơ giữa phố mong thành thi nhân.
Hơn một năm trở lại đây, bạn bè và những người yêu thơ anh đều biết rằng Đồng Đức Bốn (sinh 1948, tại Hải Phòng) đang mắc căn bệnh hiểm nghèo: ung thư phổi, phải chạy đi chạy lại đủ các bệnh viện và uống đủ thứ thuốc...
Mặc kệ... bệnh tật, Đồng Đức Bốn vẫn quyết lên Hà Nội, để hưởng cái cảm giác sung sướng, khi được tận mắt nhìn ngắm tập thơ ấp ủ bấy lâu của mình còn thơm mùi mực vừa từ nhà in mang ra để kịp góp vào Ngày thơ Nguyên tiêu năm nay.
* Anh đã từng đặt những cái tên rất gợi cho những tập thơ trước đây như Chăn trâu đốt lửa (1993), Trở về với mẹ ta thôi (2000), Cuối cùng vẫn còn dòng sông (2000), Chuông chùa kêu trong mưa (2002). Còn lần này... sao lại là Chim mỏ vàng và hoa cỏ độc nhỉ?
- Đó là tựa đề một bài thơ tôi viết đã lâu. Vì tôi nghĩ rằng nhà thơ giống như con chim ấy, nhưng phải là con chim mỏ vàng. Và nhà thơ cũng giống như một cây cỏ. Nhưng phải là một cây cỏ có hoa độc đáo.
Nói rồi Đồng Đức Bốn khe khẽ đọc: Tiếng con chim mỏ vàng/ Hót trong hoa cỏ độc/ Tôi với hoa cỏ độc/ Tìm tiếng chim mỏ vàng/ Biết bàn tay úa tàn/ Trong bàn tay lạnh lẽo/ Mong tiếng chim đừng héo/ Trên bàn tay úa vàng...
* Đây là lần đầu tiên tôi nhận được một tập thơ dày dặn, đồ sộ như thế này - lại vào đúng những ngày đầu năm mới...
- Gần đây tôi đã in nhiều tập thơ rồi. Con ngựa trắng và rừng quả đắng là tập thơ đầu tay, in ở "Nhà" Văn học năm 1992, Nguyễn Bao, Bằng Việt, Phạm Tiến Duật viết lời giới thiệu, gần đây nhất là cũng cách đó đúng 10 năm, năm 2002, là tập Chuông chùa kêu trong mưa in ở "Nhà" Hội Nhà văn. Tập nào cũng chỉ vài ba trăm trang là cùng. Đến giờ, tôi nghĩ mình phải làm "một cái gì đó", cho vui.
* "Cái gì đó" ông định làm chắc sẽ là một tập thơ rất "nặng"?
- Tôi vừa nghe nói tập thơ này nặng gần 4kg đấy...
* Bây giờ anh có ngồi dậy cầm tập thơ này được không?
- (Lúc lắc đầu) Bây giờ bê thì chết. Một cuốn cũng chịu. Ông ngồi chờ tôi một lúc. Đừng vội đi nhé. Ngồi chơi và xem tập thơ đi. Thơ tôi chắc ông cũng đọc cả rồi. Giờ xem thôi. Chờ tôi một lát, cho người nó hồi hồi lại một tí, rồi tôi sẽ ngồi dậy, tim tôi nó đang đập nhanh quá...
... Tôi biết Đồng Đức Bốn đã lâu, trước đây thi thoảng cũng gặp anh ở Hà Nội. Những lần đó, bao giở cũng là một Đồng Đức Bốn ăn sóng nói gió, miệng nói tay làm... Còn bây giờ là một Đồng Đức Bốn hoàn toàn khác. Một "con ngựa" đã thấm mệt và không còn đủ sức để "hoang" nữa rồi. Sức khỏe đã không cho phép anh làm những gì mình muốn. Nhưng tinh thần thơ của anh thì vẫn còn nguyên đó, vẫn say sưa với thơ, vẫn muốn thơ mình thực sự có ích. Việc đầu tư gần một trăm triệu đồng để thực hiện tập thơ này trong lúc việc điều trị bệnh cần thời gian và rất nhiều tiền bạc đã phần nào nói lên tất cả.
* Với Chim mỏ vàng và hoa cỏ độc, bạn yêu thơ có thể biết thêm những bài thơ anh mới viết mà chưa từng có trong các tập thơ đã công bố? Và trong số mới đó, đâu là bài anh thích nhất?
- Có. Có chứ. Khoảng chừng sáu chục bài chứ chẳng ít đâu. Đó là những bài thơ tôi viết trên giường bệnh, trong những lúc nằm điều trị tại Bệnh viện K Hà Nội. Sáu chục bài chưa in trong tập nào, thậm chí có bài chưa in trên báo nào.
Trong số những bài mới viết, tôi thích nhất bài nào ư? Xin trời một trận mưa rào đón tôi, Tôi không thể chết được đâu. Đó là những bài hay trong số bài hay mà tôi thích - Ngừng một lát để... thở, Đồng Đức Bốn nói tiếp, giọng rất khẽ: Trong năm 2006, tôi mà khỏe lên thì sẽ ra liền tập thơ mỏng nữa. Dự định đặt tên là Ngắm qua gai rừng và Đi chơi dưới vực Cô Hồn.
* Và tập thơ cũng là hợp tuyển đầy đủ nhất những dư luận về Đồng Đức Bốn và thơ anh?
- Đúng thế. Không phải là tất cả, nhưng là cơ bản. Đó có thể là những vần thơ tặng tôi, là những bài báo hoặc những bài nghiên cứu phê bình tôi và thơ tôi... Tất cả là những dòng chữ bạn bè mà tôi quen thân cũng như chưa quen thân viết. Tôi muốn làm tập thơ này như là cách để bạn bè đến "chơi" với nhau...
