Tham dự Hội thảo có hơn 200 đại biểu quốc tế và Việt Nam là những học giả, nhà nghiên cứu, chuyên gia, trong đó có khoảng 100 đại biểu là các học giả và quan chức chính phủ từ 27 nước và vùng lãnh thổ, gần 30 đại diện Ngoại giao đoàn tại Việt Nam.
Hội thảo diễn ra trong bối cảnh kỷ niệm 30 năm Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS) được ký kết, mười năm ASEAN và Trung Quốc cam kết thúc đẩy các biện pháp hợp tác, tăng cường lòng tin, không làm phức tạp thêm tình hình trong Tuyên bố về ứng xử của các bên tại Biển Ðông (DOC). Mục tiêu của Hội thảo là trao đổi, chia sẻ các kết quả nghiên cứu và đánh giá mới nhất từ góc độ luật pháp quốc tế và quan hệ quốc tế của các học giả từ nhiều nước trên thế giới về tầm quan trọng của Biển Ðông; những diễn biến xảy ra gần đây trên Biển Ðông; tăng cường hiểu biết về lợi ích chung trong việc giữ hòa bình, ổn định ở Biển Ðông; đề xuất các hướng giải pháp cho các tranh chấp để tăng cường hợp tác, ngăn ngừa và kiểm soát xung đột, kiểm soát khủng hoảng tại Biển Ðông.
Cùng ngày đã diễn ra ba phiên thảo luận với 12 tham luận về các chủ đề gồm: Ðịa chính trị Biển Ðông; những diễn biến gần đây trên Biển Ðông; chính trị nội bộ và chính sách đối ngoại trong vấn đề Biển Ðông. Các học giả đánh giá cao tiềm năng tài nguyên biển phong phú, giá trị kinh tế của các tuyến đường vận tải biển qua Biển Ðông và khẳng định tầm quan trọng của Biển Ðông đối với môi trường hòa bình, ổn định ở khu vực và trên thế giới.
Ðánh giá các diễn biến xảy ra trên Biển Ðông trong thời gian gần đây, các đại biểu cho rằng, Biển Ðông đã trở thành một trong những khu vực có tranh chấp phức tạp nhất trên thế giới do những biến chuyển trong tình hình nội bộ nhiều nước cũng như những biến chuyển của tình hình kinh tế, quân sự và an ninh khu vực. Bên cạnh những vấn đề an ninh truyền thống như tranh chấp đảo, tranh chấp khu vực biển, các vấn đề an ninh phi truyền thống như cướp biển, ô nhiễm môi trường biển, sự suy giảm của các nguồn hải sản, biến đổi khí hậu... ngày càng nghiêm trọng. Sự gia tăng vai trò của các nhân tố phi Nhà nước đang làm phức tạp thêm vấn đề Biển Ðông. Tình hình càng diễn biến phức tạp, các nước trong khu vực càng cần phải nỗ lực lớn hơn, đồng thời cần tìm ra các phương cách hiệu quả hơn để đưa các kết quả nghiên cứu, các khuyến nghị chính sách đi vào cuộc sống.
Một số đại biểu nhận định các biện pháp xây dựng lòng tin an ninh biển, như việc thiết lập đường dây nóng, tổ chức tuần tra hải quân chung ít nhiều đã cải thiện được môi trường và quản lý vấn đề tranh chấp Biển Ðông dễ dàng hơn. Ngoài ra, cũng cần tận dụng các kênh ngoại giao và quốc phòng hiện kết nối các quốc gia trong khu vực như đối thoại chính phủ trực tiếp, tiếp tục các cơ chế đối thoại an ninh khu vực hiện có như ARF, EAS. Theo quan điểm của nhiều học giả, lịch sử quan hệ quốc tế cho thấy không thể dùng vũ lực để giải quyết các tranh chấp như ở Biển Ðông. Các nước tham gia tranh chấp phải giữ cân bằng giữa bảo vệ quyền lợi của riêng mình và duy trì sự ổn định ở Biển Ðông. Các học giả cảnh báo, thời gian vẫn còn nhưng ngày càng ít cho các bên tranh chấp ở Biển Ðông tìm kiếm giải pháp hòa bình để kiểm soát và giải quyết các tranh chấp.
Các học giả nhấn mạnh các bên cần kiềm chế, tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS, duy trì vai trò đoàn kết của ASEAN nhằm duy trì hiệu quả các khuôn khổ hợp tác khu vực. Các học giả cũng thảo luận vai trò quan trọng của truyền thông trong việc định hướng dư luận ở mỗi nước. Các bên liên quan phải có trách nhiệm chọn lọc thông tin khách quan và đầy đủ về vấn đề, để đưa ra những thông điệp quan trọng một cách đúng đắn, không kích động tinh thần dân tộc cực đoan làm phức tạp thêm quá trình giải quyết tranh chấp vốn gặp nhiều trở ngại. Hội thảo làm việc đến ngày 21-11.
