Theo đó, những trường hợp đất ở hợp pháp, nằm trong quy hoạch khu dân cư xây dựng mới, quy hoạch đất hỗn hợp… đã được cấp phép xây dựng có thời hạn sẽ được hoàn công, được cấp chủ quyền nhà ở. Hết thời hạn được ghi trong giấy phép xây dựng nhưng Nhà nước chưa có quyết định thu hồi đất sẽ được công nhận về tài sản như các trường hợp nhà ở trong khu dân cư hiện hữu.
Trước thông báo của Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai thành phố Thủ Đức, các trường hợp người dân được cấp phép xây dựng nhà ở có thời hạn do đất bị vướng quy hoạch khu dân cư xây dựng mới hoặc đất hỗn hợp rất phấn khởi.
Anh Tiến Thành (ngụ tại đường Đỗ Xuân Hợp, thành phố Thủ Đức) cho biết, với thông báo này, những người có đất ở hợp pháp nằm trong quy hoạch dân cư xây dựng mới sẽ yên tâm xây dựng nhà cửa theo giấy phép xây dựng có thời hạn vì sẽ được hoàn công, sau một thời gian sẽ được công nhận về tài sản trên đất. Trước đây người dân e ngại bởi dù có đầu tư tiền tỷ xây nhà nhưng sẽ không được hoàn công căn nhà đó vì nằm trong quy hoạch.
Hay như trường hợp của anh Nguyễn Minh Thịnh. Năm 2022, anh mua 50m2 đất thổ cư trên đường Nguyễn Xiển (phường Long Thạnh Mỹ, thành phố Thủ Đức) để xây nhà ở. Tuy nhiên, do đất thuộc quy hoạch khu dân cư xây dựng mới, chỉ được cấp phép xây dựng tạm, không được hoàn công cho nên anh Thịnh ngưng ý định xây nhà.
Theo anh Thịnh, bỏ rất nhiều chi phí để xây nhà nhưng không được công nhận vì vậy người dân không dám mạo hiểm. Để bảo đảm được quyền lợi chính đáng cho người dân, thành phố nên rà soát, xóa bỏ những quy hoạch chậm triển khai, nhất là xóa bỏ quy hoạch khu dân cư xây dựng mới, đất ở hỗn hợp, bởi những quy hoạch này không được quy định trong Luật Đất đai.
Trao đổi về tính pháp lý trong nội dung thông báo của Văn phòng Đăng ký đất đai thành phố Thủ Đức, Luật sư Bùi Lương, Văn phòng Luật Hưng Yên cho biết, sở dĩ Văn phòng Đăng ký đất đai thành phố Thủ Đức có thông báo này là vì trước đây, những trường hợp đất ở nằm trong quy hoạch sẽ không được xây dựng, chuyển nhượng hay thế chấp.
Để giảm bớt thiệt thòi cho người dân, năm 2017, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cho phép người dân có đất ở nằm trong quy hoạch nhưng Nhà nước chưa có quyết định thu hồi đất được cấp giấy phép xây dựng có thời hạn để sửa chữa, cải tạo và xây dựng công trình hoặc nhà ở riêng lẻ theo đúng mục đích sử dụng đất trước đó, với quy mô tối đa 3 tầng.
Tuy nhiên, nhà thì được xây nhưng Nghị định số 43/2014/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 15/5/2014 lại không công nhận quyền sở hữu nhà ở được xây theo giấy phép xây dựng có thời hạn. Đến Nghị định số 148/2020/NĐ-CP ngày 18/12/2020 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số nghị định, quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai và Luật Đất đai 2024, có hiệu lực từ ngày 1/8/2024 đã chấp thuận giấy phép xây dựng có thời hạn là một trong những điều kiện được thực hiện thủ tục hoàn công, cấp sổ hồng cho người dân.
Trường hợp nhà ở đã xây dựng không đúng với giấy phép xây dựng được cấp thì phải có ý kiến bằng văn bản của cơ quan có thẩm quyền cấp phép xây dựng xác nhận diện tích xây dựng không đúng giấy phép không ảnh hưởng đến an toàn công trình và nay phù hợp với quy hoạch xây dựng đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
Ông Phạm Ngọc Liên, nguyên Giám đốc Văn phòng Đăng ký đất đai Thành phố Hồ Chí Minh đánh giá, việc nhanh chóng triển khai quy định của Luật Đất đai 2024 của Văn phòng Đăng ký đất đai thành phố Thủ Đức sẽ bảo đảm được quyền lợi chính đáng cho người dân, nhất là người dân có đất nằm trong vùng quy hoạch vốn rất thiệt thòi.
Tuy nhiên, thông báo này mới chỉ giải quyết thực trạng trước mắt, về lâu dài, thành phố cần nhanh chóng rà soát lại các đồ án quy hoạch, cái nào chậm thực hiện hoặc không thể thực hiện phải hủy bỏ, trả lại quyền lợi cho người dân.
Đồng quan điểm, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Thành phố Hồ Chí Minh cũng cho rằng, theo quy định, hết chu kỳ quy hoạch 5 năm đối với quy hoạch chung, 3 năm đối với quy hoạch phân khu 1/2.000 thì thành phố cũng như các địa phương khác phải rà soát, đánh giá lại hiệu quả của đồ án quy hoạch. Nếu không khả thi phải hủy bỏ, trả lại những quyền lợi chính đáng cho người dân.
Với những dự án tiếp tục triển khai, chính quyền cần thông tin công khai phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư, lộ trình thực hiện. Trường hợp dự án chưa triển khai, chưa có lộ trình thực hiện, Nhà nước nên tạo điều kiện cho người dân được xây dựng, sửa chữa nhà, được cấp sổ như các hộ dân không nằm trong quy hoạch để họ ổn định cuộc sống trong thời gian chờ đợi.
Theo một lãnh đạo Văn phòng Đăng ký đất đai thành phố Thủ Đức, để được cấp chủ quyền, người dân cần tiến hành đo vẽ, nộp hồ sơ hoàn công lên Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai thành phố Thủ Đức. Sau khi tiếp nhận hồ sơ, Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai thành phố Thủ Đức phối hợp cùng các bên, trong đó có Ủy ban nhân dân phường, thực hiện kiểm tra hiện trạng, xác định nội dung xây dựng so với giấy phép xây dựng có thời hạn, trước khi thực hiện đăng ký biến động theo quy định.
