Nguồn cho tạng khan hiếm, trong khi kinh phí cho một ca phẫu thuật khoảng 200-600 triệu đồng/ca, "quá sức" với phần lớn gia đình, nhất là ở các vùng nông thôn. Gánh nặng kinh tế đang đè lên vai các gia đình có con sẽ được ghép tạng, chưa kể hằng tháng phải chi trả tiền thuốc điều trị. Các em đang rất cần sự chia sẻ của cộng đồng.
Nỗi lo lớn về nguồn tạng và kinh phí
Chúng tôi đến khoa Thận-Tiết niệu, Bệnh viện Nhi Trung ương đúng vào lúc các bác sĩ, y tá ở đây đang chuẩn bị cho cuộc phẫu thuật ghép thận lần thứ hai cho em Nguyễn Hữu Hiệp quê ở Hải Dương vào đầu tháng 11. Ðây là ca ghép thận trẻ em lần thứ hai đầu tiên ở Việt Nam. Bởi Hiệp đã từng được bố cho thận phải và được ghép miễn phí vào ngày 6-12-2004.
Theo giáo sư Trần Ðình Long, trưởng khoa, sau ca ghép, Hiệp đã thêm ba kg, cao thêm năm cm, sức khỏe ổn định. Tuy nhiên, từ hơn hai tháng nay em phải nhập viện, sau khi làm các xét nghiệm đã phát hiện mảnh thận ghép bị nhiễm siêu vi trùng cự bào nên em phải ghép thận lần thứ hai. Cậu bé 15 tuổi nhưng chỉ nhỏ bé như mới lên tám tỏ ra rất nhanh nhẹn và thông minh.
Tất cả những ca ghép thận đã thực hiện đều do người thân, trong cùng huyết thống và còn sống cho nhau. Có điều đặc biệt là đến nay, ở Việt Nam ca ghép thận cho Hiệp lần này là ca đầu tiên mà nguồn tạng hiến của người ngoài huyết thống.
Anh Nguyễn Văn Hùng, bố Hiệp giờ chỉ phụ giúp vợ bán rau, dưa ở chợ Bắc Kinh, thành phố Hải Dương, cho biết: "Nhờ người liên hệ, biết hoàn cảnh của Hiệp, may mắn có một nhà sư ở thị trấn Lâm Thao, Phú Thọ đồng ý cho em một quả thận. Các xét nghiệm đã được thực hiện đầy đủ, chưa biết cuộc phẫu thuật sắp tới ra sao?".
Giáo sư Trần Ðình Long, trưởng khoa Thận - Tiết niệu trăn trở: "Các cháu có chỉ định ghép tạng nhưng chưa thể tiến hành. Thiếu kinh phí đã đành, bệnh viện không có nguồn tạng để ghép, ngay cả bố mẹ, người cùng huyết thống sau khi đã xét nghiệm cũng không có tạng thích ứng để ghép. Mỗi ca được chỉ định ghép bắt buộc phải thực hiện tới 60 xét nghiệm".
Ngay khi mắc bệnh suy thận mãn cách đây một năm, bố của em Bùi Khắc Huỳnh ở xã Thái Giang, Thái Thụy, Thái Bình đến bệnh viện làm các xét nghiệm để cho thận con trai nhưng kết quả lại không cho phép thực hiện ghép.
Huỳnh bị viêm cầu thận nhiễm mỡ từ năm lên bốn tuổi nhưng suốt mấy năm học tiểu học, em đều là học sinh giỏi của trường chuyên của huyện. Căn bệnh hiểm nghèo giờ đây dường như ngăn cản con đường học tập và cắt đứt những điều ước giản dị của cậu bé nghèo, hiếu học.
Con trai sức khỏe yếu, chồng tàn tật, công việc gia đình đè lên đôi vai người vợ, người mẹ, chị Ngô Thị Phương. Chị nhẩm tính, một tạ thóc giờ chỉ bán được 300.000 đồng, không đủ cho hai mẹ con chị chi tiêu tiền đi lại và sinh hoạt dè sẻn cho một tuần hai lần chạy thận. Chị chấp nhận cho con chạy thận dù phải vay mượn khắp nơi. Chi phí chạy thận mất 350.000 đồng/lần nhưng Huỳnh được bảo hiểm thanh toán. Tuy vậy, mỗi tháng mẹ em phải dành hơn 300.000 đồng mua thuốc huyết áp và các thuốc điều trị khác.
Tại Trung tâm chạy thận nhân tạo của Bệnh viện Nhi Trung ương, chị Phương kể, giọng buồn buồn: "Mọi người biết hoàn cảnh đều thương nên cứ vay chỗ nọ lại trả chỗ kia. Nhà cách Hà Nội tới cả trăm cây số nên tôi không dám đưa con theo xe khách về ngay sau khi chạy thận, hôm sau mới về. Hai mẹ con phải chi thêm tiền thuê nhà trọ ở khu Khương Ðình, 500 nghìn một tháng". Chắt chiu từng đồng không đủ cho con điều trị bệnh, tháng tám vừa rồi, chị Phương quyết định bán ngôi nhà và khu vườn trong làng rộng chín thước, được 18 triệu đồng. Chính quyền tạo điều kiện cấp cho gia đình chị một miếng đất ven đường làng rộng chừng 15 m2 để dựng nhà cấp bốn và làm quán bán hàng nho nhỏ tăng nguồn thu cho gia đình. 300 triệu chi phí cho một ca ghép thận, chưa kể tiền thuốc chống thải ghép sau khi ca ghép thành công, khoản tiền lớn ấy khiến chị Phương không dám đặt vấn đề ghép thận cho con. Bây giờ, mong muốn của chị là được Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình, nơi đã được trang bị máy lọc thận tạo điều kiện cho Huỳnh được chạy thận ở đây, nhằm giảm bớt thời gian, chi phí đi lại và chi tiêu của gia đình.
Tìm cơ hội sống cho các em
Ông Trần Phan Dương, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, chi phí ghép thận khoảng 300 triệu, ghép gan khoảng 600 triệu đồng, ghép tủy xương khoảng 200 triệu đồng. Khác với các kỹ thuật ghép tạng như ghép gan, ghép thận... phải dùng thuốc chống thải ghép suốt đời, sau khi ghép tủy xương, người bệnh chỉ cần sử dụng thuốc chống thải ghép trong vòng 18 tháng. Tuy nhiên, đây là kinh phí không nhỏ với nhiều gia đình bệnh nhân.
Ðể gây quỹ giúp đỡ các em nhỏ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn không có điệu kiện chữa các bệnh như lọc máu và ghép tạng, Bệnh viện Nhi Trung ương vừa tổ chức chương trình ca nhạc từ thiện "Quà tặng cuộc sống" kêu gọi tấm lòng của những nhà hảo tâm. Số tiền thu được là hơn 2,3 tỷ đồng, nhiều gấp đôi tiền thu được từ chương trình lần đầu tiên cách đây hai năm. Riêng ông Ðỗ Văn Du, Việt kiều Mỹ tặng bệnh viện 20 van não thất trị giá 500 triệu đồng. Các đơn vị, cá nhân vẫn tiếp tục ủng hộ vật chất và tiền hỗ trợ quá trình điều trị cho các trẻ em nghèo, giúp bệnh nhân giành lại sự sống.
Theo Bộ Y tế, cả nước có khoảng năm nghìn đến sáu nghìn người suy thận mãn cần được ghép, trên 1.500 người cần ghép gan, năm nghìn người cần ghép giác mạc và hàng nghìn bệnh nhân cần ghép các bộ phận khác.
Ðến nay mới có Bệnh viện Mắt Trung ương nhận được giác mạc từ năm người hiến trong nước và đã ghép thành công, đem lại ánh sáng cho người mù. Ngoài ra, tập thể bác sĩ, nhân viên bệnh viện và 30 người khác đăng ký hiến tặng giác mạc sau khi qua đời.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Xuyên cũng cho biết, đa số các bệnh nhân chờ ghép tạng đều nghèo và ngay cả khi gia đình đã có tiền trang trải kinh phí thì cũng vẫn phải đối mặt với khó khăn do chưa kiếm được nguồn tạng thích ứng với cơ thể để ghép tạng. Ðây thật sự là thách thức lớn đối với ngành y tế và gia đình bệnh nhân.
Mặt khác, nhiều người dân Việt Nam theo đạo phật, vì thế quan niệm chết phải toàn thây là một trong những trở ngại lớn về tâm lý đòi hỏi một chiến dịch vận động, tuyên truyền hiệu quả để người dân hiểu được ý nghĩa nhân đạo của hành động hiến tặng mô, tạng để tạo cơ hội sống cho người khác.
Luật Hiến, lấy, ghép mô, tạng và bộ phận cơ thể người chính thức được Quốc Hội thông qua vào ngày 1-7-2007 sẽ là hành lang pháp lý để tạo ra nguồn mô, tạng và đẩy mạnh kỹ thuật ghép gan, ghép thận, ghép tế bào gốc.
Hy vọng, một trung tâm điều phối quốc gia về hiến và ghép tạng sớm được thành lập, đây là nơi quản lý danh sách người cần ghép và người hiến, quyết định dành phần tạng nào cho ai dựa trên các thứ tự ưu tiên.
