Hương Sơn - mùa cắt nhung hươu

Chủ, khách tay bắt mặt mừng. Tình dẫn chúng tôi đến chuồng nuôi hươu sau nhà để mục sở thị cảnh cắt nhung Trong chuồng hươu đã có sáu người người hàng xóm chuẩn bị cho việc cắt nhung. Bốn người lần lượt lựa thế xông vào túm chặt bốn chân hươu đè xuống; hai trung niên to khoẻ có kinh nghiệm, một người ôm đầu hươu, còn người kia nhanh chóng dùng cưa cắt nhung.

Chỉ một loáng cặp nhung đã được cắt xong. Từ chỗ cắt, huyết tươi phun thành tia được hứng vào một cái chậu nhôm đặt sẵn. Đây là thứ huyết để pha với rượu để cho thợ cắt nhung và khách thưởng thức. Nếu là thượng khách, có thể được ghé miệng vào để thưởng thức sự tinh tuý của huyết nhung. Ngay sau đó, chỗ cắt được dịt một loại thuốc cầm máu dân gian. 

Chả trách gì, người Hương Sơn trông ai cũng khoẻ mạnh, hồng hào, nhất là chị em Hương Sơn trông đẹp phơi phới, nõn nà, còn các cụ phụ lão ai da dẻ cũng đỏ au, cường tráng và sống rất thọ…  

Anh Thắng đón lấy cặp nhung màu hồng giơ cao cho mọi người thấy. Cắp nhung rất đẹp, mới chỉ có một nhánh phụ, bóp thấy mềm mềm, gọi là nhung yên ngựa. Anh Tình giải thích, mỗi cặp nhung đầu mùa nặng trên nửa cân là tốt nhất. Nhung cắt đúng kỳ là nhung từ khi mới nhú đến khi cắt từ 43 đến 45 ngày, để lâu cân nặng, nhung cứng, không tốt, cắt trước 40 ngày thì nhung còn non, cũng không tốt.

Phải 6-7 người giữ hươu để cắt nhung.

Cặp nhung Thắng lấy nặng nửa cân, giá 3 triệu đồng. Gía đó theo Tình là chỗ bạn bè nên lấy rẻ. Mua bán xong xuôi chủ, khách ngồi vào bàn cùng uống rượu nhung với đồ nhắm dê thui, bê luộc, lạc luộc... Rượu nhung có vị ngọt nhẹ, êm, mát. Tục lễ xưa nay vẫn thế, người nuôi hươu khi bán nhung đều có mâm cơm đãi khách và bà con láng giềng để hưởng lộc.

Nhà anh Tình hiện nuôi 10 con hươu, trong đó có 3 con cái. Năm nay cả 7 con đực cho 4 kg nhung và 3 con cái sinh thêm được 3 con nữa. Tính sơ sơ cả nhung lẫn con giống anh Tình cũng thu được 45 triệu đồng.

Sau khi cắt nhung, lấy huyết để pha rượu.

Để nuôi ngần nấy con hươu, vợ anh Tình nhàn hạ trong việc chăm bẵm, khi dành hẳn một sào đất bãi trồng cỏ voi, cỏ VA06. Và hái thêm lá mít ở quanh vườn-đây là khoái khẩu của hươu, Những ngày giá rét Tình cho hươu ăn thêm ngô, lạc vỏ. Anh Tình còn cho biết thêm, ở xã Sơn Diệm, Sơn Giang còn có một số gia đình có đàn hươu sao 35-40 con. Tình khẳng định, những nhà đó bỏ túi ít nhất 80-100 triệu đồng lãi ròng/năm.

Trước tết nguyên đán một tháng bắt đầu cắt nhung, đến tháng hai, tháng ba âm lịch có nhiều gia đình vẫn còn có nhung bán. Nhiều con hươu sau khi cắt vài tháng sau lại mọc thêm nhung, gọi là nhung tái sinh, mỗi cặp chỉ hai ba lạng. Loại nhung này các hộ gia đình thường giữ lại để dùng. Họ cho biết nhung tái sinh giá rẻ hơn nhung mọc lần đầu, nhưng lại rất tốt nên để dùng không bán.

Chính vì giá trị của nhung hươu nên trong những năm gần đây đàn hươu Hương Sơn tăng đáng kể. Chủ tịch UBND huyện Hương Sơn Cao Thanh cho biết: Trên 32/32 xã, thị trấn đều nhà nhà nuôi hươu, nhà ít 1-2 con, nhà nhiều lên đến vài ba chục con.

Người mua, chủ nhà cùng bà con chòm xóm và những người cắt nhung uống rượu huyết hươu chúc mừng.

Hiện nay, toàn huyện Hương Sơn có khoảng gần 20 ngàn con hươu. Ước tính mùa nhung hươu năm nay, toàn huyện thu hoạch khoảng 7 tấn nhung. Với giá nhung hiện nay bán tại Hương Sơn với giá khoảng 6-7 triệu đồng/kg thì huyện miền núi này cũng thu về khoảng 45 tỷ đồng từ lộc nhung. Đó là chưa kể hàng ngàn con hươu giống sinh sản, con đực giá 7 triệu đồng, con cái từ 8 đên 10 triệu đồng.

Nuôi hươu đầu tư không nhiều, nhưng muốn có lãi lớn thì phải nuôi nhiều con. Huyện đề ra chỉ tiêu năm 2009 đưa tổng đàn hươu đến năm 2010 là 22.000 con, sản lượng nhung là 1.100kg.  Huyện Hương Sơn đang xây dựng thương hiệu " Nhung hươu Hương Sơn".

Rồi đây trên thị trường trong cả nước nhung hươu Hương Sơn sẽ là mặt hàng quí giá, được người tiêu dùng ưa chuộng. Con h­ươu trở thành vật nuôi qui mô lớn chỉ sau trâu, bò lợn và được xem là con xoá đói giảm nghèo và phát triển kinh tế của nhiều người dân ở huyện Hương Sơn.