Chỉ cần một trận mưa tầm tã kéo dài chưa đầy 10 phút, toàn bộ khu vực quanh chợ lập tức biến thành biển nước. Tiểu thương Tống Thanh Liêm cho biết, khi mưa xuống mọi người phải vội vàng kê cao hàng hóa, có khi nước ngập đến cả mét. "Tôi kinh doanh ở đây đã gần 40 năm, trước đây mưa là ngập nhưng từ từ, bây giờ thì nước dâng như lũ, chỉ vài phút là ngập nặng, không kịp trở tay, gây thiệt hại lớn và khó khăn cho việc kinh doanh, sinh hoạt của người dân", ông nói.
Theo thống kê của Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh, trận mưa chiều 5/8 vừa qua đã khiến nhiều tuyến đường như Đặng Thị Rành, Hồ Văn Tư, Dương Văn Cam… ngập sâu hơn 0,5 m. Hàng loạt phương tiện bị chết máy, giao thông ùn ứ kéo dài trong giờ cao điểm. Một số hộ dân sống gần các tuyến đường ngập sâu còn phải dùng bao cát để chắn nước tràn vào nhà. Các hoạt động kinh doanh buôn bán ven đường cũng bị gián đoạn do nước dâng cao.
Theo phân tích của các cơ quan chuyên môn, nguyên nhân chính dẫn đến ngập nặng tại chợ Thủ Đức là do địa hình khu vực này thấp trũng như một lòng chảo, nước từ các tuyến đường lân cận như Võ Văn Ngân, Hồ Văn Tư, Đặng Thị Rành, Kha Vạn Cân… đổ dồn về chợ. Đáng chú ý là tại vị trí cầu Ngang, nơi đường Kha Vạn Cân giao với rạch Cầu Ngang, lòng rạch chỉ rộng khoảng 5,3 m, hình thành một điểm nghẽn thắt cổ chai khiến nước thoát ra rạch Thủ Đức không kịp, gây ứ đọng nghiêm trọng sau mỗi cơn mưa lớn.
Ngoài yếu tố địa hình, hạ tầng kỹ thuật không đáp ứng được nhu cầu. Việc bê-tông hóa quá mức khu vực quanh chợ khiến khả năng thẩm thấu nước bị hạn chế. Nước mưa phải dồn hết vào hệ thống cống thoát nước vốn đã quá tải. Cùng lúc đó, triều cường dâng cao gây tác động kép lên hệ thống thoát nước.
Ngoài những nguyên nhân nêu trên, rạch Thủ Đức, tuyến thoát nước chính của khu vực, chưa được cải tạo đúng mức. Lòng rạch hiện bị bồi lắng bởi đất cát, lục bình và rác thải, khiến khả năng tiếp nhận và dẫn nước kém, dẫn đến hiện tượng dồn ứ nghiêm trọng mỗi khi mưa lớn. Trong khi đó, một số dự án thoát nước cho khu vực này vẫn đang chậm triển khai hoặc chưa được thực hiện, khiến các giải pháp cấp bách trước mắt không phát huy hiệu quả.
Trước thời điểm sắp xếp lại các đơn vị hành chính, Trung tâm Quản lý phát triển hạ tầng thành phố Thủ Đức đã đề xuất ba nhóm giải pháp gồm ngắn hạn, trung hạn và dài hạn để giải quyết tình trạng ngập úng tại khu vực chợ. Về ngắn hạn, thành phố cần đẩy mạnh duy tu, nạo vét hệ thống cống thoát nước trên các tuyến đường Dương Văn Cam, Đặng Thị Rành và Kha Vạn Cân (đoạn từ ngã 5 chợ Thủ Đức đến Dương Văn Cam), đồng thời cải tạo các mương hẻm lân cận để tăng khả năng tiêu thoát nước.
Về trung hạn, dự án xây dựng mới cống rạch Cầu Ngang, cải tạo hệ thống thoát nước toàn khu vực quanh chợ với tổng mức đầu tư lên tới 70 tỷ đồng, bao gồm các tuyến đường Dương Văn Cam, Đặng Thị Rành, Hồ Văn Tư, Kha Vạn Cân…
Đối với giải pháp dài hạn, xây dựng hệ thống kè, cải tạo, nạo vét rạch Thủ Đức kết hợp trạm bơm điều tiết công suất lớn từ cầu Ngang ra đến sông Sài Gòn, với tổng vốn đầu tư ước tính hơn 4.450 tỷ đồng. Đây được kỳ vọng là giải pháp căn cơ và bền vững.
Tuy nhiên, đến nay, giải pháp ngắn hạn chưa phát huy tác dụng. Giải pháp trung hạn đang được triển khai nhưng đến cuối năm 2025 mới hoàn thành.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Song Giang, Trường đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, cần sớm triển khai các biện pháp kỹ thuật nhằm điều tiết dòng chảy từ các tuyến đường lân cận như Võ Văn Ngân, Kha Vạn Cân để tránh việc nước dồn hết về khu vực chợ Thủ Đức. Bên cạnh đó, cần kết hợp đồng bộ nhiều giải pháp hạ tầng, phân bổ nước mưa hiệu quả hơn và ngăn chặn nguồn rác thải gây tắc nghẽn hệ thống thoát nước.
Đại diện Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, thành phố đang xây dựng phương án tổng thể xử lý ngập tại khu vực chợ Thủ Đức. Trọng tâm là cải tạo rạch Thủ Đức nhằm nâng cao khả năng tiếp nhận và tiêu thoát nước, kết hợp xây dựng hệ thống điều tiết, trong đó bao gồm các hồ điều hòa phân tán tại khu vực có không gian phù hợp. Cùng với đó, việc nâng cấp hệ thống cống thoát nước ở các tuyến đường quanh chợ, nhất là tại các điểm cống nhỏ, xuống cấp sẽ được triển khai đồng bộ. Hiện tại, thành phố cũng đang gấp rút thi công cống Cầu Ngang để giải quyết nút cổ chai lớn nhất trong hệ thống thoát nước khu vực, dự kiến hoàn thành vào tháng 11/2025. Các tuyến cống tại Dương Văn Cam, Đặng Thị Rành, Hồ Văn Tư cũng sẽ được cải tạo, đồng thời tiến hành nạo vét rạch Thủ Đức nhằm nâng cao năng lực tiêu thoát nước tổng thể. Về lâu dài, thành phố sẽ xây dựng đề án chống ngập và xử lý nước thải mới, thay thế đề án giai đoạn năm 2020-2045 đã được duyệt. Đề án mới này sẽ phù hợp tình hình địa giới hành chính sau sáp nhập, bao quát toàn thành phố.
