ND - Di tích Khâm Thiên thuộc phường Khâm Thiên, quận Ðống Ða, Hà Nội.
Khâm Thiên là vùng đất của hai làng cổ Thổ Quan và An Hòa. Phố Khâm Thiên nằm lọt trong Ðê La Thành, trên hai đường Ðông Tác - Thịnh Quang xưa, có Ô Chợ Dừa chắn ở mặt tây. Ðây là cửa ô chính chắn ở trên đường phía tây vào Kinh đô Thăng Long. Vùng đất Khâm Thiên xưa còn có Ðài thiên văn Khâm Thiên Giám.
Dưới thời thực dân Pháp thống trị, Khâm Thiên sớm trở thành một trong những địa bàn hoạt động của cách mạng. Ngày 17-6-1929, Hội nghị thành lập Ðảng Cộng sản Ðông Dương được tổ chức tại ngôi nhà 312, phố Khâm Thiên và nơi đây cũng đã xuất bản tờ báo Búa Liềm của Ðảng.
Trong những ngày kháng chiến chống thực dân Pháp, nhân dân Khâm Thiên đã chặn địch tiến công ra ngoại thành và giữ vững đường dây liên lạc vào nội thành. Ðền Trung Tả đã là trạm cứu thương của Liên khu trong suốt 60 ngày khói lửa của Hà Nội hồi đầu kháng chiến chống thực dân Pháp.
Trong cuộc tập kích chiến lược bằng không quân của đế quốc Mỹ, có tính chất hủy diệt tại Hà Nội, chúng đã huy động 30 đợt máy bay B52 trút hàng nghìn quả bom các loại xuống khu Khâm Thiên vào hồi 22 giờ 30 phút ngày 26-12-1972.
Trên một dải chừng một km, ngang từ 300 m đến 500 m, máy bay B52 đã phá hủy phần lớn các công trình công cộng (cửa hàng lương thực, thực phẩm, dược phẩm, trường học). Máy bay B52 của giặc Mỹ đã rải bom hủy diệt sáu khối dân cư: Khối 45-46-47 hoàn toàn bị san phẳng, phá hủy hơn 500 ngôi nhà dân, làm hỏng nặng hơn một nghìn nhà khác; gần 300 người chết, phần lớn là người già, phụ nữ và trẻ em.
Nhiều trường hợp vô cùng đau thương, có gia đình 14 người thì chín người chết, còn lại ba người bị thương nặng. Ðau xót hơn có cô giáo đang chuẩn bị đi sinh con ở nhà hộ sinh thì bị trúng bom chết, tay vẫn còn cầm những tã lót cho bé sơ sinh. Rồi những đôi vợ chồng vừa tổ chức lễ cưới cũng cùng nằm xuống.
Ðế quốc Mỹ đã cướp đi cuộc sống êm ấm của bao gia đình, để lại gần 200 cháu nhỏ mồ côi (trong đó có gần 70 cháu mồ côi cả cha lẫn mẹ).
Ðể ghi lại tội ác đẫm máu của đế quốc Mỹ, Ủy ban Hành chính thành phố đã ra Văn bản số 47 UB/QÐ ngày 25-5-1973, quyết định xây dựng tại nơi đây một khu di tích tội ác của đế quốc Mỹ đối với đồng bào Khâm Thiên.
Khu di tích có diện tích 8.200 m2 (từ số nhà 44 đến hết số nhà 77 phố Khâm Thiên), trên một khu đất bị bom Mỹ phá trụi. Một khu tượng đài được dựng với một bức tượng cao hơn hai mét là hình ảnh của bà mẹ đang đứng, trên tay bế một đứa con nằm ngửa vừa bị bom Mỹ sát hại, nét mặt đau khổ đanh lại, tóc xõa. Chung quanh tượng là gạch ngói đổ vỡ nói lên một sự căm thù đến tột độ của nhân dân Hà Nội đối với tội ác của đế quốc Mỹ.
Khu di tích Khâm Thiên đã được công nhận di tích lịch sử - văn hóa năm 1975.
