Chiều 21-1, tại Hà Nội, ActionAid Việt Nam (AAV), Quỹ Hỗ trợ chương trình, dự án an sinh xã hội Việt Nam (AFV) phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học tham vấn kết quả nghiên cứu Đại dịch Covid-19 và các biện pháp ứng phó.
Dự hội thảo có đại diện Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, các nhóm nghiên cứu của Đại học Kinh tế quốc dân, Học viện Nông nghiệp Việt Nam và đông đảo các nhà khoa học, tổ chức, cá nhân quan tâm.
Phát biểu tại hội thảo, nhà báo Tạ Việt Anh, đại diện Quỹ Hỗ trợ chương trình, dự án an sinh xã hội Việt Nam (AFV) cho biết, kể từ khi bùng phát đến nay, đại dịch Covid-19 đã tái định hình về vai trò của lao động phi chính thức trong nền kinh tế, về vai trò của Chính phủ trong đầu tư công và đặc biệt là vai trò của phụ nữ trong quá trình dẫn dắt cộng đồng và xã hội vượt qua đại dịch.
Trong hơn một năm qua, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực và sáng tạo trong phòng chống Covid-19, được thế giới công nhận và hoan nghênh, bước đầu kiểm soát rất tốt tình hình dịch bệnh. Chính phủ Việt Nam cũng đã nhanh chóng dành 62 nghìn tỷ đồng để hỗ trợ các nhóm đối tượng chịu ảnh hưởng của đại dịch.
Kết quả nghiên cứu “Lao động phi chính thức trong đại dịch Covid-19 và các biện pháp ứng phó” được báo cáo tại hội thảo nhằm phân tích những ảnh hưởng của đại dịch đối với nhóm lao động phi chính thức tại hai đô thị lớn, là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, và cách thức ứng phó của nhóm đối tượng này với “cú sốc” Covid-19 trên bốn khía cạnh: việc làm, thu nhập, sức khỏe và quan hệ giới trong gia đình.
Đại diện các nhóm nghiên cứu của Học viện Nông nghiệp Việt Nam và Đại học Kinh tế quốc dân thông tin về kết quả nghiên cứu chỉ rõ, “cú sốc” Covid-19 gây ra sự nghèo đói và bất bình đẳng nặng nề hơn trong xã hội. Trong số các nhóm có nguy cơ chịu ảnh hưởng nhất về kinh tế-xã hội, những người lao động phi chính thức, bao gồm cả phụ nữ, người có tuổi và người ở nhà tạm, là đối tượng cần có sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ.
Đặc biệt, các nghiên cứu chỉ ra rằng phụ nữ thuộc nhóm lao động phi chính thức phải chịu nhiều gánh nặng cung cấp thu nhập chính cho gia đình trong bối cảnh đại dịch. Trong khi đó, nhóm nữ giới này thường thực hiện các “công việc không lương” như: chăm sóc gia đình, nội trợ,… cộng thêm áp lực kinh tế, việc làm trong bối cảnh dịch bệnh dễ dẫn đến xung đột quan hệ giới và làm gia tăng bạo lực gia đình.
Bên cạnh đó, 76,7% số lao động phi chính thức được khảo sát là những lao động không có hợp đồng lao động, làm các công việc thời vụ, không có hộ khẩu thường trú, dẫn đến việc khó khăn trong công tác thực hiện bảo trợ y tế, xã hội và bảo trợ lao động thất nghiệp.
Không chỉ chiếm tỷ lệ cao trong nhóm lao động phi chính thức, phụ nữ còn là đối tượng phải hứng chịu nhiều tác động nặng nề nhất của đại dịch Covid-19 khi bất bình đẳng gia tăng.
Kết quả nghiên cứu “Ngân sách cho dịch vụ công có nhạy cảm giới tại Việt Nam” chỉ ra rằng ngân sách cho dịch vụ công tỷ lệ nghịch với gánh nặng của nữ giới về các công việc không lương và tỷ lệ thuận với khả năng phụ nữ tham gia vào lực lượng lao động. Chính vì vậy, việc cắt giảm ngân sách cho dịch vụ công về y tế và giáo dục đã gián tiếp cản trở phụ nữ theo đuổi những công việc được trả lương.
Cả hai nghiên cứu nêu trên cũng đưa ra nhiều khuyến nghị chính sách đối với các đối tượng lao động phi chính thức và phụ nữ tại khu vực đô thị. Trong đó, nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong ưu tiên đầu tư cho các dịch vụ công có ảnh hưởng trực tiếp đến an sinh xã hội của các đối lao động phi chính thức, như bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, nhà ở, phương tiện đi lại và việc làm thỏa đáng.
Bên cạnh đó, các nghiên cứu cũng đề cập khả năng gia tăng bạo lực gia đình với phụ nữ và trẻ em, gia tăng các bệnh căng thẳng tâm lý cần được sự quan tâm đúng mức của các chính sách công; sự tham gia của các tổ chức ngoài nhà nước chung tay bảo đảm cho các nhóm đối tượng thiệt thòi được tiếp cận với an sinh xã hội và bình đẳng giới, đặc biệt trong giai đoạn đô thị hóa cao hiện nay.
