Nuôi gấu đẻ thành công sau nhiều lần thất bại
Nghe tin ở Khu du lịch sinh thái Yang Bay, Nha Trang có gấu nuôi đẻ được, chúng tôi như không tin nổi. Thế là đánh đường lên Yang Bay, cách TP Nha Trang 40 km về hướng tây. Vừa đến nơi, anh Trường – Phó Giám đốc Khu du lịch sinh thái Yang Bay hồ hởi thông báo, hai chú gấu con vừa chào đời vào hôm qua!
 |
Khu cách ly để nuôi gấu đẻ.
Khu nuôi gấu mới sinh nằm tách biệt ra với khu nuôi gấu còn lại, với bốn chuồng nằm cạnh nhau. Anh Nguyễn Văn Thành – nhân viên nuôi gấu ở đây kể, hôm qua gấu mẹ có hiện tượng sinh, đến chiều tối thì sinh hạ được một chú gấu con. Nói rồi, anh dẫn chúng tôi đến khu chuồng cách biệt dành cho gấu mới sinh nhưng không quên dặn dò: đứng cách xa và không được gây ra tiếng động!
Qua song cửa sắt, gấu mẹ nhìn chằm chằm vào chúng tôi như dò xét. Bàn tay nó càng siết chặt lấy con mình, sẵn sàng bảo vệ. Chú gấu con nhỏ thó, màu xam xám nhưng không có lông như một chú chuột non, mắt nhằm nghiền còn miệng bú mẹ chùn chụt.
 |
Bức ảnh hiếm hoi chụp cảnh gấu mẹ đang ôm con trong chuồng cách ly.
Làm việc ở khu du lịch sinh thái Yang Bay từ năm 2005 đến nay, cũng là 10 năm anh Thành gắn bó với chuồng gấu và lũ gà chọi. Hồi anh Thành mới vào, Khu du lịch có 10 con gấu, đến nay số gấu là 13 con, chưa kể 2 chú gấu vừa được hạ sinh này.
Anh Thành kể, hồi đầu anh và mọi người chưa có kinh nghiệm nên khi gấu có triệu chứng sinh đẻ lại cứ tưởng nó bị bệnh. “Lúc gấu chuyển dạ mình cứ tưởng nó đói bụng, mấy ngày không ăn uống gì. Mình bỏ mật ong vô nó chỉ liếm một tý rồi bỏ đấy, kể cả những món khoái khẩu hàng ngày của nó cũng bỏ. Gọi bác sĩ thì họ cũng không biết được. Thế mà nó nhịn trong khoảng tầm nửa tháng. Sau này khi có kinh nghiệm rồi thì mình biết là nó sắp đẻ”, anh Thành nhớ lại.
Sau thời gian đẻ ra, gấu mẹ không chịu ăn nên không có sữa,vì thế gấu con cũng không phát triển được. Ờ chuồng chung, hàng ngày nhân viên đi lại kiểm tra thường xuyên, rồi khách tham quan cũng ghé đến, gấu mẹ lo giữ con nên sợ không dám ăn, không dám ngơi tay bế con. Có lần, gấu mẹ sợ con bị cướp nên lồng lộn lên để bảo vệ con, ai dè lại vô tình làm gấu con ngạt chết. Chưa kể, những con gấu lớn khác cũng là mối lo ngại đối với gấu con, vì những con gấu khác có thể giết gấu con để ăn thịt. Vì vậy, số gấu con sinh ra nhiều nhưng cũng không còn lại được bao nhiêu. Sau nhiều lần quan sát, anh Thành báo cáo lên lãnh đạo để xây dựng chuồng đẻ riêng, “cách ly” gấu mẹ, gấu con với các con gấu khác. Nhờ thế, những lứa đẻ sau đó của gấu ở Yang Bay đã được nuôi thành công.
 |
Những người trực tiếp chăm sóc gấu đẻ kể chuyện.
Gấu nuôi đẻ vẫn là chuyện hiếm
Chuyện gấu nuôi đẻ là chuyện “xưa nay hiếm” ở thế giới. Nhiều nhà khoa học đã thí nghiệm nuôi gấu đẻ, song đều thất bại, không có kết quả. Từ bấy đến nay, đàn gấu được Trung tâm Nghiên cứu bò và đồng cỏ Ba Vì chăm sóc đặc biệt cũng không thể sinh đẻ. Mới đây, theo các thông tin báo chí, trại gấu ở Lương Sơn (Hòa Bình) của ông Nguyễn Công Đức có đàn gấu đẻ như gấu rừng làm một số nhà khoa học trên thế giới sửng sốt.
Đưa thắc mắc tại sao ở Khu du lịch Yang bay lại có thể nuôi gấu đẻ được, anh Trường – Phó Giám đốc công ty cười nói, có thể khí hậu và cảnh quan thiên nhiên phù hợp. Để phù hợp với môi trường sống của loài gấu, khu du lịch đã đầu tư xây dựng khu nuôi gấu rộng rãi, cảnh quan được bố trí như một khu rừng hoang dã, cũng có hang, có hồ nước, cây cối rậm rạp. Anh Trường cũng cho biết, gấu ở đây chưa lấy mật bao giờ, một khi gấu bị lấy mật thì không bao giờ có thể sinh đẻ được. Khi gấu con sinh ra, Khu du lịch sinh thái Yang bay phải khai sinh để chứng nhận, biên bản kiểm nghiệm của kiểm lâm đầy đủ giấy tờ.
 |
Biên bản xác định gấu tăng đàn ở Yang Bay của Chi cục Kiểm lâm vào tháng 3-2012.
Theo anh Thành, tháng 3 đến tháng 5 là thời kỳ giao phối của gấu, gấu mang thai trong khoảng 7 tháng 20 ngày. Cháo được nấu bằng nước hầm xương, bổ sung thêm trứng gà, bí ngô, mật ong được dành riêng cho lúc trở dạ và sau sinh để bồi bổ sức khỏe. Gấu sinh ra cho đến 3 tháng tuổi được cách ly ở chuồng nhỏ, sau 3 tháng thì chuyển sang chuồng lớn hơn.
Trong những năm qua, hơn chục con gấu con đã được sinh ra ở đây, trong số đó chỉ còn ba chú gấu còn sống. Thông thường, những chú gấu vừa được sinh ra đời khoảng 2-3 tháng thì chuyển đến vườn thú để dạy làm xiếc, đến khi nuôi lớn thì họ trả về cho khu du lịch. Nhưng rồi, sau trả về đây thì con sống con chết, một phần có thể do môi trường huấn luyện khắc nghiệt, khắt khe hơn.
Chúng tôi có dịp được gặp ba chú gấu được sinh ra từ chính Khu du lịch sinh thái Yang bay, trong đó có một con cái và hai con đực. Đến nay, có một con 3 tuổi và hai con 4 tuổi. Tất cả đều khỏe mạnh, nhanh nhẹn.
Ở Khu sinh thái này, du khách đến thường cho gấu ăn bằng những miếng bí đỏ, mỗi miếng mua với giá 5.000 đồng. Số tiền này, Khu du lịch thu về dành để mua mật ong thêm cho lũ gấu.
 |
Du khách mua bí đỏ và trực tiếp cho gấu con ăn.
Nuôi gấu đẻ không có giá trị bảo tồn
TS Tuấn Bendicxen, Giám đốc Trung tâm cứu hộ gấu Việt Nam tại Tam Đảo kể lại, Trung tâm của ông đã có lần tiếp nhận một gấu mẹ đang mang thai nhưng các cán bộ không hề biết. Ít ngày sau, gấu mẹ sinh con và tự tay bóp chết đứa con của mình. Từ đó, cứ nghe tin ở đâu có gấu nuôi đẻ con thành công ông lại đến để tìm hiểu.
TS Tuấn cho biết, dù đã có kinh nghiệm nhiều năm cứu hộ gấu và chăm sóc, phục hồi sức khỏe cho loài gấu, nhưng ông chưa tận mắt chứng kiến cảnh đó bao giờ. Tuy nhiên, ông cũng khẳng định, việc cho gấu nuôi sinh con là hoàn toàn có thể, nếu chúng được cách ly và chăm sóc cẩn thận.
Song theo ông, việc cho gấu nuôi đẻ không mang lại giá trị bảo tồn, bởi gấu con được nuôi nhốt sẽ không thể thích nghi với điều kiện tự nhiên nếu được thả về rừng. Ở Campuchia, một tổ chức bảo tồn đã từng thử nghiệm thả gấu con được nuôi nhốt về rừng nhưng thất bại.
Bởi vậy, dù có nuôi gấu đẻ thành công, nhiều gấu con ra đời trong điều kiện nuôi nhốt thì những cánh rừng ở Việt Nam vẫn thiếu vắng loài thú này.
 |
Du khách rất háo hức với việc cho gấu ăn tại Yang Bay.
 |
Khu vực dành cho gấu ở Yang Bay đầy đủ hồ nước, cây cối như một khu bán hoang dã.
